برداشت

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی بهرام گور » بخش ۲۰

... به فرمان و رایت سرافگنده ایم

ز چیزی که باشد به ایران زمین

فرستیم نزدیک خاقان چین ...

۲۸۶

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی بهرام گور » بخش ۳۰

... نگه کن کنون روز خاقان چین

که از چین بیامد به ایران زمین

به تاراج داد آنک آورده بود ...

۳۰۴

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی کسری نوشین روان چهل و هشت سال بود » بخش ۵ - رزم خاقان چین با هیتالیان

... نداریم ما تاب خاقان چین

گذر کرد باید به ایران زمین

گر ای دون که فرمان برد غاتفر ...

... چو آگاهی آمد به خاقان چین

ز ایران و ز شاه ایران زمین

وزان شادمانی به فرزند اوی ...

۳۳۸

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی خسرو پرویز » بخش ۴۶

... منادیگری کرد خاقان چین

که بی مهر ماکس به ایران زمین

شود تامیانش کنم بدو نیم ...

۴۰۱

فردوسی » شاهنامه » داستان کاموس کشانی » بخش ۱۳

... سپهبد بشد پیش خاقان چین

که آمد سپاهی ز ایران زمین

ندانیم چندست و سالار کیست ...

۴۰۵

فردوسی » شاهنامه » داستان خاقان چین » بخش ۲

... همه کام و اندیشه شد بی نوا

همه نامداران ایران زمین

گرفتند بر پهلوان آفرین ...

۴۱۲

فردوسی » شاهنامه » داستان خاقان چین » بخش ۱۰

... بران بود کاموس و خاقان چین

که آتش برآرد ز ایران زمین

بدین ژنده پیلان و این خواسته ...

۴۱۴

فردوسی » شاهنامه » داستان خاقان چین » بخش ۱۳

... ز کار آگهان نیز بشنیده ام

که او با بزرگان ایران زمین

چه کردست از نیکوی روز کین ...

====================================

1. ایران زمین
2. خاقان چین
3. ز چیزی که باشد به ایران زمین ……….فرستیم نزدیک خاقان چین ...
4. نگه کن کنون روز خاقان چین……….که از چین بیامد به ایران زمین
5. نداریم ما تاب خاقان چین………گذر کرد باید به ایران زمین
6. چو آگاهی آمد به خاقان چین……….ز ایران و ز شاه ایران زمین
7. منادیگری کرد خاقان چین……که بی مهر ماکس به ایران زمین
8. سپهبد بشد پیش خاقان چین…….که آمد سپاهی ز ایران زمین
9. بران بود کاموس و خاقان چین…….که آتش برآرد ز ایران زمین

====================================

ین عبارات به زیبایی به ارتباط بین ایران زمین و خاقان چین اشاره دارند. در اینجا معانی هر عبارت به طور خلاصه آمده است:

1. ز چیزی که باشد به ایران زمین ……….فرستیم نزدیک خاقان چین: این عبارت به معنای ارسال چیزی از ایران زمین به خاقان چین است.

2. نگه کن کنون روز خاقان چین……….که از چین بیامد به ایران زمین: این عبارت به معنای مشاهده روز خاقان چین است که از چین به ایران زمین آمده است.

3. نداریم ما تاب خاقان چین………گذر کرد باید به ایران زمین: این عبارت به معنای نداشتن تاب و تحمل خاقان چین و نیاز به گذر به ایران زمین است.

4. چو آگاهی آمد به خاقان چین……….ز ایران و ز شاه ایران زمین: این عبارت به معنای رسیدن آگاهی به خاقان چین از ایران و شاه ایران زمین است.

5. منادیگری کرد خاقان چین……که بی مهر ماکس به ایران زمین: این عبارت به معنای اعلام کردن خاقان چین است که کسی بدون مهر او به ایران زمین نیاید.

6. سپهبد بشد پیش خاقان چین…….که آمد سپاهی ز ایران زمین: این عبارت به معنای رفتن سپهبد به پیش خاقان چین و آمدن سپاهی از ایران زمین است.

7. بران بود کاموس و خاقان چین…….که آتش برآرد ز ایران زمین: این عبارت به معنای تصمیم کاموس و خاقان چین برای برپا کردن آتش از ایران زمین است

===========================

روند تغییرات ارتباط ایران و چین

در عبارات فوق، روند تغییرات ارتباط بین ایران و چین به زیبایی به تصویر کشیده شده است. در اینجا به برخی از این تغییرات اشاره می‌کنم:

1. ز چیزی که باشد به ایران زمین ……….فرستیم نزدیک خاقان چین: این عبارت به معنای ارسال چیزی از ایران زمین به خاقان چین است. این نشان‌دهنده آغاز ارتباط و تبادل بین دو کشور است.

2. نگه کن کنون روز خاقان چین……….که از چین بیامد به ایران زمین: این عبارت به معنای آمدن خاقان چین از چین به ایران زمین است. این نشان‌دهنده تقویت ارتباط و حضور فیزیکی خاقان چین در ایران زمین است.

3. نداریم ما تاب خاقان چین………گذر کرد باید به ایران زمین: این عبارت به معنای نداشتن تاب و تحمل خاقان چین و نیاز به گذر به ایران زمین است. این نشان‌دهنده تنش‌ها و چالش‌های موجود در ارتباط بین دو کشور است.

4. چو آگاهی آمد به خاقان چین……….ز ایران و ز شاه ایران زمین: این عبارت به معنای رسیدن آگاهی به خاقان چین از ایران و شاه ایران زمین است. این نشان‌دهنده تبادل اطلاعات و آگاهی بین دو کشور است.

5. منادیگری کرد خاقان چین……که بی مهر ماکس به ایران زمین: این عبارت به معنای اعلام کردن خاقان چین که کسی بدون مهر او به ایران زمین نیاید. این نشان‌دهنده کنترل و نظارت خاقان چین بر ورود به ایران زمین است.

6. سپهبد بشد پیش خاقان چین…….که آمد سپاهی ز ایران زمین: این عبارت به معنای رفتن سپهبد به پیش خاقان چین و آمدن سپاهی از ایران زمین است. این نشان‌دهنده همکاری نظامی و تبادل نیروهای نظامی بین دو کشور است.

7. بران بود کاموس و خاقان چین…….که آتش برآرد ز ایران زمین: این عبارت به معنای تصمیم کاموس و خاقان چین برای به آتش کشیدن ایران زمین است. این نشان‌دهنده تنش‌ها و درگیری‌های نظامی بین دو کشور است.

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی گشتاسپ صد و بیست سال بود » بخش ۱۰ - سخن دقیقی

... سر موبدان بودو شاه ردان

چراغ بزرگان و اسپهبدان

چنان پاک تن بود و تابنده جان ...

۱۵

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی گشتاسپ صد و بیست سال بود » بخش ۱۶ - سخن دقیقی

... همی گفت کای ماه تابان من

چراغ دل و دیده و جان من

بران رنج و سختی بپروردیم ...

۳۶

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی خسرو پرویز » بخش ۵

... یکی دوزخی بوستانی نمود

چراغ خرد پیش چشمت بمرد

ز جان و دلت روشنایی ببرد ...

================================

1. ز جان و دلت روشنایی ببرد
2. چراغ دل و دیده و جان من
3. همی گفت کای ماه تابان من………چراغ دل و دیده و جان من
4. چراغ خرد پیش چشمت بمرد…………ز جان و دلت روشنایی ببرد

======================================

این عبارات به زیبایی به احساسات عمیق و تغییرات احساسی و درونی اشاره دارند. در اینجا معانی هر عبارت به طور خلاصه آمده است:

1. ز جان و دلت روشنایی ببرد: این عبارت به معنای از دست دادن روشنایی و امید در جان و دل است. این عبارت نشان‌دهنده تغییرات احساسی عمیق و از دست دادن امید است.

2. چراغ دل و دیده و جان من: این عبارت به معنای کسی است که روشنایی و امید به دل، چشم و جان من می‌بخشد و به عنوان منبع نور و عشق در زندگی من است.

3. همی گفت کای ماه تابان من………چراغ دل و دیده و جان من: این عبارت به معنای کسی است که روشنایی و امید به دل، چشم و جان من می‌بخشد و به عنوان منبع نور و عشق در زندگی من است. این عبارت نشان‌دهنده عشق و ارتباط عمیق است.

4. چراغ خرد پیش چشمت بمرد…………ز جان و دلت روشنایی ببرد: این عبارت به معنای خاموش شدن خرد و از دست دادن روشنایی در جان و دل است. این عبارت نشان‌دهنده از دست دادن راهنمایی و بینش است.

این عبارات به زیبایی تغییرات احساسی و درونی، ارزش‌های معنوی و مفاهیم حماسی و عرفانی را بیان می‌کنند

==============================

... سر موبدان بودو شاه ردان

چراغ بزرگان و اسپهبدان

چنان پاک تن بود و تابنده جان

این عبارات به زیبایی به شخصیت‌های مهم و ارزش‌های معنوی اشاره دارند. در اینجا معانی هر عبارت به طور خلاصه آمده است:

1. سر موبدان بودو شاه ردان: این عبارت به معنای این است که او رئیس موبدان و شاه ردان بود. این عبارت نشان‌دهنده مقام و جایگاه بالای او در جامعه است.

2. چراغ بزرگان و اسپهبدان: این عبارت به معنای این است که او چراغ و روشنایی بزرگان و اسپهبدان بود. این عبارت نشان‌دهنده نقش او به عنوان منبع نور و هدایت برای بزرگان و اسپهبدان است.

3. چنان پاک تن بود و تابنده جان: این عبارت به معنای این است که او دارای بدنی پاک و جانی تابنده و روشن بود. این عبارت نشان‌دهنده پاکی و روشنایی درونی او است.

این عبارات به زیبایی به شخصیت‌های مهم و ارزش‌های معنوی اشاره دارند

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی کسری نوشین روان چهل و هشت سال بود » بخش ۱ - آغاز داستان

... نخوانند بر ما کسی آفرین

چو ویران بود بوم ایران زمین

به دستور فرمود کز هند و روم ...

... به آزادگان گفت ننگست این

که ویران بود بوم ایران زمین

نشاید که باشیم همداستان ...

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی خسرو پرویز » بخش ۵

... درفش تهمتن درفشان چو ماه

نبد خواست یزدان که ایران زمین

به ویرانی آرند ترکان چین ...

=================================

1. ایران زمین
2. بوم ایران زمین
3. ویران
4. ویرانی
5. نخوانند بر ما کسی آفرین…….چو ویران بود بوم ایران زمین
6. به آزادگان گفت ننگست این……..که ویران بود بوم ایران زمین
7. نبد خواست یزدان که ایران زمین ………به ویرانی آرند ترکان چین ...

==================================

این عبارات به زیبایی به اهمیت بوم ایران زمین و ارزش‌های معنوی و حماسی آن اشاره دارند. در اینجا معانی هر عبارت به طور خلاصه آمده است:

1. نخوانند بر ما کسی آفرین…….چو ویران بود بوم ایران زمین: این عبارت به معنای این است که هیچ‌کس بر ما آفرین نخواهد گفت وقتی که بوم ایران زمین ویران باشد.

2. به آزادگان گفت ننگست این……..که ویران بود بوم ایران زمین: این عبارت به معنای این است که به آزادگان گفته شد که ننگ است وقتی که بوم ایران زمین ویران باشد.

3. نبد خواست یزدان که ایران زمین ………به ویرانی آرند ترکان چین: این عبارت به معنای این است که خواست یزدان نبود که ایران زمین به ویرانی آورده شود توسط ترکان چین.

فردوسی » شاهنامه » منوچهر » بخش ۲

... پلنگ و دو رنگ است و گر نه پری ست

از این ننگ بگذارم ایران زمین

نخواهم بر این بوم و بر آفرین ...

۱۵۹

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی گشتاسپ صد و بیست سال بود » بخش ۳۲

... هنر بر زبان رهنمای آوری

ز توران زمین تا به دریای چین

ترا بخشم و بوم ایران زمین

سپهبد تو باشی به هر کشورم ...

۲۸۹

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی بهرام گور » بخش ۳۶

... برآمد ز هندوستان آفرین

ز دادار بر بوم ایران زمین ...

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی کسری نوشین روان چهل و هشت سال بود » بخش ۱ - آغاز داستان

... نخوانند بر ما کسی آفرین

چو ویران بود بوم ایران زمین

به دستور فرمود کز هند و روم ...

... به آزادگان گفت ننگست این

که ویران بود بوم ایران زمین

نشاید که باشیم همداستان ...

۳۰۴

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی کسری نوشین روان چهل و هشت سال بود » بخش ۵ - رزم خاقان چین با هیتالیان

... از ایرانیان باز خواهند کین

نماند بروبوم ایران زمین ...

============================

1. بوم ایران زمین
2. از این ننگ بگذارم ایران زمین ………..نخواهم بر این بوم و بر آفرین
3. ز توران زمین تا به دریای چین………..ترا بخشم و بوم ایران
4. ... برآمد ز هندوستان آفرین……..ز دادار بر بوم ایران زمین
5. ... نخوانند بر ما کسی آفرین…….چو ویران بود بوم ایران زمین
6. ... به آزادگان گفت ننگست این…….که ویران بود بوم ایران
7. ... از ایرانیان باز خواهند کین……نماند بروبوم ایران زمین ...

==========================================

این عبارات به زیبایی به بوم ایران زمین و اهمیت آن اشاره دارند. در اینجا معانی هر عبارت به طور خلاصه آمده است:

1. از این ننگ بگذارم ایران زمین ………..نخواهم بر این بوم و بر آفرین: این عبارت به معنای ترک کردن ایران زمین به دلیل ننگ و عدم تمایل به ماندن در این بوم و بر است.

2. ز توران زمین تا به دریای چین………..ترا بخشم و بوم ایران: این عبارت به معنای بخشیدن ایران زمین از توران تا دریای چین است.

3. ... برآمد ز هندوستان آفرین……..ز دادار بر بوم ایران زمین: این عبارت به معنای آمدن آفرین از هندوستان و از دادار بر بوم ایران زمین است.

4. ... نخوانند بر ما کسی آفرین…….چو ویران بود بوم ایران زمین: این عبارت به معنای عدم خواندن آفرین بر ما وقتی که بوم ایران زمین ویران باشد.

5. ... به آزادگان گفت ننگست این…….که ویران بود بوم ایران: این عبارت به معنای گفتن به آزادگان که ننگ است وقتی که بوم ایران ویران باشد.

6. ... از ایرانیان باز خواهند کین……نماند بروبوم ایران زمین: این عبارت به معنای بازخواست کین از ایرانیان و عدم باقی ماندن بوم ایران زمین است.

این عبارات به زیبایی به اهمیت بوم ایران زمین و ارزش‌های معنوی و حماسی آن اشاره دارند.

۱

فردوسی » شاهنامه » آغاز کتاب » بخش ۳ - گفتار اندر آفرینش عالم

... چو دریا و چون کوه و چون دشت و راغ

زمین شد به کردار روشن چراغ

ببالید کوه آب ها بر دمید ...

۵

فردوسی » شاهنامه » ضحاک » بخش ۳

... جهان از شب تیره چون پر زاغ

همانگه سر از کوه بر زد چراغ

تو گفتی که بر گنبد لاژورد ...

۱۱

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی لهراسپ » بخش ۷

... هم آنگه زمین گشت چون پر زاغ

چنین تا سر از کوه بر زد چراغ

بفرمود قیصر که از کهتران ...

۱۳

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی گشتاسپ صد و بیست سال بود » بخش ۱۱ - سخن دقیقی

... پس پشت لشکر به بستور داد

چراغ سپهدار خسرو نژاد

چو لشکر بیاراست و بر شد به کوه ...

۲۱

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی دارای داراب چهارده سال بود » بخش ۴

چو خورشید برزد سر از کوه و راغ

زمین شد به کردار زرین چراغ

جهاندار دارا سپه برگرفت ...

۲۳

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی اسکندر » بخش ۱۳

... همه شب همی ساخت درمان خویش

چو برزد سر از کوه روشن چراغ

چو دریا فروزنده شد دشت و راغ ...

۲۴

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی اسکندر » بخش ۲۳

... همه شب همی ساخت درمان خویش

چو بر زد سر از کوه روشن چراغ

چو دیبا فروزنده شد دشت و راغ ...

۲۶

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی اسکندر » بخش ۳۱

... ز گیتی کنون بازگشتست گاه

رخ شاه ز آواز شد چون چراغ

ازان کوه برگشت دل پر ز داغ ...

۲۸

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی اسکندر » بخش ۳۹

... یکی نامور جایگه ساختش

چو برزد سر از کوه روشن چراغ

ببردند بالای زرین جناغ ...

۳۳

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی کسری نوشین روان چهل و هشت سال بود » بخش ۵ - رزم خاقان چین با هیتالیان

... خروشی برآمد ز درگاه شاه

چو برزد سر از کوه رخشان چراغ

زمین شد به کردار زرین جناغ ...

۳۹

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی خسرو پرویز » بخش ۷۶

... دو کوه این دو گنج نهاده به باغ

کزین گنجها بد دلم چون چراغ

همانا سرآمد کنون روز من ...

۴۵

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی کیخسرو شصت سال بود » بخش ۳

... چو روی زمین گشت چون پر زاغ

ز افراز کوه اندر آمد چراغ

سپهبد بیامد بایوان خویش ...

===================================

1. برزد سر از کوه
2. ز افراز کوه
3. سر از کوه
4. دو کوه
5. کوه و راغ
6. ازان کوه برگشت
7. جهان از شب تیره چون پر زاغ………همانگه سر از کوه بر زد چراغ
8. چو بر زد سر از کوه روشن چراغ …………چو دیبا فروزنده شد دشت و راغ
9. چو برزد سر از کوه رخشان چراغ …………زمین شد به کردار زرین جناغ
10. چو برزد سر از کوه روشن چراغ ……….ببردند بالای زرین جناغ
11. چو برزد سر از کوه روشن چراغ ……….چو دریا فروزنده شد دشت و راغ
12. چو خورشید برزد سر از کوه و راغ……….زمین شد به کردار زرین چراغ
13. چو دریا و چون کوه و چون دشت و راغ………..زمین شد به کردار روشن چراغ
14. چو روی زمین گشت چون پر زاغ……….ز افراز کوه اندر آمد چراغ
15. دو کوه این دو گنج نهاده به باغ………..کزین گنجها بد دلم چون چراغ
16. رخ شاه ز آواز شد چون چراغ …………ازان کوه برگشت دل پر ز داغ
17. هم آنگه زمین گشت چون پر زاغ…………چنین تا سر از کوه بر زد چراغ

=====================

1. برزد سر از کوه 2. ز افراز کوه 3. سر از کوه 4. دو کوه 5. کوه و راغ 6. ازان کوه برگشت

این عبارات به نوعی به کوه و ارتفاعات اشاره دارند و هر کدام دارای معانی خاص خود هستند. در اینجا معانی هر عبارت به طور خلاصه آمده است:

1. برزد سر از کوه: به معنای بالا رفتن یا سر برآوردن از کوه.
2. ز افراز کوه: به معنای از بالای کوه.
3. سر از کوه: به معنای سر برآوردن یا بالا آمدن از کوه.
4. دو کوه: به معنای دو کوه.
5. کوه و راغ: به معنای کوه و دشت.
6. ازان کوه برگشت: به معنای بازگشت از آن کوه.

این عبارات به زیبایی به کوه و ارتفاعات اشاره دارند و هر کدام دارای معانی خاص خود هستند.

معانی حماسی و تغییرات احساسی و عرفانی

این عبارات دارای معانی حماسی، عرفانی و تغییرات احساسی عمیقی هستند که به زیبایی احساسات و مفاهیم معنوی را بیان می‌کنند. در اینجا معانی حماسی، عرفانی و تغییرات احساسی هر عبارت به طور خلاصه آمده است:

7. جهان از شب تیره چون پر زاغ………همانگه سر از کوه بر زد چراغ: جهان از شب تیره مانند پر زاغ بود و در همان لحظه چراغ از کوه سر برآورد. این عبارت نشان‌دهنده تغییر از تاریکی به روشنایی و امید است.
8. چو بر زد سر از کوه روشن چراغ …………چو دیبا فروزنده شد دشت و راغ: وقتی چراغ روشن از کوه سر برآورد، دشت و راغ مانند دیبا فروزنده شدند. این عبارت نشان‌دهنده تغییرات احساسی و درونی و روشنایی معنوی است.
9. چو برزد سر از کوه رخشان چراغ …………زمین شد به کردار زرین جناغ: وقتی چراغ رخشان از کوه سر برآورد، زمین مانند زرین جناغ شد. این عبارت نشان‌دهنده تغییرات احساسی و درونی و زیبایی معنوی است.
10. چو برزد سر از کوه روشن چراغ ……….ببردند بالای زرین جناغ: وقتی چراغ روشن از کوه سر برآورد، بالای زرین جناغ را بردند. این عبارت نشان‌دهنده تغییرات احساسی و درونی و ارزش‌های معنوی است.
11. چو برزد سر از کوه روشن چراغ ……….چو دریا فروزنده شد دشت و راغ: وقتی چراغ روشن از کوه سر برآورد، دشت و راغ مانند دریا فروزنده شدند. این عبارت نشان‌دهنده تغییرات احساسی و درونی و روشنایی معنوی است.
12. چو خورشید برزد سر از کوه و راغ……….زمین شد به کردار زرین چراغ: وقتی خورشید از کوه و راغ سر برآورد، زمین مانند چراغ زرین شد. این عبارت نشان‌دهنده تغییرات احساسی و درونی و روشنایی معنوی است.
13. چو دریا و چون کوه و چون دشت و راغ………..زمین شد به کردار روشن چراغ: زمین مانند دریا، کوه، دشت و راغ به روشنایی چراغ تبدیل شد. این عبارت نشان‌دهنده تغییرات احساسی و درونی و روشنایی معنوی است.

7. چو روی زمین گشت چون پر زاغ……….ز افراز کوه اندر آمد چراغ: وقتی روی زمین مانند پر زاغ شد، چراغ از بالای کوه آمد. این عبارت نشان‌دهنده تغییرات احساسی و درونی و روشنایی معنوی است.
8. دو کوه این دو گنج نهاده به باغ………..کزین گنجها بد دلم چون چراغ: دو کوه این دو گنج را در باغ نهاده‌اند و دل من از این گنج‌ها مانند چراغ روشن شده است. این عبارت نشان‌دهنده ارزش‌های معنوی و امید است.
9. رخ شاه ز آواز شد چون چراغ …………ازان کوه برگشت دل پر ز داغ: چهره شاه از آواز مانند چراغ روشن شد و دلش پر از درد و غم از کوه برگشت. این عبارت نشان‌دهنده تغییرات احساسی و درونی و درد و غم است.
10. هم آنگه زمین گشت چون پر زاغ…………چنین تا سر از کوه بر زد چراغ: زمین مانند پر زاغ شد و تا زمانی که چراغ از کوه سر برآورد. این عبارت نشان‌دهنده تغییرات احساسی و درونی و روشنایی معنوی است.

این عبارات به زیبایی تغییرات احساسی و درونی، ارزش‌های معنوی و مفاهیم حماسی و عرفانی را بیان می‌کنند. اگر سوال دیگری دارید یا نیاز به توضیحات بیشتری دارید، خوشحال می‌شوم کمک کنم!

نمادهای در 7-17

در عبارات 7 تا 17، نمادهای مختلفی به کار رفته‌اند که هر کدام دارای معانی خاص خود هستند. در اینجا به برخی از این نمادها و معانی آن‌ها اشاره می‌کنم:

1. کوه: نمادی از استواری، پایداری و عظمت. کوه به عنوان مکانی است که چراغ از آن سر برمی‌آورد و روشنایی و امید را به جهان می‌آورد.

2. چراغ: نمادی از روشنایی، امید و هدایت. چراغ از کوه سر برمی‌آورد و جهان را از تاریکی به روشنایی تبدیل می‌کند.

3. دریا: نمادی از عظمت و گستردگی. دریا به عنوان یکی از عناصر طبیعی که به روشنایی و امید تبدیل می‌شود.

4. دشت و راغ: نمادی از زیبایی و گستردگی طبیعت. دشت و راغ به عنوان مکان‌هایی که با روشنایی چراغ فروزنده می‌شوند.

5. خورشید: نمادی از روشنایی و امید. خورشید از کوه و راغ سر برمی‌آورد و زمین را مانند چراغ زرین می‌کند.

6. زمین: نمادی از طبیعت که به روشنایی و امید تبدیل می‌شود. زمین مانند دریا، کوه، دشت و راغ به روشنایی چراغ تبدیل می‌شود.

7. شاه: شخصیتی که از آواز تاثیر می‌گیرد و دلش پر از درد و غم می‌شود. شاه نمادی از تغییرات احساسی و درونی است.

=========================================

در عبارات 7 تا 17، کوه و چراغ به عنوان نمادهای مهمی به کار رفته‌اند که هر کدام دارای معانی خاص خود هستند. در اینجا به برخی از این معانی اشاره می‌کنم:

1. کوه: کوه به عنوان نمادی از استواری، پایداری و عظمت به کار رفته است. در بسیاری از این عبارات، کوه به عنوان مکانی است که چراغ از آن سر برمی‌آورد و روشنایی و امید را به جهان می‌آورد. کوه نمادی از قدرت و استقامت است که چراغ از آنجا به جهان می‌تابد.
2. چراغ: چراغ به عنوان نمادی از روشنایی، امید و هدایت به کار رفته است. در این عبارات، چراغ از کوه سر برمی‌آورد و جهان را از تاریکی به روشنایی تبدیل می‌کند. چراغ نمادی از نور و روشنایی است که از کوه به جهان می‌تابد و دشت و راغ را فروزنده می‌کند.

=================================================

چو دریا و چون کوه و چون دشت و راغ زمین شد به کردار روشن چراغ

این بیت به زیبایی تغییرات احساسی و معنوی را به تصویر می‌کشد. در اینجا معانی حماسی، عرفانی و تغییرات احساسی این بیت به طور خلاصه آمده است:

• چو دریا و چون کوه و چون دشت و راغ: این عبارت به عظمت و گستردگی طبیعت اشاره دارد. دریا، کوه، دشت و راغ نمادهای استواری، پایداری و زیبایی طبیعت هستند.

• زمین شد به کردار روشن چراغ: این عبارت به معنای تبدیل شدن زمین به روشنایی و امید است. چراغ نمادی از نور و روشنایی است که زمین را از تاریکی به روشنایی تبدیل می‌کند.

این بیت به زیبایی تغییرات احساسی و درونی، ارزش‌های معنوی و مفاهیم حماسی و عرفانی را بیان می‌کند.

چو دریا و چون کوه و چون دشت و راغ

این عبارت به زیبایی به عظمت و گستردگی طبیعت اشاره دارد. دریا، کوه، دشت و راغ نمادهای استواری، پایداری و زیبایی طبیعت هستند. این عبارت نشان‌دهنده تغییرات احساسی و درونی و همچنین ارزش‌های معنوی و حماسی است که در طبیعت و جهان وجود دارد.

عبارت "چو دریا و چون کوه و چون دشت و راغ" به زیبایی به عظمت و گستردگی طبیعت اشاره دارد. دریا، کوه، دشت و راغ نمادهای استواری، پایداری و زیبایی طبیعت هستند. این عبارت نشان‌دهنده تغییرات احساسی و درونی و همچنین ارزش‌های معنوی و حماسی است که در طبیعت و جهان وجود دارد.

ارتباط این عبارت با دیگر عبارات در این است که همه آن‌ها به نوعی به روشنایی و امید اشاره دارند. در این عبارات، کوه به عنوان نمادی از استواری و پایداری و چراغ به عنوان نمادی از روشنایی و امید به کار رفته‌اند. این ترکیب‌ها به زیبایی تغییرات احساسی و درونی و ارزش‌های معنوی را به تصویر می‌کشند.

در عبارت "چو دریا و چون کوه و چون دشت و راغ"، وجه تشبیه به عظمت، گستردگی و زیبایی طبیعت اشاره دارد. دریا، کوه، دشت و راغ نمادهای استواری، پایداری و زیبایی طبیعت هستند. این تشبیه به این معناست که زمین به مانند این عناصر طبیعی، به روشنایی و امید تبدیل شده است.

این تشبیه‌ها به زیبایی تغییرات احساسی و درونی و ارزش‌های معنوی را به تصویر می‌کشند.

مشبه ووجه شبه

در عبارت "چو دریا و چون کوه و چون دشت و راغ، زمین شد به کردار روشن چراغ"، مشبه و وجه شبه به این صورت است:

• مشبه: زمین

• مشبه‌به: دریا، کوه، دشت و راغ

• وجه شبه: عظمت، گستردگی و زیبایی طبیعت

این تشبیه به این معناست که زمین به مانند دریا، کوه، دشت و راغ، به روشنایی و امید تبدیل شده است. این تشبیه‌ها به زیبایی تغییرات احساسی و درونی و ارزش‌های معنوی را به تصویر می‌کشند.

۱۴

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی گشتاسپ صد و بیست سال بود » بخش ۱۴ - سخن دقیقی

... همی گفت گشتاسپ کای شهریار

چراغ دلت را بکشتند زار

ز پس گفت داننده جاماسپ را ...

۱۵

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی گشتاسپ صد و بیست سال بود » بخش ۱۶ - سخن دقیقی

... همی گفت کای ماه تابان من

چراغ دل و دیده و جان من

بران رنج و سختی بپروردیم ...

۲۶

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی اسکندر » بخش ۳۱

... ز گیتی کنون بازگشتست گاه

رخ شاه ز آواز شد چون چراغ

ازان کوه برگشت دل پر ز داغ ...

۳۶

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی خسرو پرویز » بخش ۵

... یکی دوزخی بوستانی نمود

چراغ خرد پیش چشمت بمرد

ز جان و دلت روشنایی ببرد ...

۳۸

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی خسرو پرویز » بخش ۷۰

... چو خسرو همی خواست کاید بباغ

دل میزبان شد چو روشن چراغ

بر باربد شد بگفت آنک شاه ...

۳۹

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی خسرو پرویز » بخش ۷۶

... دو کوه این دو گنج نهاده به باغ

کزین گنجها بد دلم چون چراغ

همانا سرآمد کنون روز من ...

۴۹

فردوسی » شاهنامه » داستان بیژن و منیژه » بخش ۸

... نگه کن بدین گنبد گوژپشت

که خیره چراغ دلم را بکشت

بتاریکی اندر مرا ره نمود ...

۵۴

فردوسی » شاهنامه » جنگ بزرگ کیخسرو با افراسیاب » بخش ۲۲

... بدید آن دل افروز باغ بهشت

شمرهای او چون چراغ بهشت

===========================================

1. چراغ دل و دیده و جان من
2. چراغ دلت
3. دلم چون چراغ
4. چراغ دلت
5. چراغ دل
6. دل میزبان
7. دل افروز
8. چراغ بهشت
9. چراغ دلم را بکشت
10. دل میزبان شد چو روشن چراغ
11. کزین گنجها بد دلم چون چراغ
12. چراغ دلت را بکشتند زار
13. چراغ دلت را بکشتند زار………ز پس گفت داننده جاماسپ را
14. همی گفت کای ماه تابان من………چراغ دل و دیده و جان من
15. رخ شاه ز آواز شد چون چراغ …………ازان کوه برگشت دل پر ز داغ
16. چراغ خرد پیش چشمت بمرد…………ز جان و دلت روشنایی ببرد
17. چو خسرو همی خواست کاید بباغ…….دل میزبان شد چو روشن چراغ
18. دو کوه این دو گنج نهاده به باغ………..کزین گنجها بد دلم چون چراغ
19. نگه کن بدین گنبد گوژپشت…….که خیره چراغ دلم را بکشت
20. بدید آن دل افروز باغ بهشت………..شمرهای او چون چراغ بهشت

===========================================

1. چراغ دل و دیده و جان من 2. چراغ دلت 3. دلم چون چراغ 4. چراغ دلت 5. چراغ دل 6. دل میزبان 7. دل افروز 8. چراغ بهشت

این عبارات به نوعی استعاری و شاعرانه هستند. هر کدام از این عبارات به نوعی به دل و چراغ اشاره دارند که می‌تواند نمادی از روشنایی، امید، عشق و گرما باشد. به طور کلی، این عبارات در ادبیات فارسی برای بیان احساسات عمیق و مفاهیم معنوی استفاده می‌شوند.

در اینجا معانی هر عبارت به طور خلاصه آمده است:

1. چراغ دل و دیده و جان من: نمادی از کسی که روشنایی و امید به دل، چشم و جان من می‌بخشد.
2. چراغ دلت: نمادی از روشنایی و امید در دل تو.
3. دلم چون چراغ: دلم مانند چراغی است که روشنایی می‌بخشد.
4. چراغ دلت: نمادی از روشنایی و امید در دل تو.
5. چراغ دل: نمادی از روشنایی و امید در دل.
6. دل میزبان: دلی که میزبان عشق و محبت است.
7. دل افروز: دلی که روشنایی و شادی می‌بخشد.
8. چراغ بهشت: نمادی از روشنایی و زیبایی بهشت.

این عبارات به زیبایی احساسات عمیق و مفاهیم معنوی را بیان می‌کنند

9. چراغ دلم را بکشت 10. دل میزبان شد چو روشن چراغ 11. کزین گنجها بد دلم چون چراغ 12. چراغ دلت را بکشتند زار

این عبارات نیز به نوعی استعاری و شاعرانه هستند و هر کدام به دل و چراغ اشاره دارند که می‌تواند نمادی از روشنایی، امید، عشق و گرما باشد. در اینجا معانی هر عبارت به طور خلاصه آمده است:

9. چراغ دلم را بکشت: نمادی از خاموش شدن امید و عشق در دل.
10. دل میزبان شد چو روشن چراغ: دلی که مانند چراغی روشن و پر از عشق و محبت شده است.
11. کزین گنجها بد دلم چون چراغ: دلم از این گنج‌ها مانند چراغی روشن و پر از امید شده است.

معانی حماسی و تغییرات احساسی و عرفانی

این عبارات دارای معانی حماسی، عرفانی و تغییرات احساسی عمیقی هستند که به زیبایی احساسات و مفاهیم معنوی را بیان می‌کنند. در اینجا معانی حماسی، عرفانی و تغییرات احساسی هر عبارت به طور خلاصه آمده است:

13. چراغ دلت را بکشتند زار………ز پس گفت داننده جاماسپ را: نمادی از خاموش شدن امید و عشق در دل به صورت غم‌انگیز و از دست دادن روشنایی درونی. این عبارت نشان‌دهنده تغییرات احساسی عمیق و از دست دادن امید است.
14. همی گفت کای ماه تابان من………چراغ دل و دیده و جان من: نمادی از کسی که روشنایی و امید به دل، چشم و جان من می‌بخشد و به عنوان منبع نور و عشق در زندگی من است. این عبارت نشان‌دهنده عشق و ارتباط عمیق است.
15. رخ شاه ز آواز شد چون چراغ …………ازان کوه برگشت دل پر ز داغ: چهره شاه از آواز مانند چراغ روشن شد و دلش پر از درد و غم شد، نمادی از تغییرات احساسی و درونی. این عبارت نشان‌دهنده تغییرات احساسی و درد و غم است.
16. چراغ خرد پیش چشمت بمرد…………ز جان و دلت روشنایی ببرد: نمادی از خاموش شدن خرد و از دست دادن روشنایی در جان و دل، به معنای از دست دادن راهنمایی و بینش. این عبارت نشان‌دهنده از دست دادن خرد و روشنایی درونی است.
17. چو خسرو همی خواست کاید بباغ…….دل میزبان شد چو روشن چراغ: دلی که مانند چراغی روشن و پر از عشق و محبت شده است، نمادی از پذیرش و مهمان‌نوازی. این عبارت نشان‌دهنده پذیرش و مهمان‌نوازی است.
18. دو کوه این دو گنج نهاده به باغ………..کزین گنجها بد دلم چون چراغ: دلم از این گنج‌ها مانند چراغی روشن و پر از امید شده است، نمادی از ارزش‌های معنوی و درونی. این عبارت نشان‌دهنده ارزش‌های معنوی و امید است.
19. نگه کن بدین گنبد گوژپشت…….که خیره چراغ دلم را بکشت: نمادی از خاموش شدن امید و عشق در دل به صورت غم‌انگیز و از دست دادن روشنایی درونی. این عبارت نشان‌دهنده از دست دادن امید و روشنایی درونی است.
20. بدید آن دل افروز باغ بهشت………..شمرهای او چون چراغ بهشت: باغ بهشت که دل‌افروز است و شمرهای آن مانند چراغ بهشت روشن هستند، نمادی از زیبایی و روشنایی معنوی. این عبارت نشان‌دهنده زیبایی و روشنایی معنوی است.

این عبارات به زیبایی تغییرات احساسی و درونی، ارزش‌های معنوی و مفاهیم حماسی و عرفانی را بیان می‌کنند.

==============================

گنج‌ها

در عبارت 18، "دو کوه این دو گنج نهاده به باغ" به دو گنج اشاره دارد که در باغ قرار داده شده‌اند. این گنج‌ها نمادی از ارزش‌های معنوی و درونی هستند که دل را مانند چراغی روشن و پر از امید می‌کنند. این گنج‌ها می‌توانند به دانش، خرد، عشق، ایمان و دیگر ارزش‌های معنوی اشاره داشته باشند که باعث روشنایی و امید در دل می‌شوند.

شمرهای

در اینجا، "شمرهای" به معنای "شعله‌ها" یا "نورها" است. این کلمه در عبارت "شمرهای او چون چراغ بهشت" به کار رفته است که به معنای "شعله‌های او مانند چراغ بهشت" است. این عبارت به زیبایی و روشنایی باغ بهشت اشاره دارد.

=======================================

شخصیت ها

در عبارات 13 تا 20، شخصیت‌های مختلفی به تصویر کشیده شده‌اند که هر کدام دارای ویژگی‌ها و احساسات خاص خود هستند. در اینجا به برخی از این شخصیت‌ها و ویژگی‌های آن‌ها اشاره می‌کنم:

13. داننده جاماسپ: شخصیتی دانا و خردمند که از خاموش شدن امید و عشق در دل به صورت غم‌انگیز صحبت می‌کند. او نمادی از خرد و دانش است.
14. ماه تابان: شخصیتی که به عنوان منبع نور و عشق در زندگی دیگران است. او نمادی از روشنایی و امید است.
15. شاه: شخصیتی که از آواز و موسیقی تاثیر می‌گیرد و دلش پر از درد و غم می‌شود. او نمادی از تغییرات احساسی و درونی است.
16. خرد: نمادی از خرد و بینش که در پیش چشم‌ها خاموش می‌شود و روشنایی را از جان و دل می‌برد.
17. خسرو: شخصیتی که به باغ می‌رود و دلش مانند چراغی روشن و پر از عشق و محبت می‌شود. او نمادی از پذیرش و مهمان‌نوازی است.
18. دو کوه: نمادی از ارزش‌های معنوی و درونی که دل را مانند چراغی روشن و پر از امید می‌کنند.
19. گنبد گوژپشت: نمادی از خاموش شدن امید و عشق در دل به صورت غم‌انگیز و از دست دادن روشنایی درونی.
20. باغ بهشت: نمادی از زیبایی و روشنایی معنوی که دل‌افروز است و شمرهای آن مانند چراغ بهشت روشن هستند.

این شخصیت‌ها و نمادها به زیبایی احساسات و مفاهیم معنوی را بیان می‌کنند.

فردوسی » شاهنامه » آغاز کتاب » بخش ۳ - گفتار اندر آفرینش عالم

... همی بر شد آتش فرود آمد آب

همی گشت گرد زمین آفتاب

گیا رست با چند گونه درخت ...

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی گشتاسپ صد و بیست سال بود » بخش ۱۳ - سخن دقیقی

... همی گشت بر گرد مردان چین

تو گفتی همی بر نوردد زمین

بکشت از گوان جهان شست مرد ...

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی شیرویه » بخش ۱

... بدین گونه تا شادورد مهین

همی گشت تاشد به روی زمین

به پویید اشتاد و آن برگرفت ...

======================================

1. همی گشت
2. زمین
3. همی بر شد آتش فرود آمد آب.......همی گشت گرد زمین آفتاب
4. همی گشت بر گرد مردان چین........تو گفتی همی بر نوردد زمین
5. بدین گونه تا شادورد مهین.......همی گشت تاشد به روی زمین

=============================================

در شاهنامه فردوسی، عبارت "همی گشت" به معنای "می‌چرخید" یا "می‌گردید" است و در چندین بخش از این اثر بزرگ به کار رفته است. این عبارت به توصیف حرکت و چرخش در صحنه‌های مختلف اشاره دارد.

همی گشت گرد زمین آفتاب

این بیت از شاهنامه فردوسی به توصیف حرکت خورشید در آسمان و چرخش آن به دور زمین می‌پردازد. عبارت "همی گشت گرد زمین آفتاب" به معنای "خورشید به دور زمین می‌چرخید" است. این تصویر نشان‌دهنده حرکت دائمی و پیوسته خورشید در آسمان است که به عنوان نمادی از پایداری و نظم در طبیعت به کار رفته است.

این نوع توصیف‌ها در شاهنامه به خواننده احساس حرکت و پویایی را منتقل می‌کنند و نشان‌دهنده توجه فردوسی به جزئیات طبیعت و جهان پیرامون است.

همی گشت بر گرد مردان چین

این بیت از شاهنامه فردوسی به توصیف حرکت و چرخش مردان چین در میدان نبرد می‌پردازد. عبارت "همی گشت بر گرد مردان چین" به معنای "می‌چرخید به دور مردان چین" است. این تصویر نشان‌دهنده حرکت دائمی و پیوسته مردان چین در میدان نبرد است که به عنوان نمادی از پایداری و نظم در جنگ به کار رفته است.

شادورد مهین

در شاهنامه فردوسی، "شادورد مهین" به معنای "شادورد بزرگ" است. این عبارت به توصیف مکانی یا شخصیتی بزرگ و مهم اشاره دارد. در بیت مورد نظر، "بدین گونه تا شادورد مهین، همی گشت تاشد به روی زمین"، به نظر می‌رسد که به حرکت و چرخش تا رسیدن به مکانی بزرگ و مهم اشاره دارد.

... بدین گونه تا شادورد مهین…….. همی گشت تاشد به روی زمین

این بیت از شاهنامه فردوسی به توصیف حرکت و چرخش می‌پردازد. عبارت "همی گشت تاشد به روی زمین" به معنای "می‌چرخید تا به روی زمین برسد" است. این تصویر نشان‌دهنده حرکت دائمی و پیوسته است که به عنوان نمادی از پایداری و نظم در طبیعت به کار رفته است.

در این بیت، "شادورد مهین" به معنای "شادورد بزرگ" است که به مکانی بزرگ و مهم اشاره دارد. این بیت به حرکت و چرخش تا رسیدن به این مکان بزرگ و مهم اشاره دارد.

۱

فردوسی » شاهنامه » آغاز کتاب » بخش ۳ - گفتار اندر آفرینش عالم

... همی بر شد آتش فرود آمد آب

همی گشت گرد زمین آفتاب

گیا رست با چند گونه درخت ...

۷۷

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی کی‌کاووس و رفتن او به مازندران » بخش ۷

... بغرید برسان ابر بهار

زمین کرد پر آتش از کارزار

بدان اژدها گفت بر گوی نام ...

۸۴

فردوسی » شاهنامه » رزم کاووس با شاه هاماوران » بخش ۱

... ز چشم سنان آتش آمد برون

زمین شد به کردار دریای خون

سه لشکر چنان شد ز ایرانیان ...

۱۰۶

فردوسی » شاهنامه » سهراب » بخش ۲۰

... همه گوش سوی خردمند کن

اگر آسمان بر زمین بر زنی

وگر آتش اندر جهان در زنی ...

۱۰۹

فردوسی » شاهنامه » داستان سیاوش » بخش ۴

... زبانه برآمد پس از دود زود

زمین گشت روشنتر از آسمان

جهانی خروشان و آتش دمان ...

۱۲۶

فردوسی » شاهنامه » داستان سیاوش » بخش ۲۱

... چو نزدیک بهمن دژ اندر رسید

زمین همچو آتش همی بردمید

بشد طوس با لشکری جنگجوی ...

۱۴۶

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی گشتاسپ صد و بیست سال بود » بخش ۱۰ - سخن دقیقی

... جهان را ببینی بگشته کبود

زمین پر ز آتش هوا پر زدود

وزان زخم آن گرزهای گران ...

۱۷۴

فردوسی » شاهنامه » داستان رستم و اسفندیار » بخش ۱ - آغاز داستان

... درفشان شود آتش اندر تنش

به عشق هوا بر زمین شد گوا

به نزدیک خورشید فرمانروا ...

۱۷۹

فردوسی » شاهنامه » داستان رستم و اسفندیار » بخش ۱۷

... به مردی من آن باره را بستدم

بتان را همه بر زمین بر زدم

برافراختم آتش زردهشت ...

۲۴۸

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی شاپور پسر اردشیر سی و یک سال بود » بخش ۲

... همی بر شد آوازشان بر دو میل

زمین جنب جنبان شد و پر ز گرد

چو آتش درخشان سنان نبرد

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی شاپور ذوالاکتاف » بخش ۱۰

... به هر گوشه ای آتش اندر زدند

همی آسمان بر زمین بر زدند

سرانجام قیصر گرفتار شد ...

۳۷۶

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی هرمزد دوازده سال بود » بخش ۷

... بخنجر همی آتش افروختند

زمین و هوا را همی سوختند

ز ترکان جنگی فراوان نماند ...

فردوسی » شاهنامه » گفتار اندر داستان فرود سیاوش » بخش ۲۲

... بکردار آتش بگرد اندرون

تو گفتی زمین روی زنگی شدست

ستاره دل پیل جنگی شدست ...

۴۱۲

فردوسی » شاهنامه » داستان خاقان چین » بخش ۱۰

... بران بود کاموس و خاقان چین

که آتش برآرد ز ایران زمین

بدین ژنده پیلان و این خواسته ...

۴۱۸

فردوسی » شاهنامه » داستان بیژن و منیژه » بخش ۲

... همه جنگ را پیش او تاختند

زمین را به دندان برانداختند

ز دندان همی آتش افروختند ...

۴۷۵

فردوسی » شاهنامه » جنگ بزرگ کیخسرو با افراسیاب » بخش ۲۱

... به درهای شهر آتش اندر زدند

همی آسمان بر زمین برزدند

================================

1. ز دندان همی آتش افروختند
2. آتش برآرد ز ایران زمین
3. زمین پر ز آتش
4. زمین همچو آتش همی بردمید
5. زمین کرد پر آتش از کارزار
6. همی بر شد آتش فرود آمد آب……..همی گشت گرد زمین آفتاب
7. بغرید برسان ابر بهار………….زمین کرد پر آتش از کارزار
8. ز چشم سنان آتش آمد برون……..زمین شد به کردار دریای خون
9. اگر آسمان بر زمین بر زنی………وگر آتش اندر جهان در زنی
10. زمین گشت روشنتر از آسمان……..جهانی خروشان و آتش دمان
11. چو نزدیک بهمن دژ اندر رسید……..زمین همچو آتش همی بردمید
12. جهان را ببینی بگشته کبود……..زمین پر ز آتش هوا پر زدود
13. به هر گوشه ای آتش اندر زدند…….همی آسمان بر زمین بر زدند
14. بخنجر همی آتش افروختند……….زمین و هوا را همی سوختند
15. بران بود کاموس و خاقان چین……….که آتش برآرد ز ایران زمین
16. زمین را به دندان برانداختند……..ز دندان همی آتش افروختند ...
17. ... به درهای شهر آتش اندر زدند……همی آسمان بر زمین برزدند

============================================================

در اینجا معنای هر بیت آمده است:

· از دندان‌ها آتش افروختند.

1. آتش از ایران زمین برمی‌خیزد.
2. زمین پر از آتش است.
3. زمین مانند آتش می‌درخشد.
4. زمین از آتش کارزار پر شده است.
5. آتش به آسمان برمی‌خیزد و آب فرود می‌آید، خورشید به دور زمین می‌چرخد.
6. مانند ابر بهاری غرید و زمین را از آتش کارزار پر کرد.
7. از چشم سنان آتش بیرون آمد و زمین به دریای خون تبدیل شد.
8. اگر آسمان را بر زمین بزنی یا آتش را در جهان بزنی.
9. زمین روشن‌تر از آسمان شد و جهان پر از خروش و آتش دمان شد.
10. وقتی به نزدیکی بهمن دژ رسید، زمین مانند آتش می‌درخشید.
11. جهان کبود شد و زمین پر از آتش و هوا پر از دود شد.
12. در هر گوشه‌ای آتش زدند و آسمان را بر زمین زدند.
13. با خنجر آتش افروختند و زمین و هوا را سوزاندند.
14. کاموس و خاقان چین قصد داشتند که آتش از ایران زمین برآورند.
15. زمین را با دندان برانداختند و از دندان آتش افروختند.
16. به درهای شهر آتش زدند و آسمان را بر زمین زدند.

حماسه در ابیات

حماسه در این ابیات به وضوح دیده می‌شود. این اشعار به توصیف صحنه‌های نبرد و تغییرات در آسمان و زمین می‌پردازند که نشان‌دهنده شدت و خشونت نبرد است. در اینجا چند ویژگی حماسی این ابیات آمده است:

1. تصاویر قوی و زنده: استفاده از تصاویر قوی مانند "آتش به آسمان برمی‌خیزد" و "زمین به دریای خون تبدیل شد" به خواننده احساس حضور در صحنه نبرد را می‌دهد.
2. توصیف خشونت و شدت نبرد: این ابیات به وضوح خشونت و شدت نبرد را نشان می‌دهند، مانند "زمین پر از آتش است" و "زمین مانند آتش می‌درخشد".
3. استفاده از عناصر طبیعی: تغییرات در آسمان و زمین به عنوان نمادهای حماسی استفاده می‌شوند، مانند "آسمان بر زمین زدند" و "زمین پر از آتش و هوا پر از دود شد".
4. توصیف قهرمانان و دشمنان: اشاره به شخصیت‌های حماسی مانند "کاموس و خاقان چین" که قصد دارند آتش از ایران زمین برآورند، به داستان حماسی ابعاد بیشتری می‌بخشد.

این ویژگی‌ها به ابیات حماسی کمک می‌کنند تا خواننده را به دنیای نبرد و قهرمانی ببرند و احساسات و تصاویر قوی را به او منتقل کنند.

=========================================

شخصیت ها

در این ابیات، شخصیت‌های مختلفی به تصویر کشیده شده‌اند که هر کدام نقش مهمی در نبرد دارند. در اینجا به برخی از این شخصیت‌ها اشاره می‌کنیم:

1. کاموس: یکی از فرماندهان دشمن که قصد دارد آتش از ایران زمین برآورد.

2. خاقان چین: یکی دیگر از فرماندهان دشمن که همراه با کاموس در نبرد شرکت دارد.

3. بهمن دژ: مکانی که نبرد در نزدیکی آن رخ می‌دهد و به عنوان یک نقطه استراتژیک در نبرد به تصویر کشیده شده است.

این شخصیت‌ها نقش‌های مهمی در نبرد دارند و هر کدام به نوعی به تصویر کشیده شده‌اند که نشان‌دهنده اهمیت و تأثیر آن‌ها در جریان نبرد است

================================================

رابطه زمین و آتش

در ابیات حماسی و توصیفی که ارائه شده، رابطه بین زمین و آتش به وضوح دیده می‌شود. این رابطه به شکل‌های مختلفی به تصویر کشیده شده است که نشان‌دهنده شدت و خشونت نبرد است. در اینجا چند نمونه از این رابطه آمده است:

1. زمین پر از آتش: این تصویر نشان‌دهنده شدت نبرد و خشونت آن است که زمین به دریای آتش تبدیل شده است.

2. زمین مانند آتش می‌درخشد: این تصویر نشان‌دهنده شدت و حرارت نبرد است که زمین به مانند آتش درخشان شده است.

3. زمین از آتش کارزار پر شده است: این تصویر نشان‌دهنده خشونت و شدت نبرد است که زمین از آتش نبرد پر شده است.

4. آتش از ایران زمین برمی‌خیزد: این تصویر نشان‌دهنده شدت و خشونت نبرد است که آتش از زمین ایران برمی‌خیزد.

5. از دندان‌ها آتش افروختند: این تصویر نشان‌دهنده خشونت و شدت نبرد است که حتی دندان‌ها نیز به عنوان منبع آتش و خشونت به تصویر کشیده شده‌اند.

=====

تکرار مضمون «زمین و آتش» در شاهنامه فردوسی

مضمون «زمین و آتش» در ابیات مختلف شاهنامه فردوسی تکرار شده و ارتباط تنگاتنگی با توصیف نبرد، خشونت و دگرگونی دارد. این تکرار نه تنها به لحاظ ادبی، بلکه از نظر مفهومی نیز به غنای داستان می‌افزاید و فضایی حماسی خلق می‌کند. در ادامه به بررسی این تکرارها و معانی آن‌ها می‌پردازیم.

تحلیل تکرارها و معانی

۱. آتش و آب، گردش زمین و آفتاب (بخش ۳ - گفتار اندر آفرینش عالم)

• «همی بر شد آتش فرود آمد آب / همی گشت گرد زمین آفتاب»
  • در این بیت، آتش و آب به عنوان عناصر بنیادین هستی مطرح شده‌اند که در آفرینش جهان نقش دارند. این توصیف اولیه، زمین را در بستر یک نظام کیهانی قرار می‌دهد و به اهمیت آتش به عنوان عنصری فعال و پویا اشاره می‌کند.

۲. زمین پر از آتش کارزار (بخش ۷ - پادشاهی کی‌کاووس و رفتن او به مازندران)

• «بغرید برسان ابر بهار / زمین کرد پر آتش از کارزار»
  • در اینجا، آتش نمادی از شدت و گسترش نبرد است. زمین به دلیل کارزار، سرتاسر پر از آتش می‌شود که نشان‌دهنده ابعاد وسیع و مخرب جنگ است.

۳. آتش از سنان و زمین دریای خون (بخش ۱ - رزم کاووس با شاه هاماوران)

• «ز چشم سنان آتش آمد برون / زمین شد به کردار دریای خون»
  • ترکیب آتش و خون، تصویری از خشونت بی‌حد و حصر جنگ را ارائه می‌دهد. آتش از سنان (نوک نیزه) بیرون می‌آید و زمین را به دریایی از خون تبدیل می‌کند، که بیانگر فجایع ناشی از نبرد است.

۴. قدرت قهرمانان در جهان (بخش ۲۰ - سهراب)

• «اگر آسمان بر زمین بر زنی / وگر آتش اندر جهان در زنی»
  • این بیت بیانگر قدرت و اراده قهرمانان است که می‌توانند حتی عناصر بنیادین هستی (آسمان، زمین، آتش) را تحت تأثیر قرار دهند. آتش در اینجا نمادی از قدرت مخرب و تغییردهنده است.

۵. روشنی زمین از آتش نبرد (بخش ۴ - داستان سیاوش)

• «زبانه برآمد پس از دود زود / زمین گشت روشنتر از آسمان / جهانی خروشان و آتش دمان»
  • در این صحنه، آتش ناشی از نبرد به قدری شدید است که زمین را از آسمان روشن‌تر می‌کند. این تصویر بیانگر عظمت و فراگیری آتش در صحنه پیکار است.

۶. درخشندگی زمین مانند آتش (بخش ۲۱ - داستان سیاوش)

• «چو نزدیک بهمن دژ اندر رسید / زمین همچو آتش همی بردمید»
  • زمین به دلیل شدت نبرد و شاید از انعکاس شعله‌ها، مانند آتش می‌درخشد. این تصویر حس گرما، خطر و پویایی میدان جنگ را به خواننده منتقل می‌کند.

۷. زمین پر از آتش و هوا پر از دود (بخش ۱۰ - سخن دقیقی)

• «جهان را ببینی بگشته کبود / زمین پر ز آتش هوا پر زدود»
  • این بیت، پیامدهای فاجعه‌بار جنگ را نشان می‌دهد: زمین غرق آتش و هوا پر از دود است. این تصویر یک صحنه پس از نبرد یا در اوج آن را مجسم می‌کند که هرج و مرج و ویرانی به بار آورده است.

۸. آتش در تن و زمین گواه عشق (بخش ۱ - داستان رستم و اسفندیار)

• «درفشان شود آتش اندر تنش / به عشق هوا بر زمین شد گوا»
  • آتش در اینجا به جنبه‌ای درونی و شورانگیز اشاره دارد، مانند شور عشق که در تن فرد شعله‌ور می‌شود و زمین نیز گواه این حس است. این بیت نشان می‌دهد که آتش تنها نماد تخریب نیست، بلکه می‌تواند نماد شور و زندگی نیز باشد.

۹. افروختن آتش زرتشت (بخش ۱۷ - داستان رستم و اسفندیار)

• «بتان را همه بر زمین بر زدم / برافراختم آتش زردهشت»
  • این بیت به آتش مقدس زرتشت اشاره دارد که نماد دین، پاکی و تمدن است. در اینجا آتش به عنوان نمادی از یک تغییر مذهبی یا پیروزی ایدئولوژیک بر بت‌پرستی به کار رفته است.

۱۰. زمین لرزان و سنان درخشان (بخش ۲ - پادشاهی شاپور پسر اردشیر)

• «زمین جنب جنبان شد و پر ز گرد / چو آتش درخشان سنان نبرد»
  • اینجا آتش به عنوان مشبه‌به برای درخشش سنان نبرد به کار رفته است. همراهی زمین لرزان و سنان درخشان، بیانگر اوج هیجان و قدرت نبرد است.

۱۱. آتش‌افروزی و آسمان بر زمین زدن (بخش ۱۰ - پادشاهی شاپور ذوالاکتاف)

• «به هر گوشه ای آتش اندر زدند / همی آسمان بر زمین بر زدند»
  • این ابیات نشان‌دهنده ویرانگری کامل است. آتش‌افروزی گسترده و استعاره «آسمان بر زمین زدن»، بیانگر قدرت و خشونت بی‌حد و حصر نیروهای مهاجم است.

۱۲. سوختن زمین و هوا با خنجر (بخش ۷ - پادشاهی هرمزد)

• «بخنجر همی آتش افروختند / زمین و هوا را همی سوختند»
  • اینجا خنجر خود منشأ آتش و سوزاندن است، که نمادی از مرگ و ویرانی بی‌امان در میدان نبرد است. زمین و هوا به دلیل شدت نبرد، سوزانده می‌شوند.

۱۳. زمین چون زنگی و آتش‌گون (بخش ۲۲ - گفتار اندر داستان فرود سیاوش)

• «بکردار آتش بگرد اندرون / تو گفتی زمین روی زنگی شدست»
  • زمین به دلیل شدت نبرد و خون‌ریزی، تیره و آتش‌گون توصیف می‌شود. این تصویر بیانگر دگرگونی هولناک زمین در اثر جنگ است.

۱۴. آتش از ایران زمین برخاستن (بخش ۱۰ - داستان خاقان چین)

• «بران بود کاموس و خاقان چین / که آتش برآرد ز ایران زمین»
  • این بیت به قصد و اراده دشمنان برای ویرانگری ایران اشاره دارد. آتش در اینجا نماد نابودی است که دشمنان می‌خواهند آن را به ایران بیاورند.

۱۵. آتش‌افروزی از دندان (بخش ۲ - داستان بیژن و منیژه)

• «زمین را به دندان برانداختند / ز دندان همی آتش افروختند»
  • این تصویر اغراق‌آمیز، بیانگر شدت و خشونت فوق‌العاده است. حتی دندان‌ها (نماد خشم و درندگی) نیز می‌توانند منشأ آتش باشند، که نشان‌دهنده نهایت خشم و ویرانگری است.

۱۶. آتش به درهای شهر (بخش ۲۱ - جنگ بزرگ کیخسرو با افراسیاب)

• «به درهای شهر آتش اندر زدند / همی آسمان بر زمین برزدند»
  • این بیت نیز تکرار مضمون ویرانگری و سقوط کامل است، با آتش زدن درهای شهر و «آسمان بر زمین زدن» که نشان‌دهنده غلبه مطلق و نابودی است.

نقش حماسی «زمین و آتش»

تکرار مضمون «زمین و آتش» در شاهنامه، ابعاد حماسی گسترده‌ای را به داستان می‌بخشد:

• تصویرسازی قوی و پویا: استفاده از تصاویر حسی مانند «زمین پر از آتش»، «آتش از سنان» و «زمین همچو آتش بردمید» باعث می‌شود خواننده صحنه‌های نبرد را به شکلی زنده و پویا در ذهن خود مجسم کند.
• تشدید خشونت و عظمت نبرد: آتش و زمین به عنوان دو عنصر قدرتمند، شدت و ابعاد وسیع نبردهای حماسی را نشان می‌دهند. این ترکیب به خواننده حس عظمت و هولناکی جنگ را منتقل می‌کند.
• نمادپردازی: آتش علاوه بر نماد تخریب و ویرانی، می‌تواند نماد شور، اراده، و حتی قدرت الهی یا پاکی (آتش زرتشت) باشد. این چندلایگی معنایی، به غنای حماسی داستان می‌افزاید.
• تغییر و دگرگونی: رابطه بین زمین و آتش اغلب به دگرگونی‌های عظیم اشاره دارد؛ چه دگرگونی‌های ناشی از آفرینش و چه تغییرات ریشه‌ای ناشی از جنگ.

شخصیت‌ها در بستر «زمین و آتش»

اگرچه «زمین و آتش» بیشتر به عنوان عناصر محیطی و نمادین در ابیات ظاهر می‌شوند، اما در مواردی به شخصیت‌ها و اقدامات آن‌ها نیز مرتبط می‌شوند:

• کاموس و خاقان چین: این دو به عنوان دشمنانی به تصویر کشیده شده‌اند که قصد دارند «آتش برآرند ز ایران زمین»، که نشان‌دهنده ماهیت ویرانگرانه آن‌هاست.
• قهرمانان ایرانی: در مقابل، قهرمانان ایرانی نیز با قدرتی آتشین به نبرد می‌پردازند، مانند رستم یا سیاوش که می‌توانند «آتش اندر جهان در زنند»، که نشان‌دهنده توانایی آن‌ها در تغییر سرنوشت است.
• بهمن دژ: این مکان به عنوان نقطه‌ای استراتژیک در نبرد به تصویر کشیده شده است که «زمین همچو آتش همی بردمید»، که نشان‌دهنده شدت نبرد در این منطقه است.

رابطه زمین و آتش

رابطه میان زمین و آتش در این ابیات، از یکدیگر ناگسستنی است و بیشتر اوقات نمادی از جنگ، نابودی و دگرگونی شدید است:

• آتش بر زمین: اغلب آتش بر روی زمین افروخته می‌شود، زمین را پر می‌کند و آن را می‌سوزاند. این نشان‌دهنده تسلط و گسترش آتش بر بستر زندگی است.
• زمین آتش‌گون: گاهی خود زمین به دلیل شدت نبرد و خون‌ریزی، به رنگ آتش (تیره، سرخ، درخشان) درمی‌آید، که نشان‌دهنده دگرگونی ماهیت آن در اثر جنگ است.
• آتش از زمین: در برخی موارد، آتش از خود زمین (یا از طریق عمل شخصیت‌ها) برمی‌خیزد، که نشان‌دهنده خروش و قدرت نهفته در آن است.

این رابطه دینامیک، به تصویر کشیدن جهانی که دائماً تحت تأثیر نیروهای مخرب و سازنده (مانند آتش) قرار دارد، کمک می‌کند و بر عظمت و تراژدی نبردهای شاهنامه تأکید دارد. این تکرار نه تنها زیبایی ادبی، بلکه عمق فلسفی به مضامین شاهنامه می‌بخشد.

فردوسی » شاهنامه » داستان سیاوش » بخش ۹

چو خورشید تابنده بنمود پشت

هوا شد سیاه و زمین شد درشت

سیاووش لشکر به جیحون کشید ...

فردوسی » شاهنامه » داستان رستم و اسفندیار » بخش ۱ - آغاز داستان

به عشق هوا بر زمین شد گوا

به نزدیک خورشید فرمانروا ...

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی یزدگرد هجده سال بود » بخش ۴ - پادشاهی بلاش پیروز چهار سال بود

... هوا دام کرکس شد از پر تیر

زمین شد ز خون سران آبگیر

ز هر سو ز مردان تلی کشته بود ...

فردوسی » شاهنامه » داستان خاقان چین » بخش ۱۵

... چو صف برکشیدند هر دو سپاه

هوا شد بنفش و زمین شد سیاه

فردوسی » شاهنامه » داستان دوازده رخ » بخش ۱۱

... هوا سر به سر گشته زنگارگون

زمین شد به کردار دریای خون

=====================================

1. هوا گشت
2. زمین شد
3. هوا شد
4. هوا دام کرکس شد
5. هوا شد بنفش
6. هوا شد سیاه
7. هوا گشت چون چادر نیلگون........زمین شد به کردار دریای خون
8. هوا سر به سر گشته زنگارگون...زمین شد به کردار دریای خون
9. هوا دام کرکس شد از پر تیر.......زمین شد ز خون سران آبگیر
10. چو صف برکشیدند هر دو سپاه.........هوا شد بنفش و زمین شد سیاه
11. چو خورشید تابنده بنمود پشت........هوا شد سیاه و زمین شد درشت

معنا

این ابیات به توصیف صحنه‌های نبرد و تغییرات در آسمان و زمین می‌پردازند. در هر بیت، هوا و زمین به شکل‌های مختلفی توصیف می‌شوند که نشان‌دهنده شدت و خشونت نبرد است. در اینجا معنای هر بیت آمده است:

1. هوا مانند چادر نیلگون (آبی تیره) شد و زمین به شکل دریای خون درآمد.
2. هوا به طور کامل زنگارگون (قرمز تیره) شد و زمین به شکل دریای خون درآمد.
3. هوا به دام کرکس‌ها از پر تیر تبدیل شد و زمین از خون سران به آبگیر تبدیل شد.
4. وقتی دو سپاه صف‌آرایی کردند، هوا بنفش و زمین سیاه شد.
5. وقتی خورشید تابنده پشت خود را نشان داد، هوا سیاه و زمین درشت (سخت و ناهموار) شد.

این ابیات تصویری از نبردی خونین و خشونت‌آمیز را به تصویر می‌کشند که در آن آسمان و زمین به شدت تغییر می‌کنند. اگر سوالات بیشتری دارید یا به توضیحات بیشتری نیاز دارید، خوشحال می‌شوم کمک کنم!

نقش هوا در ابیات بالا

در ابیات بالا، هوا نقش مهمی در توصیف صحنه‌های نبرد و تغییرات در محیط دارد. هوا به عنوان یک عنصر طبیعی، تغییرات مختلفی را تجربه می‌کند که نشان‌دهنده شدت و خشونت نبرد است. در هر بیت، هوا به شکل‌های مختلفی توصیف می‌شود که به تصویرسازی و ایجاد حس و حال صحنه‌های نبرد کمک می‌کند. به طور خلاصه:

1. هوا مانند چادر نیلگون (آبی تیره) شده است.
2. هوا به طور کامل زنگارگون (قرمز تیره) شده است.
3. هوا به دام کرکس‌ها از پر تیر تبدیل شده است.
4. هوا بنفش شده است.
5. هوا سیاه شده است.

این تغییرات در هوا نشان‌دهنده شدت و خشونت نبرد و تأثیر آن بر محیط طبیعی است

تشبیه در ابیات بالا، هوا و زمین به چیزهای مختلفی تشبیه شده‌اند تا شدت و خشونت نبرد و تغییرات در محیط به تصویر کشیده شود. در اینجا چند مثال از تشبیه‌های استفاده شده در این ابیات آمده است:

• هوا گشت چون چادر نیلگون: هوا به چادر نیلگون (آبی تیره) تشبیه شده است.

• زمین شد به کردار دریای خون: زمین به دریای خون تشبیه شده است.

• هوا سر به سر گشته زنگارگون: هوا به زنگارگون (قرمز تیره) تشبیه شده است.

• هوا دام کرکس شد از پر تیر: هوا به دام کرکس‌ها از پر تیر تشبیه شده است.

• هوا شد بنفش: هوا به رنگ بنفش تشبیه شده است.

۸۴

فردوسی » شاهنامه » رزم کاووس با شاه هاماوران » بخش ۱

... ز چشم سنان آتش آمد برون

زمین شد به کردار دریای خون

سه لشکر چنان شد ز ایرانیان ...

۱۵۹

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی گشتاسپ صد و بیست سال بود » بخش ۳۲

... عنان را بپیچید بر میسره

زمین شد چو دریای خون یکسره

۲۰۱

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی همای چهرزاد سی و دو سال بود » بخش ۵

... همی تاخت بر سان شیر ژیان

زمین شد ز رومی چو دریای خون

جهانجوی را تیغ شد رهنمون ...

۳۰۶

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی کسری نوشین روان چهل و هشت سال بود » بخش ۷ - داستان طلخند و گو

... زمین شد به کردار دریای خون

در ودشت بد زیرخون اندرون ...

۴۳۸

فردوسی » شاهنامه » داستان دوازده رخ » بخش ۱۱

... هوا سر به سر گشته زنگارگون

زمین شد به کردار دریای خون

۴۷۲

فردوسی » شاهنامه » جنگ بزرگ کیخسرو با افراسیاب » بخش ۱۸

... هوا گشت چون چادر نیلگون

زمین شد به کردار دریای خون

ز تیر آسمان شد چو پر عقاب ...

======================================

1. زمین شد به کردار دریای خون
2. زمین شد ز رومی چو دریای خون
3. هوا گشت چون چادر نیلگون.......زمین شد به کردار دریای خون
4. ز چشم سنان آتش آمد برون....زمین شد به کردار دریای خون
5. زمین شد چو دریای خون یکسره.....زمین شد ز رومی چو دریای خون

=================================================

در این ابیات از شاهنامه فردوسی، تشبیه زمین به دریای خون به کار رفته است. این تشبیه به معنای خشونت و خونریزی شدید است که زمین را به دریایی از خون تبدیل کرده است. این تصویر به خوبی توانسته است وضعیت‌های مختلف را به تصویر بکشد و با استفاده از تشبیه زمین به دریای خون، خشونت و خونریزی شدید را به خواننده منتقل کند.

=======================================

همای چهرزاد، که به نام همای هوماگ نیز شناخته می‌شود، شانزدهمین پادشاه ایران و هفتمین پادشاه کیانی است. او دختر کی‌بهمن و مادر داراب بود. همای چهرزاد به مدت ۳۲ سال بر ایران حکومت کرد و در دوران پادشاهی‌اش هرگز کار ناپسندی نکرده و مردمان او همواره در آسایش و تندرستی زندگی می‌کردند.همای چهرزاد به عنوان یکی از زنان بزرگ شاهنامه فردوسی شناخته می‌شود و در دوران پادشاهی‌اش به عدل و داد معروف بود. او همچنین بنایی به نام "هزار ستون" را در نزدیکی شهر اصطخر بنا کرد که شباهت زیادی به بنا کردن پارسه به دست داریوش یکم دارد

=================================================

در این بیت از شاهنامه فردوسی، تصویر "دریای خون" به کار رفته است. این تصویر به معنای خشونت و خونریزی شدید است که زمین را به دریایی از خون تبدیل کرده است.

شرح بیت:

• همی تاخت بر سان شیر ژیان: این مصرع به معنای حمله کردن به مانند شیر ژیان (شیر وحشی) است که نشان‌دهنده شجاعت و قدرت حمله‌کننده است.

• زمین شد ز رومی چو دریای خون: این مصرع به معنای تبدیل شدن زمین به دریایی از خون به دلیل خشونت و خونریزی سپاه رومیان است.

• جهانجوی را تیغ شد رهنمون: این مصرع به معنای هدایت شدن جهانجوی (جنگجو) توسط تیغ (شمشیر) است که نشان‌دهنده قدرت و توانایی جنگجو در نبرد است.

این بیت به خوبی توانسته است وضعیت‌های مختلف را به تصویر بکشد و با استفاده از تشبیه زمین به دریای خون، خشونت و خونریزی شدید را به خواننده منتقل کند.

داستان این بیت به نبردهای خونین و خشونت‌آمیز اشاره دارد که در آن جنگجویان با شجاعت و قدرت به میدان نبرد می‌روند و زمین را به دریایی از خون تبدیل می‌کنند. این تصویر به خوبی توانسته است وضعیت‌های مختلف را به تصویر بکشد و با استفاده از تشبیه زمین به دریای خون، خشونت و خونریزی شدید را به خواننده منتقل کند

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی کسری نوشین روان چهل و هشت سال بود » بخش ۱ - آغاز داستان

ز جوشن سواران وز گرد پیل

زمین شد به کردار دریای نیل

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی خسرو پرویز » بخش ۲۸

... همه کوس بستند بر پشت پیل

زمین شد به کردار دریای نیل

ازان آگهی سر به سر نو شدند ...

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی یزدگرد » بخش ۱۰

... به پیش سپاه اندر آمد چو پیل

زمین شد به کردار دریای نیل...

۳۷۵

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی هرمزد دوازده سال بود » بخش ۶

... سپاه اندر آمد پس پشت پیل

زمین شد بکردار دریای نیل

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی کیخسرو شصت سال بود » بخش ۳

... بزد مهره بر کوهه ژنده پیل

زمین شد بکردار دریای نیل

========================

ریای نیل به کار رفته است. این تشبیه به معنای فراوانی و گستردگی است که در اینجا به تصویر کشیده شده است. ارتباط معنایی این ابیات به شرح زیر است:

1. ز جوشن سواران وز گرد پیل

   • زمین شد به کردار دریای نیل

   • این بیت به حضور سواران و گرد و غبار ناشی از حرکت پیل‌ها اشاره دارد که زمین را به دریای نیل تشبیه کرده است.

2. همه کوس بستند بر پشت پیل

   • زمین شد به کردار دریای نیل

   • این بیت به بستن طبل‌ها بر پشت پیل‌ها اشاره دارد که زمین را به دریای نیل تشبیه کرده است.

3. به پیش سپاه اندر آمد چو پیل

   • زمین شد به کردار دریای نیل

   • این بیت به ورود سپاه به میدان نبرد اشاره دارد که زمین را به دریای نیل تشبیه کرده است.

4. سپاه اندر آمد پس پشت پیل

   • زمین شد بکردار دریای نیل

   • این بیت به ورود سپاه به دنبال پیل‌ها اشاره دارد که زمین را به دریای نیل تشبیه کرده است.

5. بزد مهره بر کوهه ژنده پیل

   • زمین شد بکردار دریای نیل

   • این بیت به ضربه زدن مهره بر کوهه پیل اشاره دارد که زمین را به دریای نیل تشبیه

===============

ویژگی‌های سپاه

در این ابیات از شاهنامه فردوسی، ویژگی‌های سپاه پیل به زیبایی به تصویر کشیده شده‌اند. این ویژگی‌ها شامل موارد زیر هستند:

1. ز جوشن سواران وز گرد پیل:
   • این بیت به حضور سواران و گرد و غبار ناشی از حرکت پیل‌ها اشاره دارد که نشان‌دهنده عظمت و قدرت سپاه است.
2. همه کوس بستند بر پشت پیل:
   • این بیت به بستن طبل‌ها بر پشت پیل‌ها اشاره دارد که نشان‌دهنده نظم و هماهنگی سپاه است.

این ابیات به خوبی توانسته‌اند ویژگی‌های مختلف سپاه را به تصویر بکشند و با استفاده از تشبیه زمین به دریای نیل، عظمت و گستردگی سپاه را به خواننده منتقل کنند.

• به پیش سپاه اندر آمد چو پیل:
  • این بیت به ورود سپاه به میدان نبرد اشاره دارد که نشان‌دهنده شجاعت و جسارت سپاه است.
• سپاه اندر آمد پس پشت پیل:
  • این بیت به ورود سپاه به دنبال پیل‌ها اشاره دارد که نشان‌دهنده استراتژی و تاکتیک‌های نظامی سپاه است.
• بزد مهره بر کوهه ژنده پیل:
  • این بیت به ضربه زدن مهره بر کوهه پیل اشاره دارد که نشان‌دهنده قدرت و توانایی سپاه در نبرد است.

۱

فردوسی » شاهنامه » آغاز کتاب » بخش ۳ - گفتار اندر آفرینش عالم

... چو دریا و چون کوه و چون دشت و راغ

زمین شد به کردار روشن چراغ

۴۳

فردوسی » شاهنامه » منوچهر » بخش ۱۵

... به ابر سیه بر شده تیره دود

ز بانگش بلرزید روی زمین

ز زهرش زمین شد چو دریای چین

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی کی‌کاووس و رفتن او به مازندران » بخش ۱۶

... ز بس نیزه و گونه گونه درفش

زمین شد به کردار دریای قیر

همه موجش از خنجر و گرز و تیر ...

۸۴

فردوسی » شاهنامه » رزم کاووس با شاه هاماوران » بخش ۱

... ز چشم سنان آتش آمد برون

زمین شد به کردار دریای خون

سه لشکر چنان شد ز ایرانیان ...

۱۲۰

فردوسی » شاهنامه » داستان سیاوش » بخش ۱۵

زمین شد ز نعل ستوران ستوه

همه کوه دریا شد و دشت کوه ...

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی گشتاسپ صد و بیست سال بود » بخش ۳۲

... عنان را بپیچید بر میسره

زمین شد چو دریای خون یکسره

۲۰۱

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی همای چهرزاد سی و دو سال بود » بخش ۵

... همی تاخت بر سان شیر ژیان

زمین شد ز رومی چو دریای خون

جهانجوی را تیغ شد رهنمون ...

۲۹۹

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی قباد چهل و سه سال بود » بخش ۲ - داستان مزدک با قباد

... به شبگیر چون شید بنمود تاج

زمین شد به کردار دریای عاج

همی راند فرزند شاه جهان ...

۳۰۰

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی کسری نوشین روان چهل و هشت سال بود » بخش ۱ - آغاز داستان

ز جوشن سواران وز گرد پیل

زمین شد به کردار دریای نیل

۳۰۶

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی کسری نوشین روان چهل و هشت سال بود » بخش ۷ - داستان طلخند و گو

... چوبرزد سر از برج شیرآفتاب

زمین شد بکردار دریای آب

یکی چادر آورد خورشید زرد ...

... زمین شد به کردار دریای خون

در ودشت بد زیرخون اندرون ...

۳۲۴

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی خسرو پرویز » بخش ۲۸

... همه کوس بستند بر پشت پیل

زمین شد به کردار دریای نیل

ازان آگهی سر به سر نو شدند ...

۳۶۶

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی یزدگرد » بخش ۱۰

... به پیش سپاه اندر آمد چو پیل

زمین شد به کردار دریای نیل...

۳۷۵

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی هرمزد دوازده سال بود » بخش ۶

... سپاه اندر آمد پس پشت پیل

زمین شد بکردار دریای نیل

۳۸۱

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی کیخسرو شصت سال بود » بخش ۳

... بزد مهره بر کوهه ژنده پیل

زمین شد بکردار دریای نیل

فردوسی » شاهنامه » داستان کاموس کشانی » بخش ۶

... ز پیکان و از گرز و ژوپین و تیر

زمین شد بکردار دریای قیر

۴۳۸

فردوسی » شاهنامه » داستان دوازده رخ » بخش ۱۱

... هوا سر به سر گشته زنگارگون

زمین شد به کردار دریای خون

ز ترکان دو بهره فتاده نگون ...

۴۷۱

فردوسی » شاهنامه » جنگ بزرگ کیخسرو با افراسیاب » بخش ۱۷

... یکی با درنگ و یکی با شتاب

زمین شد به کردار دریای آب

ز باریدن تیر گفتی ز ابر ...

۴۷۲

فردوسی » شاهنامه » جنگ بزرگ کیخسرو با افراسیاب » بخش ۱۸

... زمین شد به کردار دریای خون

ز تیر آسمان شد چو پر عقاب ...

==============================

1. دریای 19
2. دریای خون7
3. دریای آب
4. دریای قیر
5. دریای چین
6. دریای نیل
7. زمین شد به کردار دریای خون5
8. زمین شد بکردار دریای آب
9. چوبرزد سر از برج شیرآفتاب......یکی با درنگ و یکی با شتاب
10. به شبگیر چون شید بنمود تاج.........زمین شد به کردار دریای عاج
11. چو دریا و چون کوه و چون دشت و راغ........زمین شد به کردار روشن چراغ
12. زمین شد ز نعل ستوران ستوه.......همه کوه دریا شد و دشت کوه
13. زمین شد به کردار دریای قیر........همه موجش از خنجر و گرز و تیر
14. ز بانگش بلرزید روی زمین.......ز زهرش زمین شد چو دریای چین
15. ز چشم سنان آتش آمد برون....زمین شد به کردار دریای خون
16. زمین شد چو دریای خون یکسره.....زمین شد ز رومی چو دریای خون
17. زمین شد به کردار دریای خون......زمین شد به کردار دریای خون
18. ز تیر آسمان شد چو پر عقاب......ز ترکان دو بهره فتاده نگون
19. ز جوشن سواران وز گرد پیل......زمین شد به کردار دریای نیل
20. همه کوس بستند بر پشت پیل.....زمین شد به کردار دریای نیل
21. به پیش سپاه اندر آمد چو پیل....زمین شد به کردار دریای نیل
22. سپاه اندر آمد پس پشت پیل.......زمین شد بکردار دریای نیل
23. بزد مهره بر کوهه ژنده پیل.......زمین شد بکردار دریای نیل

===================================

در ادبیات فارسی، تصاویر مختلفی از دریا برای توصیف وضعیت‌ها و احساسات به کار می‌روند. به عنوان مثال:

- **دریای خون**: نمادی از خشونت و خونریزی شدید است.

- **دریای آب**: نمادی از آرامش و گستردگی است.

- **دریای قیر**: نمادی از تاریکی و سنگینی است.

- **دریای چین**: ممکن است به دریای چین اشاره داشته باشد که نمادی از دوردست و ناشناخته‌ها است.

- **دریای نیل**: نمادی از فراوانی و زندگی است.

در بیت‌های زیر از شاهنامه فردوسی، این تصاویر به کار رفته‌اند:

**زمین شد به کردار دریای خون**

**زمین شد بکردار دریای آب**

=============================

تشبیه زمین به دریا به منظور توصیف وضعیت‌های مختلف و ایجاد تصاویر شاعرانه به کار می‌رود. این تشبیهات می‌توانند به معنای خشونت، آرامش، گستردگی، تاریکی و یا حتی زیبایی باشند.

1. زمین شد به کردار دریای خون:

   • این تصویر نشان‌دهنده خشونت و خونریزی شدید است که زمین را به دریایی از خون تبدیل کرده است.

   • در این بیت، زمین به دریای خون تشبیه شده است که نمادی از خشونت و خونریزی شدید است.

2. زمین شد به کردار دریای قیر:

   • این تصویر نمادی از تاریکی و سنگینی است که زمین را به دریایی از قیر تبدیل کرده است.

   • در این بیت، زمین به دریای قیر تشبیه شده است که نمادی از تاریکی و سنگینی است.

3. زمین شد به کردار دریای آب:

   • این تصویر نمادی از آرامش و گستردگی است که زمین را به دریایی از آب تبدیل کرده است.

• زمین شد به کردار دریای نیل:
• این تصویر نمادی از فراوانی و زندگی است که زمین را به دریایی از نیل تبدیل کرده است.
• در این بیت، زمین به دریای نیل تشبیه شده است که نمادی از فراوانی و زندگی است.

1. زمین شد به کردار دریای خون:

• در این بیت، زمین به دریای خون تشبیه شده است که نمادی از خشونت و خونریزی شدید است.

فردوسی » شاهنامه » داستان کاموس کشانی » بخش ۱۲

... کزیشان همی آرزو خواست بزم

زمین شد بکردار چشم خروس

ز بس رنگ و آرایش و پیل و کوس ...

==================================

زمین شد بکردار چشم خروس

زمین شد بکردار چشم خروس......ز بس رنگ و آرایش و پیل و کوس

================================================

زمین شد بکردار چشم خروس........ ز بس رنگ و آرایش و پیل و کوس ...

این بیت به معنای این است که زمین به شکل چشم خروس درآمده است، به دلیل رنگ‌ها و آرایش‌های مختلف و حضور پیل‌ها و کوس‌ها (طبل‌ها). این تصویر نشان‌دهنده تنوع و زیبایی‌های مختلفی است که در زمین وجود دارد. فردوسی با استفاده از این تصویر، به زیبایی توانسته است وضعیت رنگارنگ و پرشکوه زمین را به تصویر بکشد.

۲۹۸

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی قباد چهل و سه سال بود » بخش ۱ - پادشاهی قباد چهل و سه سال بود

... گشادند هر جای رودی ز آب

زمین شد پر از جای آرام و خواب

۲۹۹

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی قباد چهل و سه سال بود » بخش ۲ - داستان مزدک با قباد

... به شبگیر چون شید بنمود تاج

زمین شد به کردار دریای عاج

همی راند فرزند شاه جهان ...

۳۰۰

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی کسری نوشین روان چهل و هشت سال بود » بخش ۱ - آغاز داستان

ز جوشن سواران وز گرد پیل

زمین شد به کردار دریای نیل

۳۰۴

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی کسری نوشین روان چهل و هشت سال بود » بخش ۵ - رزم خاقان چین با هیتالیان

... چو برزد سر از کوه رخشان چراغ

زمین شد به کردار زرین جناغ

خروش آمد و ناله گاو دم ...

و زانجا بیامد سوی طیسفون

زمین شد ز لشکر که بیستون

ز بس خواسته کان پراگنده شد ...

۳۰۶

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی کسری نوشین روان چهل و هشت سال بود » بخش ۷ - داستان طلخند و گو

... چوبرزد سر از برج شیرآفتاب

زمین شد بکردار دریای آب

یکی چادر آورد خورشید زرد ...

... زمین شد به کردار دریای خون

در ودشت بد زیرخون اندرون ...

۳۲۴

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی خسرو پرویز » بخش ۲۸

... همه کوس بستند بر پشت پیل

زمین شد به کردار دریای نیل

ازان آگهی سر به سر نو شدند ...

۳۶۶

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی یزدگرد » بخش ۱۰

... به پیش سپاه اندر آمد چو پیل

زمین شد به کردار دریای نیل...

۳۷۵

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی هرمزد دوازده سال بود » بخش ۶

... سپاه اندر آمد پس پشت پیل

زمین شد بکردار دریای نیل

۳۸۱

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی کیخسرو شصت سال بود » بخش ۳

... بزد مهره بر کوهه ژنده پیل

زمین شد بکردار دریای نیل

۳۸۷

فردوسی » شاهنامه » گفتار اندر داستان فرود سیاوش » بخش ۱۷

... سوی کاسه رود اندر آمد سپاه

زمین شد ز کین سیاوش سیاه

۳۹۶

فردوسی » شاهنامه » داستان کاموس کشانی » بخش ۶

... ز پیکان و از گرز و ژوپین و تیر

زمین شد بکردار دریای قیر

۴۰۰

فردوسی » شاهنامه » داستان کاموس کشانی » بخش ۱۲

... کزیشان همی آرزو خواست بزم

زمین شد بکردار چشم خروس

ز بس رنگ و آرایش و پیل و کوس ...

۴۰۲

فردوسی » شاهنامه » داستان کاموس کشانی » بخش ۱۴

... بقلب اندرون طوس نوذر بپای

زمین شد پر از ناله کرنای

جهان شد بگرد اندرون ناپدید ...

۴۰۴

فردوسی » شاهنامه » داستان کاموس کشانی » بخش ۱۶

جهان لرز لرزان شد و دشت و کوه

زمین شد ز نعل ستوران ستوه...

۴۰۸

فردوسی » شاهنامه » داستان خاقان چین » بخش ۵

... چو برگشت پیران ز هر دو گروه

زمین شد بکردار جوشنده کوه

چنین گفت رستم بایرانیان ...

۴۱۶

فردوسی » شاهنامه » داستان خاقان چین » بخش ۱۵

... چو صف برکشیدند هر دو سپاه

هوا شد بنفش و زمین شد سیاه

۴۲۸

فردوسی » شاهنامه » داستان بیژن و منیژه » بخش ۱۴

... برفتند لشکر گروها گروه

زمین شد ز گردان بکردار کوه

۴۳۰

فردوسی » شاهنامه » داستان دوازده رخ » بخش ۳

... برآمد خروش از در پهلوان

ز بانگ تبیره زمین شد نوان

به لشکرگه آمد دمادم سپاه ...

۴۳۸

فردوسی » شاهنامه » داستان دوازده رخ » بخش ۱۱

... هوا سر به سر گشته زنگارگون

زمین شد به کردار دریای خون

ز ترکان دو بهره فتاده نگون ...

۴۵۲

فردوسی » شاهنامه » داستان دوازده رخ » بخش ۳۲

... به گردش سواران جوشنوران

زمین شد بنفش از کران تا کران

پس هر درفشی درفشی به پای ...

۴۶۲

فردوسی » شاهنامه » جنگ بزرگ کیخسرو با افراسیاب » بخش ۷

... بگشتند با یکدگر ناگزیر

زمین شد ز گرد سواران سیاه

نگشتند سیر اندر آوردگاه ...

۴۶۵

فردوسی » شاهنامه » جنگ بزرگ کیخسرو با افراسیاب » بخش ۱۱

... چو آمد به نزدیک گلزریون

زمین شد به سان که بیستون

همی لشکر آمد سه روز و سه شب ...

... قراخان ز پیکان رستم بخست

به توران زمین شد کنون کینه خواه

همانا که آگاهی آمد به شاه ...

۴۷۱

فردوسی » شاهنامه » جنگ بزرگ کیخسرو با افراسیاب » بخش ۱۷

... یکی با درنگ و یکی با شتاب

زمین شد به کردار دریای آب

ز باریدن تیر گفتی ز ابر ...

۴۷۲

فردوسی » شاهنامه » جنگ بزرگ کیخسرو با افراسیاب » بخش ۱۸

... زمین گشته از خون ایشان ستوه

هوا گشت چون چادر نیلگون

زمین شد به کردار دریای خون

ز تیر آسمان شد چو پر عقاب ...

==============================

زمین شد

زمین شد بنفش

زمین شد سیاه

زمین شد بهشت

زمین شد تهی

زمین شد سپهر روان

زمین شد درشت

زمین شد به کردار 17

زمین شد به کردار دریای خون5

زمین شد بکردار دریای آب

زمین شد ز گرد سواران سیاه

هوا گشت چون چادر نیلگون..........زمین شد به کردار دریای خون

================================

این ابیات از شاهنامه فردوسی به توصیف وضعیت‌های مختلف زمین در شرایط گوناگون می‌پردازد. هر یک از این عبارات به معنای خاصی اشاره دارد:

1. 1. **زمین شد بنفش**: زمین به رنگ بنفش درآمد.

این بیت به معنای این است که زمین به رنگ بنفش درآمد. این تصویر نشان‌دهنده تغییرات و تحولات غیرمعمول در زمین است. فردوسی با استفاده از این تصویر، به زیبایی توانسته است وضعیت خاص و غیرمعمول زمین را به تصویر بکشد

2. زمین شد سیاه: زمین سیاه شد. این تصویر نشان‌دهنده تاریکی و ناامیدی است.
3. زمین شد بهشت: زمین به بهشت تبدیل شد. این تصویر نشان‌دهنده زیبایی و آرامش است.
4. زمین شد تهی: زمین خالی و تهی شد. این تصویر نشان‌دهنده خالی بودن و بی‌حاصلی است.
5. زمین شد سپهر روان: زمین به آسمان روان تبدیل شد. این تصویر نشان‌دهنده حرکت و تغییر است.
6. زمین شد درشت: زمین سخت و درشت شد. این تصویر نشان‌دهنده سختی و دشواری است.
7. زمین شد به کردار: زمین به شکل و حالت خاصی درآمد. این تصویر نشان‌دهنده تغییر و تحول است.
8. زمین شد به کردار دریای خون: زمین به شکل دریای خون درآمد. این تصویر نشان‌دهنده شدت و خشونت جنگ و نبرد است.
9. زمین شد بکردار دریای آب: زمین به شکل دریای آب درآمد.

این بیت به معنای این است که زمین به شکل دریای آب درآمد. این تصویر نشان‌دهنده سیلاب یا آب‌گرفتگی گسترده‌ای است که زمین را پوشانده و آن را به دریایی از آب تبدیل کرده است. فردوسی با استفاده از این تصویر، به زیبایی توانسته است وضعیت سیلاب و تأثیر آن بر زمین را به تصویر بکشد.

10. **زمین شد ز گرد سواران سیاه**: زمین از گرد و غبار سواران سیاه شد.

این بیت به معنای این است که زمین از گرد و غبار سواران سیاه پوشیده شده است. این تصویر نشان‌دهنده شدت و عظمت حرکت سواران و تأثیر آن‌ها بر محیط اطراف است. فردوسی با استفاده از این تصویر، به زیبایی توانسته است وضعیت جنگ و حرکت سواران را به تصویر بکشد.

۱

فردوسی » شاهنامه » آغاز کتاب » بخش ۳ - گفتار اندر آفرینش عالم

... چو دریا و چون کوه و چون دشت و راغ

زمین شد به کردار روشن چراغ

۲

فردوسی » شاهنامه » آغاز کتاب » بخش ۱۲ - ستایش سلطان محمود

... چو خورشید بر چرخ بنمود تاج

زمین شد به کردار تابنده عاج

چه گویم که خورشید تابان که بود ...

فردوسی » شاهنامه » فریدون » بخش ۱۶

... زمین شد به کردار کشتی بر آب

تو گفتی سوی غرق دارد شتاب

۴۳

فردوسی » شاهنامه » منوچهر » بخش ۱۵

... به ابر سیه بر شده تیره دود

ز بانگش بلرزید روی زمین

ز زهرش زمین شد چو دریای چین

فردوسی » شاهنامه » منوچهر » بخش ۲۴

... ابا ژنده پیلان و رامشگران

زمین شد بهشت از کران تا کران

ز بس گونه گون پرنیانی درفش ...

۵۹

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی نوذر » بخش ۱۰

... بزد بر سرش گرزه گاورنگ

زمین شد ز خونش چو پشت پلنگ

بیفگند و بسپرد و زو درگذشت ...

۶۲

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی زوطهماسپ » پادشاهی زو طهماسپ

... پر از غلغل و رعد شد کوهسار

زمین شد پر از رنگ و بوی و نگار

جهان چون عروسی رسیده جوان ...

۶۳

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی گرشاسپ » بخش ۱

... که گفتی زمین شد سپهر روان

همی بارد از تیغ هندی روان ...

۷۷

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی کی‌کاووس و رفتن او به مازندران » بخش ۷

... خروشید و جوشید و برکند خاک

ز نعلش زمین شد همه چاک چاک

چو بیدار شد رستم از خواب خوش ...

... زمین شد به زیر تنش ناپدید

یکی چشمه خون از برش بردمید ...

۸۲

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی کی‌کاووس و رفتن او به مازندران » بخش ۱۶

... ز بس نیزه و گونه گونه درفش

زمین شد به کردار دریای قیر

همه موجش از خنجر و گرز و تیر ...

۸۴

فردوسی » شاهنامه » رزم کاووس با شاه هاماوران » بخش ۱

... به گردن برآورده رخشان تبر

تو گفتی زمین شد سپهر روان

همی بارد از تیغ هندی روان

... ز چشم سنان آتش آمد برون

زمین شد به کردار دریای خون

سه لشکر چنان شد ز ایرانیان ...

۹۱

فردوسی » شاهنامه » رزم کاووس با شاه هاماوران » بخش ۱۰

... از انبوه آهو سراسیمه گشت

ز درنده شیران زمین شد تهی

به پرنده مرغان رسید آگهی ...

۱۱۴

فردوسی » شاهنامه » داستان سیاوش » بخش ۹

چو خورشید تابنده بنمود پشت

هوا شد سیاه و زمین شد درشت

سیاووش لشکر به جیحون کشید ...

... نخواهم که باشد مرا بوم و گنج

زمان و زمین از تو دارم سپنج

یکی شارستان سازم ایدر فراخ ...

... برآمد خروش از در پهلوان

ز بانگ تبیره زمین شد نوان

۱۱۶

فردوسی » شاهنامه » داستان سیاوش » بخش ۱۱

... چنین داد پاسخ که ای خوبروی

به توران زمین شد مرا آب روی

۱۱۹

فردوسی » شاهنامه » داستان سیاوش » بخش ۱۴

... ز میدان یکی بانگ برشد به ابر

تو گفتی زمین شد به کام هژبر

۱۲۰

فردوسی » شاهنامه » داستان سیاوش » بخش ۱۵

زمین شد ز نعل ستوران ستوه

همه کوه دریا شد و دشت کوه ...

۱۲۲

فردوسی » شاهنامه » داستان سیاوش » بخش ۱۷

... چو خورشید رخشنده آمد پدید

زمین شد به سان گل شنبلید

۱۲۷

فردوسی » شاهنامه » داستان سیاوش » بخش ۲۲

... همی رفت لشکر گروها گروه

که از سم اسپان زمین شد چو کوه

۱۳۱

فردوسی » شاهنامه » جنگ بزرگ کیخسرو با افراسیاب » بخش ۱ - اندر ستایش سلطان محمود

... فریدون بیدار دل زنده شد

زمان و زمین پیش او بنده شد

۱۳۸

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی لهراسپ » بخش ۱۷

... ابا این بسی آفرین گسترید

بران کو زمان و زمین آفرید

۱۵۹

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی گشتاسپ صد و بیست سال بود » بخش ۳۲

... عنان را بپیچید بر میسره

زمین شد چو دریای خون یکسره

۱۶۶

فردوسی » شاهنامه » داستان هفتخوان اسفندیار » بخش ۶

... چراغ زمان و زمین تازه کرد

در و دشت بر دیگر اندازه کرد ...

۱۷۴

فردوسی » شاهنامه » داستان رستم و اسفندیار » بخش ۱ - آغاز داستان

به عشق هوا بر زمین شد گوا

به نزدیک خورشید فرمانروا ...

۱۸۶

فردوسی » شاهنامه » داستان رستم و اسفندیار » بخش ۲۴

... چنان آفریدی که خود خواستی

زمان و زمین را بیاراستی

بدانگه که شد نامور باز جای ...

۱۹۳

فردوسی » شاهنامه » داستان رستم و شغاد » بخش ۵

... ز کابلستان تا به زابلستان

زمین شد به کردار غلغلستان

۲۰۱

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی همای چهرزاد سی و دو سال بود » بخش ۵

... همی تاخت بر سان شیر ژیان

زمین شد ز رومی چو دریای خون

جهانجوی را تیغ شد رهنمون ...

۲۰۴

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی داراب دوازده سال بود » بخش ۲

ز باران ژوپین و باران تیر

زمین شد ز خون چون یکی آبگیر

خروشی برآمد ز هر پهلوی ...

۲۰۶

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی دارای داراب چهارده سال بود » بخش ۴

چو خورشید برزد سر از کوه و راغ

زمین شد به کردار زرین چراغ

۲۲۹

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی اسکندر » بخش ۴۰

... یکی رزمشان کرده شد همگروه

زمین شد ز افگنده بر سان کوه

شب آمد بران دشت سندی نماند ...

۲۳۴

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی اسکندر » بخش ۴۵

... به هامون نهادند صندوق اوی

زمین شد سراسر پر از گفت وگوی

به اسکندری کودک و مرد و زن ...

۲۹۷

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی یزدگرد هجده سال بود » بخش ۴ - پادشاهی بلاش پیروز چهار سال بود

... هوا دام کرکس شد از پر تیر

زمین شد ز خون سران آبگیر

ز هر سو ز مردان تلی کشته بود ...

۲۶۴

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی یزدگرد بزه‌گر » بخش ۱۲

... خرامید باید ابی جنگ و شور

به ایران زمین در ابا یوز و باز

چنانچون بود شاه گردن فراز ...

۲۹۵

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی یزدگرد هجده سال بود » بخش ۱ - پادشاهی یزدگرد هجده سال بود

... سپردم به هرمز کلاه و نگین

همه لشکر و گنج ایران زمین

همه گوش دارید و فرمان کنید ...

۲۹۶

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی یزدگرد هجده سال بود » بخش ۳ - پادشاهی پیروز بیست و هفت سال بود

... همه شاه جوی و همه راه جوی

که تا چون گریزند ز ایران زمین

گرآیند لشکر ازان دشت کین

۲۹۷

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی یزدگرد هجده سال بود » بخش ۴ - پادشاهی بلاش پیروز چهار سال بود

... ابا نامور موبد و کیقباد

چو آگاهی آمد به ایران زمین

ازان نیک پی مهتر بفرین ...

۳۶۱

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی یزدگرد » بخش ۲

... رهایی نیابم سرانجام ازین

خوشا باد نوشین ایران زمین

چو گیتی شود تنگ بر شهریار ...

۳۶۳

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی یزدگرد » بخش ۶

... وزان پس به بازارگانان چین

چنین گفت کاکنون به ایران زمین

مباشید یک چند کز تازیان ...

۳۶۹

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی یزدگرد » بخش ۱۴

... ز بیژن بخواهم به شمشیر کین

کزو تیره شد بخت ایران زمین

================================

1. ایران زمین
2. یزدگرد
3. به ایران زمین در ابا یوز و باز………..چنانچون بود شاه گردن فراز
4. سپردم به هرمز کلاه و نگین………همه لشکر و گنج ایران زمین
5. که تا چون گریزند ز ایران زمین …………..گرآیند لشکر ازان دشت کین
6. چو آگاهی آمد به ایران زمین ………….ازان نیک پی مهتر بفرین
7. رهایی نیابم سرانجام ازین……….خوشا باد نوشین ایران زمین
8. وزان پس به بازارگانان چین……….چنین گفت کاکنون به ایران زمین
9. ز بیژن بخواهم به شمشیر کین…………کزو تیره شد بخت ایران زمین

==========================================

ایران زمین در دوره پادشاهی یزدگرد در شاهنامه

در شاهنامه فردوسی، دوران پادشاهی یزدگرد سوم به عنوان یکی از دوره‌های مهم و پرماجرای تاریخ ایران زمین توصیف شده است. یزدگرد سوم، آخرین پادشاه ساسانی، با چالش‌های زیادی مواجه بود که در نهایت به سقوط امپراتوری ساسانی و حمله اعراب به ایران منجر شد.

در این دوران، ایران زمین با مشکلات داخلی و خارجی زیادی مواجه بود. یزدگرد سوم تلاش کرد تا با استفاده از نیروهای نظامی و دیپلماتیک، از ایران در برابر حملات خارجی دفاع کند. اما به دلیل ضعف داخلی و خیانت برخی از فرماندهان، نتوانست موفقیت‌های قابل توجهی کسب کند.

در شاهنامه، فردوسی به زیبایی از زبان شخصیت‌های داستان استفاده می‌کند تا اهمیت و ارزش ایران زمین را برجسته کند و تأثیرات خارجی بر آن را نشان دهد. داستان یزدگرد سوم به عنوان واپسین داستان شاهنامه، به حمله اعراب به ایران و سقوط شاهنشاهی ساسانیان می‌پردازد

===========================================

این ابیات از شاهنامه فردوسی به توصیف وضعیت ایران زمین و تعاملات و روابط ایران با کشورهای دیگر از جمله چین و روم می‌پردازد. در این ابیات، فردوسی به زیبایی از زبان شخصیت‌های داستان استفاده می‌کند تا اهمیت و ارزش ایران زمین را برجسته کند و تأثیرات خارجی بر آن را نشان دهد.

1. به ایران زمین در ابا یوز و باز چنانچون بود شاه گردن فراز: این بیت به معنای این است که در ایران زمین، شاه با یوز و باز (پرندگان شکاری) به شکار می‌پرداخت و به عنوان شاهی گردن فراز و قدرتمند شناخته می‌شد.

2. سپردم به هرمز کلاه و نگین همه لشکر و گنج ایران زمین: این بیت به معنای این است که شاه کلاه و نگین (نمادهای پادشاهی) و همچنین لشکر و گنج ایران زمین را به هرمز سپرد.

3. که تا چون گریزند ز ایران زمین گرآیند لشکر ازان دشت کین: این بیت به معنای این است که اگر لشکری از دشت کینه به ایران زمین حمله کند، باید از ایران زمین گریخت.

4. چو آگاهی آمد به ایران زمین ازان نیک پی مهتر بفرین: این بیت به معنای این است که وقتی خبر از آن مهتر نیک پی (پادشاه) به ایران زمین رسید، همه او را تحسین کردند.

5. رهایی نیابم سرانجام ازین خوشا باد نوشین ایران زمین: این بیت به معنای این است که سرانجام از این وضعیت رهایی نخواهم یافت، خوشا به حال ایران زمین.

6. وزان پس به بازارگانان چین چنین گفت کاکنون به ایران زمین: این بیت به معنای این است که پس از آن به بازرگانان چین گفت که اکنون به ایران زمین بیایند.

7. ز بیژن بخواهم به شمشیر کین کزو تیره شد بخت ایران زمین: این بیت به معنای این است که از بیژن با شمشیر انتقام خواهم گرفت، زیرا بخت ایران زمین به خاطر او تیره شد.

۳۱۳

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی خسرو پرویز » بخش ۵

... درفش تهمتن درفشان چو ماه

نبد خواست یزدان که ایران زمین

به ویرانی آرند ترکان چین ...

۳۱۴

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی خسرو پرویز » بخش ۶

... نبودی جز از ساوه سالار چین

که آورد لشکر به ایران زمین

تو راپاک یزدان بروبرگماشت ...

۳۲۱

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی خسرو پرویز » بخش ۲۴

... همی راه جوید که دیرینه کین

ببرد ز روم و ز ایران زمین

چنین یافت پاسخ زایرانیان ...

۳۲۲

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی خسرو پرویز » بخش ۲۶

... بدو داد و بسیارکرد آفرین

که آباد باد ازتوایران زمین

۳۲۶

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی خسرو پرویز » بخش ۳۰

... زرفتن کهن گردد این روز نو

اگر خسرو آید به ایران زمین

نبینی مگر گرز و شمشیر کین ...

۳۲۸

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی خسرو پرویز » بخش ۳۲

... بمریم چنین گفت کاندر نشین

که ترسم که شد شاه ایران زمین ...

۳۳۱

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی خسرو پرویز » بخش ۳۶

... ز قیصر شنیدی که خسرو ز دین

بگردد چو آید به ایران زمین

مگو ایچ گفتار نا دلپذیر ...

۳۳۵

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی خسرو پرویز » بخش ۴۲

... همه هم زبان آفرین خواندند

ورا شاه ایران زمین خواندند...

۳۳۶

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی خسرو پرویز » بخش ۴۴

... سپاهی دلاور ز چین برگزین

بدان تا تو را گردد ایران زمین

بگیرم به شمشیر ایران و روم ...

۳۳۸

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی خسرو پرویز » بخش ۴۶

... کس آمد به خاقان که از ترک و چین

ممان تا کس آید به ایران زمین

که آگاهی ما به خسرو برند ...

... منادیگری کرد خاقان چین

که بی مهر ماکس به ایران زمین

شود تامیانش کنم بدو نیم ...

۳۴۷

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی خسرو پرویز » بخش ۶۲

... نگر تا نگردد زبانتان برین

به پیش بزرگان ایران زمین

همی داشت آن اختران را نگاه ...

۳۵۳

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی خسرو پرویز » بخش ۶۹

... ورا درگر آمد ز روم و ز چین

ز مکران و بغداد و ایران زمین

هزار و صد و بیست استاد بود ...

... سرسال نو هرمز فرودین

بیامد بر شاه ایران زمین

==========================================

1. نبد خواست یزدان که ایران زمین ........به ویرانی آرند ترکان چین
2. ... نبودی جز از ساوه سالار چین......که آورد لشکر به ایران زمین
3. ... همی راه جوید که دیرینه کین..........ببرد ز روم و ز ایران زمین
4. ... بدو داد و بسیارکرد آفرین...............که آباد باد ازتوایران زمین
5. اگر خسرو آید به ایران زمین .......نبینی مگر گرز و شمشیر کین
6. ... بمریم چنین گفت کاندر نشین.......که ترسم که شد شاه ایران زمین
7. ... ز قیصر شنیدی که خسرو ز دین........بگردد چو آید به ایران زمین
8. ... همه هم زبان آفرین خواندند........ورا شاه ایران زمین خواندند
9. ... سپاهی دلاور ز چین برگزین.....بدان تا تو را گردد ایران
10. ... کس آمد به خاقان که از ترک و چین...ممان تا کس آید به ایران زمین
11. ... منادیگری کرد خاقان چین.........که بی مهر ماکس به ایران زمین
12. ... نگر تا نگردد زبانتان برین.........به پیش بزرگان ایران
13. ... ورا درگر آمد ز روم و ز چین.........ز مکران و بغداد و ایران زمین
14. ... سرسال نو هرمز فرودین...........بیامد بر شاه ایران زمین

---------------------------------------------------------------------------------

ایران زمین در دوره پادشاهی خسرو پرویز در شاهنامه

در شاهنامه فردوسی، دوران پادشاهی خسرو پرویز (خسرو دوم) به عنوان یکی از دوره‌های مهم و پرماجرای تاریخ ایران زمین توصیف شده است. خسرو پرویز یکی از پادشاهان ساسانی بود که به دلیل جنگ‌ها و فتوحاتش شناخته می‌شود. در این دوران، ایران زمین با چالش‌ها و تحولات زیادی مواجه بود.

خسرو پرویز با امپراتوری روم شرقی (بیزانس) درگیر جنگ‌های طولانی و پرهزینه‌ای شد که تأثیرات زیادی بر اقتصاد و جامعه ایران داشت. این جنگ‌ها به دلیل اختلافات سیاسی و مذهبی بین دو امپراتوری آغاز شد و به مدت چندین سال ادامه یافت. در این دوران، خسرو پرویز توانست بخش‌های بزرگی از قلمرو روم شرقی را فتح کند و به اوج قدرت خود برسد.

با این حال، در اواخر دوران پادشاهی خسرو پرویز، ایران زمین با مشکلات داخلی و خارجی زیادی مواجه شد. شورش‌ها و نارضایتی‌های داخلی، به همراه حملات خارجی، باعث ضعف و ناپایداری حکومت شد. در نهایت، خسرو پرویز توسط پسرش شیرویه (قباد دوم) برکنار و به قتل رسید.

-------------------------------------

معنای ابیات

1. نبد خواست یزدان که ایران زمین به ویرانی آرند ترکان چین: این بیت به معنای این است که خواست خداوند نبود که ایران زمین توسط ترکان چین به ویرانی کشیده شود.

2. نبودی جز از ساوه سالار چین که آورد لشکر به ایران زمین: این بیت به معنای این است که تنها ساوه، سالار چین، بود که لشکر به ایران زمین آورد.

3. همی راه جوید که دیرینه کین ببرد ز روم و ز ایران زمین: این بیت به معنای این است که دشمنان به دنبال راهی بودند تا کینه‌های دیرینه خود را از روم و ایران زمین بگیرند.

4. بدو داد و بسیارکرد آفرین که آباد باد ازتوایران زمین: این بیت به معنای این است که به او (پادشاه) دعا و تحسین فراوان کردند که ایران زمین از او آباد باشد.

5. اگر خسرو آید به ایران زمین نبینی مگر گرز و شمشیر کین: این بیت به معنای این است که اگر خسرو به ایران زمین بیاید، چیزی جز گرز و شمشیر کینه نخواهی دید.

6. بمریم چنین گفت کاندر نشین که ترسم که شد شاه ایران زمین: این بیت به معنای این است که بمریم گفت که در نشیمنگاه خود ترسیده است که شاه ایران زمین از بین رفته باشد.

7. ز قیصر شنیدی که خسرو ز دین بگردد چو آید به ایران زمین: این بیت به معنای این است که از قیصر شنیدی که خسرو از دین برمی‌گردد وقتی به ایران زمین بیاید.

8. همه هم زبان آفرین خواندند ورا شاه ایران زمین خواندند: این بیت به معنای این است که همه به یک زبان او را تحسین کردند و او را شاه ایران زمین خواندند.

9. سپاهی دلاور ز چین برگزین بدان تا تو را گردد ایران: این بیت به معنای این است که سپاهی دلاور از چین انتخاب کن تا ایران به تو تعلق گیرد.

10. کس آمد به خاقان که از ترک و چین ممان تا کس آید به ایران زمین: این بیت به معنای این است که کسی به خاقان آمد و گفت که از ترک و چین جلوگیری کن تا کسی به ایران زمین نیاید.

11. منادیگری کرد خاقان چین که بی مهر ماکس به ایران زمین: این بیت به معنای این است که خاقان چین اعلام کرد که بدون محبت ما کسی به ایران زمین نیاید.

12. نگر تا نگردد زبانتان برین به پیش بزرگان ایران: این بیت به معنای این است که مراقب باشید زبانتان در برابر بزرگان ایران به این موضوع نپردازد.

13. ورا درگر آمد ز روم و ز چین ز مکران و بغداد و ایران زمین: این بیت به معنای این است که او (پادشاه) از روم و چین، مکران، بغداد و ایران زمین هدایا دریافت کرد.

14. سرسال نو هرمز فرودین بیامد بر شاه ایران زمین: این بیت به معنای این است که در آغاز سال نو و ماه فروردین، هرمز به شاه ایران زمین آمد.

تحلیل سیاسی ایران زمین در دوره پادشاهی خسرو پرویز

در این ابیات از شاهنامه فردوسی، چین نقش مهمی در تعاملات سیاسی و نظامی با ایران زمین دارد:

1. نبد خواست یزدان که ایران زمین به ویرانی آرند ترکان چین: در این بیت، ترکان چین به عنوان تهدیدی برای ایران زمین معرفی می‌شوند. این نشان‌دهنده نقش سیاسی چین به عنوان یک قدرت خارجی است که می‌تواند به ویرانی ایران زمین منجر شود.
2. نبودی جز از ساوه سالار چین که آورد لشکر به ایران زمین: در این بیت، ساوه سالار چین به عنوان فرمانده‌ای که لشکر به ایران زمین آورده است، معرفی می‌شود. این نشان‌دهنده نقش نظامی چین در حمله به ایران زمین است.
3. همی راه جوید که دیرینه کین ببرد ز روم و ز ایران زمین: در این بیت، دشمنان به دنبال راهی هستند تا کینه‌های دیرینه خود را از روم و ایران زمین بگیرند. این نشان‌دهنده نقش سیاسی چین در تلاش برای انتقام‌گیری و تأثیرگذاری بر ایران زمین است.
4. بدو داد و بسیارکرد آفرین که آباد باد ازتوایران زمین: در این بیت، به پادشاه ایران دعا و تحسین فراوان می‌شود که ایران زمین از او آباد باشد. این نشان‌دهنده نقش مثبت و حمایتی چین در تعاملات دیپلماتیک با ایران زمین است.
5. اگر خسرو آید به ایران زمین نبینی مگر گرز و شمشیر کین: در این بیت، اشاره به این است که اگر خسرو به ایران زمین بیاید، جنگ و نزاع با چین اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.
6. بمریم چنین گفت کاندر نشین که ترسم که شد شاه ایران زمین: در این بیت، نگرانی از وضعیت شاه ایران زمین و تأثیرات خارجی بر آن بیان می‌شود.
7. ز قیصر شنیدی که خسرو ز دین بگردد چو آید به ایران زمین: در این بیت، اشاره به این است که قیصر روم شنیده که خسرو از دین برمی‌گردد وقتی به ایران زمین بیاید، که نشان‌دهنده تأثیرات خارجی بر ایران است.
8. همه هم زبان آفرین خواندند ورا شاه ایران زمین خواندند: در این بیت، همه به یک زبان او را تحسین کردند و او را شاه ایران زمین خواندند، که نشان‌دهنده تأثیرات مثبت و حمایتی چین در تعاملات دیپلماتیک با ایران است.
9. سپاهی دلاور ز چین برگزین بدان تا تو را گردد ایران: در این بیت، اشاره به انتخاب سپاهی دلاور از چین برای تقویت ایران است.
10. کس آمد به خاقان که از ترک و چین ممان تا کس آید به ایران زمین: در این بیت، کسی به خاقان آمد و گفت که از ترک و چین جلوگیری کن تا کسی به ایران زمین نیاید، که نشان‌دهنده نقش نظامی چین در حمله به ایران زمین است.
11. منادیگری کرد خاقان چین که بی مهر ماکس به ایران زمین: در این بیت، خاقان چین اعلام کرد که بدون محبت ما کسی به ایران زمین نیاید، که نشان‌دهنده نقش دیپلماتیک چین است.
12. نگر تا نگردد زبانتان برین به پیش بزرگان ایران: در این بیت، مراقب باشید زبانتان در برابر بزرگان ایران به این موضوع نپردازد، که نشان‌دهنده نقش دیپلماتیک و سیاسی چین است.
13. ورا درگر آمد ز روم و ز چین ز مکران و بغداد و ایران زمین: در این بیت، او (پادشاه) از روم و چین، مکران، بغداد و ایران زمین هدایا دریافت کرد، که نشان‌دهنده تعاملات دیپلماتیک و اقتصادی چین با ایران است

۳۰۰

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی کسری نوشین روان چهل و هشت سال بود » بخش ۱ - آغاز داستان

... نخوانند بر ما کسی آفرین

چو ویران بود بوم ایران زمین

به دستور فرمود کز هند و روم ...

... به آزادگان گفت ننگست این

که ویران بود بوم ایران زمین

نشاید که باشیم همداستان ...

... یکی نامه فرمود با آفرین

سوی مرزبانان ایران زمین

که ترسنده باشید و بیدار بید ...

۳۰۴

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی کسری نوشین روان چهل و هشت سال بود » بخش ۵ - رزم خاقان چین با هیتالیان

... نداریم ما تاب خاقان چین

گذر کرد باید به ایران زمین

گر ای دون که فرمان برد غاتفر ...

... از ایرانیان باز خواهند کین

نماند بروبوم ایران زمین ...

... چو آگاهی آمد به خاقان چین

ز ایران و ز شاه ایران زمین

وزان شادمانی به فرزند اوی ...

۳۰۵

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی کسری نوشین روان چهل و هشت سال بود » بخش ۶ - داستان درنهادن شطرنج

... ز باری که خیزد ز روم و ز چین

ز هیتال و مکران و ایران زمین

ز گنج شهنشاه کردند بار ...

===========================

1. ایران زمین
2. پادشاهی کسری نوشین روان
3. نداریم ما تاب خاقان چین.....گذر کرد باید به ایران زمین
4. از ایرانیان باز خواهند کین...........نماند بروبوم ایران زمین ...
5. چو آگاهی آمد به خاقان چین..........ز ایران و ز شاه ایران زمین
6. ز باری که خیزد ز روم و ز چین......ز هیتال و مکران و ایران زمین

===================================

ایران زمین در پادشاهی کسری نوشین روان در شاهنامه فردوسی

در شاهنامه فردوسی، دوران پادشاهی کسری نوشین‌روان (خسرو انوشیروان) به عنوان یکی از دوره‌های طلایی و شکوفایی ایران زمین توصیف شده است. کسری نوشین‌روان یکی از بزرگ‌ترین و عادل‌ترین پادشاهان ساسانی بود که به دلیل اصلاحات گسترده‌اش در زمینه‌های مختلف از جمله اقتصاد، نظامی، فرهنگی و اجتماعی شناخته می‌شود.

در دوران پادشاهی او، ایران زمین به یک امپراتوری قدرتمند و پیشرفته تبدیل شد. او با ایجاد سیستم‌های مالیاتی منظم، توسعه زیرساخت‌ها، و حمایت از علم و دانش، به بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی کشور کمک کرد. همچنین، او به ترویج عدالت و قانون‌مداری پرداخت و با ایجاد دادگاه‌های عادلانه، به حل و فصل اختلافات مردم کمک کرد.

کسری نوشین‌روان همچنین به توسعه روابط خارجی و دیپلماسی با کشورهای همسایه پرداخت و با ایجاد روابط دوستانه با روم و دیگر کشورهای منطقه، به تقویت موقعیت ایران در جهان کمک کرد.

-------------------------------------------------------

نداریم ما تاب خاقان چین .........گذر کرد باید به ایران زمین

این بیت از شاهنامه فردوسی به داستان‌های مختلفی اشاره دارد که در آن‌ها به ایران زمین و نقش آن در تاریخ و فرهنگ اشاره می‌شود.

این بیت از شاهنامه فردوسی به معنای این است که ما توان مقابله با خاقان چین را نداریم و باید به ایران زمین بازگردیم.

از ایرانیان باز خواهند کین ........نماند بروبوم ایران زمین

این بیت از شاهنامه فردوسی به معنای این است که دشمنان از ایرانیان انتقام خواهند گرفت و هیچ اثری از سرزمین و مردم ایران باقی نخواهد ماند. این بیت نشان‌دهنده وضعیت جنگ و نزاع و تأثیرات منفی آن بر سرزمین ایران است.

چو آگاهی آمد به خاقان چین......... ز ایران و ز شاه ایران زمین

این بیت از شاهنامه فردوسی به معنای این است که وقتی خاقان چین از وضعیت ایران و شاه ایران زمین آگاه شد، واکنش نشان داد.

• ز باری که خیزد ز روم و ز چین .......ز هیتال و مکران و ایران زمین

این بیت از شاهنامه فردوسی به توصیف بار و فشارهایی که از روم، چین، هیتال، مکران و ایران زمین برمی‌خیزد، اشاره دارد.

روابط چین و ایران در پادشاهی کسری نوشین روان در شاهنامه فردوسی

در شاهنامه فردوسی، دوران پادشاهی کسری نوشین‌روان (خسرو انوشیروان) به عنوان یکی از دوره‌های طلایی و شکوفایی ایران زمین توصیف شده است. در این دوران، روابط ایران با کشورهای دیگر از جمله چین نیز مورد توجه قرار گرفته است. در بخش‌هایی از شاهنامه، به روابط دیپلماتیک و تعاملات بین ایران و چین اشاره شده است.

به عنوان مثال، در داستان رزم خاقان چین با هیتالیان، فردوسی به توصیف روابط و تعاملات بین ایران و چین می‌پردازد. در این داستان، پادشاه ایران (کسری) برای ایجاد دوستی و اتحاد با خاقان چین، هدایا و نامه‌هایی ارسال می‌کند. خاقان چین نیز به این دوستی پاسخ می‌دهد و در نهایت تصمیم می‌گیرد دختر خود را به کسری بدهد تا روابط بین دو کشور تقویت شود2.

روابط ایران و رم در دوران پادشاهی کسری نوشین‌روان (خسرو انوشیروان)در شاهنامه فردوسی

در شاهنامه فردوسی، دوران پادشاهی کسری نوشین‌روان (خسرو انوشیروان) به عنوان یکی از دوره‌های طلایی و شکوفایی ایران زمین توصیف شده است. در این دوران، روابط ایران با روم نیز مورد توجه قرار گرفته است. فردوسی در بخش‌هایی از شاهنامه به تعاملات و روابط دیپلماتیک بین ایران و روم اشاره می‌کند.

به عنوان مثال، در داستان وفات یافتن قیصر روم و رزم کسری، فردوسی به نامه‌نگاری‌ها و تعاملات بین کسری و قیصر روم اشاره می‌کند. در این داستان، پس از مرگ قیصر روم، کسری نامه‌ای به فرزند او می‌نویسد و از او درخواست می‌کند که روابط دوستانه و همکاری بین دو کشور ادامه یابد.

فردوسی » شاهنامه » آغاز کتاب » بخش ۳ - گفتار اندر آفرینش عالم

... همی بر شد آتش فرود آمد آب

همی گشت گرد زمین آفتاب

گیا رست با چند گونه درخت ...

فردوسی » شاهنامه » جنگ بزرگ کیخسرو با افراسیاب » بخش ۱ - اندر ستایش سلطان محمود

... به رزم اندرون شیر خورشید چهر

گواهی دهد بر زمین خاک و آب

همان بر فلک چشمه آفتاب ...

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی لهراسپ » بخش ۱۰

... چو دیدند کردند زو آفرین

بران فرمند آفتاب زمین

دلی شاد زان بیشه باز آمدند ...

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی کسری نوشین روان چهل و هشت سال بود » بخش ۱ - آغاز داستان

... درختش ز یاقوت و آبش گلاب

زمینش سپهر آسمان آفتاب

نگه کرد باید بدین تازه بوم ...

فردوسی » شاهنامه » پادشاهی کسری نوشین روان چهل و هشت سال بود » بخش ۷ - داستان طلخند و گو

... چوبرزد سر از برج شیرآفتاب

زمین شد بکردار دریای آب

یکی چادر آورد خورشید زرد ...

فردوسی » شاهنامه » داستان دوازده رخ » بخش ۱۵

... گمان بر تو بر مهربانی برد

چو شوره زمینی که از دور آب

نماید چو تابد بر او آفتاب ...

==============================

1. آفتاب
2. زمین
3. آفتاب زمین
4. چو دیدند کردند زو آفرین………بران فرمند آفتاب زمین
5. چو شوره زمینی که از دور آب……….نماید چو تابد بر او آفتاب
6. چوبرزد سر از برج شیرآفتاب……..زمین شد بکردار دریای آب
7. درختش ز یاقوت و آبش گلاب…….زمینش سپهر آسمان آفتاب
8. گواهی دهد بر زمین خاک و آب…….همان بر فلک چشمه آفتاب
9. همی بر شد آتش فرود آمد آب…….همی گشت گرد زمین آفتاب

زیبایی‌های طبیعت و تأثیرات خورشید بر زمین می‌پردازد. با استفاده از تصاویر شاعرانه و زیبا، تأثیرات خورشید بر زمین و طبیعت را به تصویر می‌کشد. این ابیات نشان‌دهنده اهمیت و نقش خورشید در زندگی و طبیعت است.

آفتاب و زمین

برهمکنش نور خورشید با زمین یکی از مهم‌ترین عوامل در تعیین شرایط جوی و آب و هوایی است. نور خورشید که به زمین می‌رسد، به صورت‌های مختلفی با سطح زمین و جو تعامل می‌کند. بخشی از این نور منعکس می‌شود، بخشی جذب می‌شود و بخشی دیگر پراکنده می‌شود. این فرآیندها تأثیرات مهمی بر دمای سطح زمین، تغییرات آب و هوایی و حتی بر زندگی موجودات زنده دارند.

چو دیدند کردند زو آفرین………بران فرمند آفتاب زمین

این بیت به ستایش و تحسین فردی از ایران زمین اشاره دارد. به زیبایی از زبان شخصیت‌های داستان استفاده می‌کند تا ارزش‌ها و فضایل ایرانیان را برجسته کند. این بیت نشان‌دهنده احترام و ارج نهادن به بزرگان و قهرمانان ایران زمین است.

چو شوره زمینی که از دور آب……….نماید چو تابد بر او آفتاب

این بیت به توصیف زمینی شور و بی‌حاصل اشاره دارد که از دور به نظر می‌رسد که آب دارد، اما وقتی خورشید بر آن می‌تابد، واقعیت آشکار می‌شود. این تصویر به زیبایی نشان‌دهنده تفاوت بین ظاهر و واقعیت است و به ما یادآوری می‌کند که همیشه نباید به ظاهر چیزها اعتماد کنیم.

چوبرزد سر از برج شیرآفتاب……..زمین شد بکردار دریای آب

این بیت به زیبایی تصویر می‌کند که وقتی خورشید از برج شیر (برج اسد یا لئو) برمی‌آید، زمین به مانند دریایی از آب می‌شود

درختش ز یاقوت و آبش گلاب…….زمینش سپهر آسمان آفتاب

این بیت به زیبایی تصویر می‌کند که درختان از یاقوت و آب‌ها از گلاب هستند و زمین به مانند سپهر آسمان و آفتاب است

گواهی دهد بر زمین خاک و آب…….همان بر فلک چشمه آفتاب

این بیت به زیبایی تصویر می‌کند که خاک و آب زمین گواهی می‌دهند و چشمه آفتاب در فلک نیز به این گواهی می‌پیوندد

بیت "همی گشت گرد زمین آفتاب" از شاهنامه فردوسی به توصیف حرکت خورشید در آسمان و تأثیرات آن بر زمین می‌پردازد. ، خورشید به دور زمین می‌چرخد و تأثیرات آن بر طبیعت و زندگی انسان‌ها را نشان می‌دهد. این تصویر به خوبی نشان‌دهنده اهمیت و نقش خورشید در زندگی و طبیعت است.

همی بر شد آتش فرود آمد آب…….همی گشت گرد زمین آفتاب

فردوسی » شاهنامه » داستان سیاوش » بخش ۵

... ز گفتار و کردار و از آفرین

که خوانند بر تو به ایران زمین

گو پیلتن را بر خویش خواند ...

۱۱۲

فردوسی » شاهنامه » داستان سیاوش » بخش ۷

... که باشد به گفتار تو بر گوا

و دیگر ز ایران زمین هرچ هست

که آن شهرها را تو داری به دست ...

... بداند همی پایه و ارز خویش

از ایران زمین بسپرد تیره خاک

بشوید دل از کینه و جنگ پاک ...

... چه جستی جز از تخت و تاج و نگین

تن آسانی و گنج ایران زمین

همه یافتی جنگ خیره مجوی ...

۱۱۴

فردوسی » شاهنامه » داستان سیاوش » بخش ۹

... بدو گفت پیران که مندیش زین

چو اندر گذشتی ز ایران زمین

مگردان دل از مهر افراسیاب ...

... نخواهم که باشد مرا بوم و گنج

زمان و زمین از تو دارم سپنج

یکی شارستان سازم ایدر فراخ ...

۱۱۵

فردوسی » شاهنامه » داستان سیاوش » بخش ۱۰

... صد و بیست فرسنگ ز ایدر به چین

همان سیصد و سی به ایران زمین ...

۱۱۶

فردوسی » شاهنامه » داستان سیاوش » بخش ۱۱

... سپاه دو کشور پر از کین کنی

زمان و زمین پر ز نفرین کنی

چنین گفت گرسیوز کم خرد ...

... گر ایدونک خونش بریزم به کین

یکی گرد خیزد ز ایران زمین

رها کردنش بتر از کشتنست ...

... که نپسندد این داور هور و ماه

سیاوش که بگذاشت ایران زمین

همی از جهان بر تو کرد آفرین ...

۱۱۷

فردوسی » شاهنامه » داستان سیاوش » بخش ۱۲

... که شد خشک پالیز سرو سهی

بسا تاجداران ایران زمین

که با لشکر آیند پردرد و کین ...

۱۲۱

فردوسی » شاهنامه » داستان سیاوش » بخش ۱۶

... ستودش فراوان و کرد آفرین

که چون تو کسی نیست ز ایران زمین

بزرگی و فر و بلندی و داد ...

۱۲۶

فردوسی » شاهنامه » داستان سیاوش » بخش ۲۱

... که هنگام شادی بهانه مجوی

بزرگان و گردان ایران زمین

همه شاه را خواندند آفرین ...

==============================

1. ایران زمین
2. داستان سیاوش
3. که خوانند بر تو به ایران زمین ………..گو پیلتن را بر خویش خواند ...
4. و دیگر ز ایران زمین هرچ هست…….که آن شهرها را تو داری به دست ...
5. از ایران زمین بسپرد تیره خاک…………..بشوید دل از کینه و جنگ پاک ...
6. چه جستی جز از تخت و تاج و نگین………تن آسانی و گنج ایران زمین
7. بدو گفت پیران که مندیش زین……..چو اندر گذشتی ز ایران زمین
8. نخواهم که باشد مرا بوم و گنج………زمان و زمین از تو دارم سپنج
9. صد و بیست فرسنگ ز ایدر به چین…….همان سیصد و سی به ایران زمین
10. سپاه دو کشور پر از کین کنی………….زمان و زمین پر ز نفرین کنی
11. گر ایدونک خونش بریزم به کین……..یکی گرد خیزد ز ایران زمین
12. سیاوش که بگذاشت ایران زمین ……….همی از جهان بر تو کرد آفرین
13. بسا تاجداران ایران زمین ……..که با لشکر آیند پردرد و کین
14. . ستودش فراوان و کرد آفرین………..که چون تو کسی نیست ز ایران زمین
15. بزرگان و گردان ایران زمین ……..همه شاه را خواندند آفرین ...

====================================================

ایران زمین در زمان سیاوش

بدو گفت پیران که مندیش زین چو اندر گذشتی ز ایران زمین

. پیران، یکی از شخصیت‌های مهم در داستان سیاوش، به او می‌گوید که نگران نباشد و وقتی از ایران زمین گذشت، دلش را از مهر افراسیاب برنگرداند. این بیت به زیبایی نشان‌دهنده اهمیت وفاداری و اعتماد در روابط انسانی است.

... که هنگام شادی بهانه مجوی بزرگان و گردان ایران زمین همه شاه را خواندند آفرین

. در اینجا، فردوسی به اهمیت شادی و احترام به بزرگان و گردان ایران زمین تأکید می‌کند. این بیت نشان‌دهنده ارزش‌های اخلاقی و فرهنگی ایران در زمان سیاوش است. بزرگان و گردان ایران زمین شاه را تحسین و ستایش می‌کنند، که نشان‌دهنده وفاداری و احترام به رهبری است.

. ستودش فراوان و کرد آفرین که چون تو کسی نیست ز ایران زمین

این بیت از شاهنامه فردوسی به ستایش و تحسین فردی از ایران زمین اشاره دارد. در اینجا، فردوسی به زیبایی از زبان شخصیت‌های داستان استفاده می‌کند تا ارزش‌ها و فضایل ایرانیان را برجسته کند. این بیت نشان‌دهنده احترام و ارج نهادن به بزرگان و قهرمانان ایران زمین است

سپاه دو کشور پر از کین کنی زمان و زمین پر ز نفرین کنی

در اینجا، فردوسی به جنگ و نزاع بین دو کشور اشاره می‌کند که باعث پر شدن زمان و زمین از نفرین و کینه می‌شود. این بیت به زیبایی نشان‌دهنده تأثیرات منفی جنگ و نزاع بر جامعه و طبیعت است.