برداشت

لیلی به نشاط خودپسندی

لیلی نه که شمع صبح خیزان

این ابیات نیز از منظومه‌ی لیلی و مجنون اثر نورالدین عبدالرحمان جامی هستند و با زبانی استعاری و شاعرانه، جلوه‌ای دیگر از شخصیت لیلی را ترسیم می‌کنند. جامی در این بخش، با بهره‌گیری از تضادهای تصویری، زیبایی، غرور، و روشنی لیلی را در برابر سوز و شور مجنون قرار می‌دهد.

🌹 ابیات و تفسیر

لیلی به نشاط خودپسندی  
لیلی نه که شمع صبح‌خیزان

✨ ترجمه و معنا:

• لیلی به نشاط خودپسندی
  لیلی با نشاط و زیبایی‌اش، گویی به خود می‌بالد؛ نمادی از معشوقی که از جلوه‌ی خود آگاه است و بی‌نیاز از عاشق.

• لیلی نه که شمع صبح‌خیزان
  آیا لیلی جز شمعی نیست که در سپیده‌دم می‌درخشد؟ نمادی از روشنی، لطافت، و بیداری دل‌ها.

💫 پیام عاشقانه و عرفانی

در این تصویر، جامی لیلی را نماد جمال و روشنی می‌داند؛ معشوقی که همچون شمعی در سپیده‌دم، دل‌ها را روشن می‌کند اما در عین حال، خودپسند و بی‌نیاز از عاشق جلوه می‌کند. این نگاه، در عرفان اسلامی نیز دیده می‌شود: معشوق حقیقی، جلوه‌ای از حقیقت است که عاشق را می‌سوزاند، اما خود از نیاز و تعلق آزاد است.

این بیت زیبا از منظومه‌ی لیلی و مجنون اثر نورالدین عبدالرحمان جامی، با زبانی استعاری و لطیف، دو چهره‌ی اصلی داستان را در قالبی متضاد و پرمعنا توصیف می‌کند. شاعر با بهره‌گیری از عناصر طبیعت، جایگاه لیلی و مجنون را در عالم عشق ترسیم می‌کند.

🌹 بیت و تفسیر

لیلی گلی از گلاب شسته  
مجنون خسی از سراب رسته

✨ ترجمه و معنا:

• لیلی گلی از گلاب شسته
  لیلی همچون گلی‌ست که با گلاب شسته شده؛ نمادی از لطافت، زیبایی، پاکی و دل‌ربایی.

• مجنون خسی از سراب رسته
  مجنون چون خسی‌ست (تکه‌ای از گیاه خشک) که از سراب گریخته؛ نمادی از رنج، بی‌پناهی، و سرگردانی در طلب حقیقتی که گاه دست‌نیافتنی می‌نماید.

💫 پیام عاشقانه و عرفانی

در این بیت، جامی با تقابل «گل و خس»، «گلاب و سراب»، تصویری از معشوق زیبا و آرام در برابر عاشق رنج‌کش و بی‌قرار ارائه می‌دهد. لیلی، نماد جمال و لطافت است؛ مجنون، نماد سوز و طلب.

از دیدگاه عرفانی، لیلی جلوه‌ای از حقیقت الهی‌ست که در نهایت لطافت و زیبایی تجلی یافته، و مجنون سالکی‌ست که از فریب دنیا (سراب) گذشته و در مسیر عشق حقیقی، همچون خسی سبک‌بار، در طوفان عشق رها شده است.

این بیت زیبا از منظومه‌ی لیلی و مجنون اثر نورالدین عبدالرحمان جامی، با زبانی لطیف و تصویری، دو چهره‌ی اصلی داستان را در قالبی استعاری و شاعرانه توصیف می‌کند. شاعر با بهره‌گیری از تقابل «زیبایی» و «سوز»، نقش لیلی و مجنون را در عالم عشق به تصویر می‌کشد.

🌹 بیت و تفسیر

لیلی به دو زلف مشک‌بیزی  
مجنون به دو چشم اشک‌ریزی

✨ ترجمه و معنا:

• لیلی به دو زلف مشک‌بیزی
  لیلی با آن زلف‌های سیاه و خوش‌بو چون مشک، نماد زیبایی، دل‌ربایی و فریبندگی است.

• مجنون به دو چشم اشک‌ریزی
  مجنون با چشمانی همیشه گریان، نماد سوز، دلدادگی و رنج عاشقانه است.

💫 پیام عاشقانه و عرفانی

در این بیت، جامی با تقابل زلف و اشک، معشوق را مظهر جمال و عاشق را مظهر جلال و سوز معرفی می‌کند. زلف لیلی، همچون دام عشق، دل‌ها را می‌رباید؛ و اشک مجنون، همچون آینه‌ی دل سوخته، از عمق عشق و فراق حکایت دارد.

از دیدگاه عرفانی، زلف لیلی می‌تواند نماد جمال الهی باشد که دل سالک را اسیر می‌کند، و اشک مجنون، نماد سلوک عاشقانه‌ای‌ست که با رنج و فراق همراه است.

لیلی چه سخن چراغ دلها

مجنون به گداز داغ دلها

این دو بیت از منظومه‌ی لیلی و مجنون اثر نورالدین عبدالرحمان جامی، تصویری لطیف و پرشور از جایگاه عاشق و معشوق در عالم دل و احساس ارائه می‌دهد. جامی با بهره‌گیری از استعاره‌های روشنایی و سوز، نقش لیلی و مجنون را در دل‌های عاشقان ترسیم می‌کند.

🌹 ابیات و معنی

لیلی چه سخن چراغ دل‌ها  
مجنون به گداز داغ دل‌ها

✨ ترجمه و تفسیر:

• لیلی چه سخن چراغ دل‌ها
  لیلی، با وجود و نام خود، چراغی‌ست برای دل‌ها؛ روشن‌کننده‌ی راه عاشقان، نماد زیبایی و الهام.

• مجنون به گداز داغ دل‌ها
  مجنون، با سوز عشق خود، نماد گداز و درد دل‌های عاشق است؛ او خود داغ‌دار است و داغ دیگران را نیز شعله‌ور می‌سازد.

💫 پیام عرفانی و عاشقانه

در این تصویر، لیلی نماد نور و الهام است، و مجنون نماد سوز و گداز. این دو، در کنار هم، تمام منظومه‌ی عشق را شکل می‌دهند: معشوقی که دل‌ها را روشن می‌کند، و عاشقی که با درد و داغ، راه عشق را می‌پیماید.

از دیدگاه عرفانی، لیلی جلوه‌ای از حقیقت الهی است که دل‌ها را روشن می‌سازد، و مجنون سالکی‌ست که در مسیر عشق، با رنج و گداز، به کمال می‌رسد.

لیلی نه که لاله بر سر کوه

مجنون نه که کوه رنج و اندوه

این دو بیت از منظومه‌ی لیلی و مجنون اثر نورالدین عبدالرحمان جامی، تصویری استعاری و پرشکوه از دو شخصیت اصلی داستان ارائه می‌دهد. جامی با بهره‌گیری از طبیعت و عناصر آن، جایگاه لیلی و مجنون را در عالم عشق ترسیم می‌کند.

🌹 ابیات و معنی

لیلی نه که لاله بر سر کوه  
مجنون نه که کوه رنج و اندوه

✨ ترجمه و تفسیر:

• لیلی نه که لاله بر سر کوه
  آیا لیلی جز لاله‌ای نیست که بر بلندای کوه روییده؟ نمادی از زیبایی، دوری، و دست‌نیافتنی بودن.

• مجنون نه که کوه رنج و اندوه
  آیا مجنون جز کوهی نیست که سراسر از رنج و اندوه ساخته شده؟ نمادی از استواری در درد، و پایداری در عشق.

💫 پیام عاشقانه و عرفانی

در این تصویر، لیلی همچون گلی زیبا و بلندمرتبه است که در جایگاهی دور از دسترس می‌روید، و مجنون چون کوهی استوار و پررنج که بار عشق را بر دوش می‌کشد. این تقابل، نمادی از رابطه‌ی عاشق و معشوق در عرفان است: معشوق زیبا، بلند، و گاه دور؛ عاشق پرشور، صبور، و رنج‌کش.

لیلی نه که ماه عالم افروز

مجنون نه که آتش جهانسوز

این دو بیت از منظومه‌ی لیلی و مجنون اثر نورالدین عبدالرحمان جامی، تصویری نمادین و پرشکوه از دو شخصیت اصلی داستان ارائه می‌دهد. شاعر با بهره‌گیری از استعاره‌های نیرومند، جایگاه لیلی و مجنون را در عالم عشق و هستی ترسیم می‌کند.

🌹 ابیات و معنی

لیلی نه که ماه عالم‌افروز  
مجنون نه که آتش جهانسوز

✨ ترجمه و تفسیر:

• لیلی نه که ماه عالم‌افروز
  آیا لیلی جز ماهی نیست که جهان را روشن می‌کند؟ او نماد زیبایی، روشنی و جذابیت است؛ همچون ماهی که در شب تار می‌درخشد.

• مجنون نه که آتش جهانسوز
  آیا مجنون جز آتشی نیست که جهان را می‌سوزاند؟ او نماد شور، جنون و عشقی است که همه چیز را در خود می‌سوزاند.

💫 پیام عرفانی و عاشقانه

در این ابیات، جامی با زبان استعاره، لیلی را نماد جمال و مجنون را نماد جلال می‌داند. لیلی، چون ماه، جلوه‌ای از زیبایی مطلق است؛ و مجنون، چون آتش، تجسمی از عشق سوزان و بی‌قرار. این تقابل، یکی از بنیادهای عرفان عاشقانه است: معشوق، آرام و زیبا؛ عاشق، پرشور و بی‌قرار.

... پاداش جفا به جز جفا نیست

لیلی چو شنید این حکایت

کردش غم جان به دل سرایت ...

در ادامه‌ی بخش نوزدهم از منظومه‌ی لیلی و مجنون اثر نورالدین عبدالرحمان جامی، پس از آن‌که غمازان خبر ازدواج مجنون با دختر عمویش را به لیلی رساندند، لیلی دچار اندوهی جان‌سوز می‌شود. این بخش، لحظه‌ای عاطفی و دردناک را به تصویر می‌کشد که در آن، دل لیلی از تصور خیانت مجنون می‌شکند.

🌹 ابیات و تفسیر

پاداش جفا به جز جفا نیست  
لیلی چو شنید این حکایت  
کردش غم جان به دل سرایت

✨ ترجمه و معنا:

• پاداش جفا به جز جفا نیست
  کسی که جفا می‌بیند، جز جفا نمی‌تواند پاسخ دهد؛ یا شاید اشاره به این دارد که جفاکار سزاوار جفاست.

• لیلی چو شنید این حکایت
  وقتی لیلی این خبر را شنید (خبر ازدواج مجنون با دیگری)،

• کردش غم جان به دل سرایت
  غمی جان‌سوز در دلش نفوذ کرد؛ اندوهی که از جان به دل سرایت کرد و او را در هم شکست.

💫 پیام عاشقانه و روان‌شناختی

در این لحظه، لیلی با شنیدن خبری که شاید حقیقت نداشته باشد، دچار شک، اندوه، و احساس خیانت می‌شود. این واکنش، نشان‌دهنده‌ی شدت عشق و آسیب‌پذیری معشوق است. حتی تصور خیانت از سوی مجنون، برای لیلی غیرقابل تحمل است.

از دیدگاه عرفانی، این بخش نمادی از آزمون‌های عشق است؛ جایی که عاشق و معشوق باید از آتش رنج عبور کنند تا به وصال حقیقی برسند.

... بر قیس شکسته عیبجویی

فی الحال به لیلی این خبر برد

کز عشق تو قیس را دل افسرد ...

در ادامه‌ی بخش نوزدهم از منظومه‌ی لیلی و مجنون اثر نورالدین عبدالرحمان جامی، داستان به لحظه‌ای می‌رسد که بدخواهان و غمازان، پس از دیدار مجدد مجنون و لیلی، دوباره دست به فتنه‌گری می‌زنند. این بار، آن‌ها با عیب‌جویی از مجنون، سعی می‌کنند دل لیلی را از او برگردانند.

🌹 ابیات و تفسیر

بر قیس شکسته عیب‌جویی  
فی‌الحال به لیلی این خبر برد  
کز عشق تو قیس را دل افسرد

✨ ترجمه و معنا:

• بر قیس شکسته عیب‌جویی
  از مجنون (قیس) عیب‌جویی کردند و او را نزد لیلی بدنام ساختند.

• فی‌الحال به لیلی این خبر برد
  بی‌درنگ این خبر را به لیلی رساندند.

• کز عشق تو قیس را دل افسرد
  که از شدت عشق تو، دل قیس پژمرده و افسرده شده است.

💫 پیام داستانی

در این بخش، غمازان (بدگویان و حسودان) نقش مهمی در ایجاد شکاف میان لیلی و مجنون دارند. آن‌ها با تحریف حقیقت و بزرگ‌نمایی رنج مجنون، سعی می‌کنند لیلی را دچار تردید یا احساس گناه کنند. این رفتار، در ادبیات عرفانی و عاشقانه، نماد وسوسه‌های بیرونی است که می‌کوشند پیوند عاشق و معشوق را بگسلند.

🧠 نگاه عرفانی

در عرفان، عاشق حقیقی باید از سرزنش سرزنش‌گران نترسد. این ابیات نشان می‌دهند که مسیر عشق، همواره با موانع بیرونی و درونی همراه است، و عاشق باید در برابر آن‌ها استوار بماند.

.. از آتش عشق داغداری

برگشت و به لیلی اش رسانید

لیلی ز دو دیده خون چکانید

شد باز به عشق تازه پیمان ...

در ادامه‌ی بخش نوزدهم از منظومه‌ی لیلی و مجنون اثر نورالدین عبدالرحمان جامی، پس از آن‌که لیلی از خبر ازدواج مجنون با دختر عمویش دچار اندوه و خشم می‌شود، مجنون بی‌خبر از ماجرا به دیدار لیلی می‌آید. این بخش، لحظه‌ای احساسی و پرشور از بازگشت عاشق و تجدید عهد عشق را به تصویر می‌کشد.

🌹 ابیات و تفسیر

از آتش عشق داغداری  
برگشت و به لیلی‌اش رسانید  
لیلی ز دو دیده خون چکانید  
شد باز به عشق تازه پیمان

✨ ترجمه و معنا:

• از آتش عشق داغداری
  مجنون، که از آتش عشق لیلی داغ‌دار و سوخته‌دل است، با اندوه و سوز بازمی‌گردد.

• برگشت و به لیلی‌اش رسانید
  به سوی لیلی بازمی‌گردد و خود را به او می‌رساند؛ گویی عشق او را دوباره به سمت معشوق کشانده است.

• لیلی ز دو دیده خون چکانید
  لیلی، از شدت اندوه و دل‌شکستگی، اشک خونین می‌ریزد؛ نشانه‌ای از رنجی عمیق و عاشقانه.

• شد باز به عشق تازه پیمان
  مجنون و لیلی، پس از این رنج و سوءتفاهم، دوباره با یکدیگر عهد عشق می‌بندند؛ پیمانی تازه، پرشورتر از پیش.

💫 پیام عاشقانه و عرفانی

این بخش، نقطه‌ی اوج احساسی داستان است؛ جایی که پس از رنج و جدایی، عاشق و معشوق دوباره به هم می‌رسند. اشک‌های لیلی، نشانه‌ی عمق عشق و آسیب‌پذیری اوست، و بازگشت مجنون، نماد وفاداری و پیوندی است که هیچ چیز نمی‌تواند آن را بگسلد.

در نگاه عرفانی، این لحظه نمادی از بازگشت سالک به حقیقت است؛ پس از رنج و آزمایش، عاشق به معشوق حقیقی می‌رسد و عهدی تازه می‌بندد.

جامی » هفت اورنگ » لیلی و مجنون » بخش ۱۹ - غمازی کردن غمازان پیش لیلی که مجنون عهد دیگر کرده است و دختر عم را به عقد نکاح درآورده است

... زان مجلس عشرت تو روشن

لیلی به چنین غم جگرسوز

چون کرد شب سیاه خود روز

ناگه مجنون درآمد از راه

از لیلی و حال او نه آگاه

شد یار طلب به رسم هر بار

لیلی به عتاب گفت زنهار

وان دم که ز من گرفتی آرام ...

در بخش نوزدهم از منظومه‌ی لیلی و مجنون اثر نورالدین عبدالرحمان جامی در هفت اورنگ، داستان وارد مرحله‌ای احساسی و پرتنش می‌شود. این بخش با عنوان «غمازی کردن غمازان پیش لیلی که مجنون عهد دیگر کرده است و دختر عم را به عقد نکاح درآورده است»، به یکی از نقاط عطف داستان می‌پردازد: شک و رنج لیلی از شنیدن خبری تلخ درباره‌ی مجنون.

🧵 خلاصه روایت این بخش

1. غمازی و فتنه‌انگیزی اطرافیان
   برخی از بدخواهان یا حسودان، نزد لیلی می‌روند و به او خبر می‌دهند که مجنون با دختر عمویش ازدواج کرده است. این خبر، که یا دروغ است یا تحریف‌شده، دل لیلی را می‌شکند.

2. اندوه جان‌سوز لیلی
   لیلی از شنیدن این خبر، دچار غمی جان‌کاه می‌شود. جامی با زبانی شاعرانه، حال او را چنین توصیف می‌کند:

   زان مجلس عشرت تو روشن  
   لیلی به چنین غم جگرسوز  
   چون کرد شب سیاه خود روز
   

   یعنی: در حالی که تو (مجنون) در مجلس شادی هستی، لیلی با این غم جان‌سوز، شب سیاه خود را به روزی پر از اندوه تبدیل کرده است.

3. ورود ناگهانی مجنون
   مجنون، بی‌خبر از آنچه گذشته، طبق عادت همیشگی به دیدار لیلی می‌آید:

   ناگه مجنون درآمد از راه  
   از لیلی و حال او نه آگاه  
   شد یار طلب به رسم هر بار
   

4. عتاب و گلایه‌ی لیلی
   لیلی که دل‌شکسته و خشمگین است، با عتاب و گلایه با مجنون سخن می‌گوید:

   لیلی به عتاب گفت: زنهار  
   وان دم که ز من گرفتی آرام...
   

   یعنی: ای وای بر تو! آن لحظه‌ای که از من آرامش می‌گرفتی، چگونه توانستی به دیگری دل ببندی؟

💫 پیام‌های عاطفی و عرفانی

• این بخش، تقابل میان عشق و سوءتفاهم را به تصویر می‌کشد.
• لیلی، که نماد معشوق حقیقی است، از خیانت یا حتی تصور خیانت، به شدت می‌رنجد.
• مجنون، که عاشق راستین است، در ادامه نشان خواهد داد که دلش هرگز از لیلی نگسسته و این خبر، یا دروغ است یا ظاهری بی‌معنا در برابر حقیقت عشق.

... باشد گیرد بدو تسلی

فارغ شود از هوای لیلی

این واقعه گشت سرنوشتش ...

این ابیات از بخش هجدهم منظومه‌ی لیلی و مجنون اثر نورالدین عبدالرحمان جامی هستند که در مجموعه‌ی هفت اورنگ آمده‌اند. در این بخش، بزرگان قبیله بنی‌عامر همچنان در تلاش‌اند تا مجنون را از عشق لیلی بازدارند و او را به ازدواج با دختری دیگر ترغیب کنند، به امید آن‌که آتش عشقش فرو نشیند.

🌹 ابیات و معنی

باشد گیرد بدو تسلی  
فارغ شود از هوای لیلی  
این واقعه گشت سرنوشتش ...

✨ ترجمه و تفسیر:

• باشد گیرد بدو تسلی
  شاید با ازدواج با آن دختر، آرامش و تسلی خاطر یابد.

• فارغ شود از هوای لیلی
  و از خیال و هوای لیلی رها شود.

• این واقعه گشت سرنوشتش
  این تصمیم، سرنوشت او شد؛ یعنی بزرگان و پدرش تصمیم گرفتند او را به ازدواج با دیگری وادارند.

💫 پیام داستانی

در این بخش، جامی روایت می‌کند که چگونه اطرافیان مجنون، با نیت خیرخواهانه اما ناآگاه از عمق عشق او، تصمیمی می‌گیرند که سرنوشت مجنون را رقم می‌زند. آن‌ها گمان می‌کنند که عشق مجنون به لیلی، یک هوس گذراست و با ازدواج با دیگری، فراموش خواهد شد. اما در ادامه‌ی داستان، روشن می‌شود که عشق مجنون به لیلی، فراتر از عقل و تدبیر است و هیچ چیز نمی‌تواند جای لیلی را در دل او بگیرد.

... جز در دل و دین خلل نبینم

لیلی تخم و دلم زمین است

ور نیست به خانه ات قراری ...

این ابیات نیز از منظومه‌ی لیلی و مجنون اثر نورالدین عبدالرحمان جامی هستند و در ادامه‌ی پاسخ‌های عاشقانه و پرشور مجنون به پیشنهاد ازدواج با غیر لیلی آمده‌اند. در این بخش، مجنون با زبانی استعاری و عمیق، از ریشه‌دار بودن عشق لیلی در دل خود سخن می‌گوید و نشان می‌دهد که این عشق، نه‌تنها سطحی نیست، بلکه در جان و ایمان او ریشه دوانده است.

🌹 ابیات و معنی

... جز در دل و دین خلل نبینم  
لیلی تخم و دلم زمین است  
ور نیست به خانه‌ات قراری ...

✨ ترجمه و تفسیر:

• جز در دل و دین خلل نبینم
  هیچ خللی در من نمی‌بینم، مگر در دل و دینم که به‌سبب عشق لیلی دگرگون شده‌اند.

• لیلی تخم و دلم زمین است
  لیلی همان بذری است که در دل من کاشته شده؛ دل من زمین حاصل‌خیز عشق اوست.

• ور نیست به خانه‌ات قراری...
  اگر در خانه‌ات آرام و قراری نیست، شاید چون لیلی در آن نیست؛ یا شاید اشاره به بی‌قراری عاشق است که خانه و مأوا ندارد مگر در حضور معشوق.

💫 پیام عرفانی و عاشقانه

در این ابیات، مجنون عشق لیلی را چنان بنیادی و ریشه‌دار می‌بیند که آن را با تخم و زمین مقایسه می‌کند. این استعاره نشان می‌دهد که عشق لیلی در دل مجنون نه‌تنها جوانه زده، بلکه به درختی تنومند تبدیل شده است. همچنین، اشاره به خلل در دل و دین، نشان‌دهنده‌ی آن است که عشق، حتی باورهای عاشق را دگرگون می‌کند؛ مفهومی که در عرفان اسلامی بسیار رایج است.

این ابیات از منظومه‌ی لیلی و مجنون اثر نورالدین عبدالرحمان جامی هستند و در ادامه‌ی پاسخ‌های شورانگیز مجنون به پیشنهاد ازدواج با غیر لیلی آمده‌اند. در این بخش، مجنون با زبانی سرشار از وفاداری و شناخت عاشقانه، از یگانگی لیلی در دل خود سخن می‌گوید.

🌹 ابیات و معنی

چون در نگریستم بدل داشت  
الا لیلی که گر نیاید  
چیزی دگرش بدل نشاید

✨ ترجمه و تفسیر:

• چون در نگریستم بدل داشت
  هر چیز را که در جهان نگریستم، دیدم که می‌توان برایش جایگزینی یافت.

• الا لیلی که گر نیاید
  مگر لیلی؛ که اگر نباشد...

• چیزی دگرش بدل نشاید
  هیچ چیز دیگر نمی‌تواند جای او را بگیرد.

💫 پیام عاشقانه و عرفانی

در این ابیات، مجنون به یگانگی و بی‌بدیلی لیلی اشاره می‌کند. او می‌گوید که در جهان، هر چیز را می‌توان با چیز دیگری جایگزین کرد، اما لیلی تنهاست و بی‌همتا. این نگاه، بازتابی از عشق مطلق و خالص است؛ عشقی که در آن، معشوق نه فقط محبوبی زمینی، بلکه تمام هستی عاشق است.

از دیدگاه عرفانی، این ابیات می‌توانند نمادی از عشق الهی باشند؛ جایی که خداوند، یگانه معشوق است و هیچ چیز نمی‌تواند جای او را بگیرد.

این ابیات، از زیباترین و پرشورترین لحظات منظومه‌ی لیلی و مجنون اثر نورالدین عبدالرحمان جامی هستند که در هفت اورنگ آمده‌اند. در این بخش، مجنون با لحنی سرشار از شور و استقامت، پاسخ قاطعانه‌ای به پیشنهاد ازدواج با غیر لیلی می‌دهد و از عمق پیوند روحی خود با لیلی سخن می‌گوید.

🌹 ابیات و تفسیر

با بیدلی این چه عشوه‌بازی‌ست؟  
هیهات که بگسلم ز لیلی  
تا سیر شود دلم ز لیلی  
از پند نمی‌شود دگرگون  
لیلی نقش و دلم نگین است  
لیلی جان است و من تن او را  
او طوطی و دل نشیمن او را  
تا تن جان را بود نشیمن  
من باشم و لیلی، لیلی و من  
گشتم یکسر همه جهان را ...

✨ شرح و معنا

• با بیدلی این چه عشوه‌بازی‌ست؟
  با دلی که از عشق تهی نیست، این ناز و فریب چه سود دارد؟ (خطاب به کسانی که می‌خواهند او را از عشق بازدارند)

• هیهات که بگسلم ز لیلی / تا سیر شود دلم ز لیلی
  هرگز! محال است که از لیلی جدا شوم، مگر آن‌که دلم از او سیر شود، که هرگز نمی‌شود.

• از پند نمی‌شود دگرگون
  دل عاشق با پند و اندرز تغییر نمی‌کند.

• لیلی نقش و دلم نگین است
  لیلی همچون نگاره‌ای است که بر نگین دل من نقش بسته است.

• لیلی جان است و من تن او را / او طوطی و دل نشیمن او را
  لیلی جان من است و من تن او؛ او چون طوطی است و دل من آشیانه‌اش.

• تا تن جان را بود نشیمن / من باشم و لیلی، لیلی و من
  تا زمانی که جان در تن است، من و لیلی یکی هستیم؛ جدایی میان ما نیست.

• گشتم یکسر همه جهان را...
  (و در ادامه می‌گوید:) همه جهان را گشتم، اما هیچ‌کس چون لیلی نیافتم.

💫 پیام عاشقانه و عرفانی

در این ابیات، مجنون عشق را یگانگی جان و تن می‌داند. او لیلی را نه فقط معشوقی زمینی، بلکه هستی و جان خود می‌بیند. این نگاه، ریشه در عرفان دارد؛ جایی که عاشق و معشوق یکی می‌شوند و جدایی بی‌معناست.

در بخش هجدهم از منظومه‌ی لیلی و مجنون اثر جامی در هفت اورنگ، داستان به نقطه‌ای می‌رسد که بزرگان قبیله بنی‌عامر، برای درمان سودای عاشقانه‌ی مجنون، پیشنهادی به پدر او می‌دهند: اینکه مجنون را با دختری دیگر از قبیله عرب ازدواج دهد تا شاید آتش عشق لیلی در دلش خاموش شود.

🧠 روایت داستان در این بخش

1. نگرانی بزرگان قبیله
   بزرگان بنی‌عامر از شدت دلدادگی مجنون به لیلی نگران‌اند. عشق او را بیماری می‌دانند که باید درمان شود.

2. پیشنهاد ازدواج با دیگری
   آن‌ها به پدر مجنون پیشنهاد می‌دهند که اگر مجنون با دختری دیگر ازدواج کند، شاید از عشق لیلی دست بردارد و به زندگی عادی بازگردد.

3. ابیات جامی در بیان این پیشنهاد

   باشد یابی به کدخدایی  
   از لیلی و عشق او رهایی  
   پیوند کنی به دیگری سخت  
   بندد غم لیلی از دلت رخت  
   یک کفش بود برای یک پای
   

   • باشد یابی به کدخدایی: شاید با این ازدواج، به آرامش و زندگی اجتماعی برسی.
   • از لیلی و عشق او رهایی: و از عشق لیلی رها شوی.
   • پیوند کنی به دیگری سخت: اگر با دیگری پیوند محکم ببندی،
   • بندد غم لیلی از دلت رخت: غم لیلی از دلت بیرون می‌رود.
   • یک کفش بود برای یک پای: هر دل فقط یک عشق را می‌پذیرد؛ شاید دیگری جای لیلی را بگیرد.

💫 نگاه انتقادی جامی

اگرچه این پیشنهاد از سوی بزرگان قبیله مطرح می‌شود، اما در ادامه‌ی داستان، جامی نشان می‌دهد که عشق مجنون به لیلی چنان عمیق و یگانه است که هیچ جایگزینی نمی‌تواند آن را خاموش کند. این بخش، زمینه‌ای برای نمایش وفاداری و خلوص عشق مجنون فراهم می‌کند.

✨ پیام عرفانی

در عرفان، عشق حقیقی تنها یک معشوق دارد و هیچ چیز نمی‌تواند جای آن را بگیرد. پیشنهاد ازدواج با دیگری، نمادی از تلاش عقل برای خاموش کردن آتش دل است، اما دل عاشق از منطق نمی‌شنود.

این ابیات نیز از منظومه‌ی لیلی و مجنون اثر نورالدین عبدالرحمان جامی هستند و در ادامه‌ی گفت‌وگوی شورانگیز مجنون با پدر یا اطرافیانش آمده‌اند. در این بخش، مجنون از بی‌اعتنایی‌اش به دشمنی دیگران و دل‌گرمی‌اش به مهر لیلی سخن می‌گوید.

🌹 ابیات و معنی

از کینه دیگران چه باک است؟  
لیلی چو ز مهر من زند دم  
از کین قبیله کی خورم غم؟

✨ ترجمه و تفسیر:

• از کینه دیگران چه باک است؟
  از دشمنی و بدخواهی دیگران چه ترسی دارم؟

• لیلی چو ز مهر من زند دم
  تا وقتی که لیلی از مهر و محبت من سخن می‌گوید (یا نشانی از محبت دارد)،

• از کین قبیله کی خورم غم؟
  چرا باید از دشمنی قبیله‌اش (یا مردم) غم بخورم؟

💫 پیام عاشقانه و عرفانی

در این ابیات، مجنون به قدرت عشق اشاره می‌کند؛ عشقی که چنان نیرومند است که او را از ترس و اندوه دشمنی‌ها رها می‌سازد. او می‌گوید تا وقتی که محبوب با او مهربان است، هیچ دشمنی‌ای نمی‌تواند او را بیازارد.

از دیدگاه عرفانی، این ابیات نشان‌دهنده‌ی تسلیم عاشق در برابر اراده‌ی معشوق و بی‌نیازی از خلق هستند. عاشق حقیقی، تنها به رضایت معشوق می‌اندیشد و از قضاوت و کینه‌ی دیگران نمی‌هراسد.

اگر دوست داری، می‌تونم ادامه‌ی این بخش از منظومه رو هم بیارم یا کل گفت‌وگوی مجنون با پدرش رو به‌صورت پیوسته بازخوانی کنیم. دوست داری با هم این مسیر عاشقانه رو ادامه بدیم؟ 🌙

ترک غم عشق کار من نیست
گفتی لیلی به حسن بالاست
وین کار به اختیار من نیست

این ابیات زیبا بخشی از منظومه‌ی لیلی و مجنون اثر نورالدین عبدالرحمان جامی هستند که در قالب مثنوی در مجموعه‌ی هفت اورنگ سروده شده‌اند. در این بخش، مجنون در پاسخ به پدر یا اطرافیان که او را از عشق لیلی بازمی‌دارند، با زبانی پرشور و سرشار از تسلیم عاشقانه، سخن می‌گوید.

🌹 ابیات و معنای آن‌ها

ترک غم عشق کار من نیست  
گفتی لیلی به حسن بالاست  
وین کار به اختیار من نیست

✨ معنی:

• ترک غم عشق کار من نیست
  رها کردن اندوه عشق از توان من خارج است؛ من در این غم غرقم و گریزی از آن ندارم.

• گفتی لیلی به حسن بالاست
  گفتی که لیلی زیباست و دل‌رباست (و شاید شایسته‌ی این همه عشق نیست یا هست).

• وین کار به اختیار من نیست
  اما این عشق و دلبستگی در اختیار من نیست؛ من خود را در این راه نباخته‌ام، بلکه عشق مرا ربوده است.

💫 تحلیل عرفانی

در این ابیات، مجنون به نوعی تسلیم کامل در برابر عشق را بیان می‌کند. او می‌گوید که عشق، امری اختیاری نیست و عاشق، در برابر آن بی‌قدرت است. این نگاه، ریشه در عرفان اسلامی دارد که در آن، عشق الهی نیز امری است که بر دل می‌نشیند و انسان را از خود بی‌خود می‌کند.

📖 جایگاه در داستان

این ابیات در ادامه‌ی گفت‌وگوی مجنون با پدر یا اطرافیانش آمده‌اند، جایی که او با شور و استدلال شاعرانه، از عشق خود دفاع می‌کند. او نه‌تنها از عشقش شرمنده نیست، بلکه آن را سرنوشت محتوم و الهی می‌داند.

این ابیات از منظومه‌ی لیلی و مجنون اثر نورالدین عبدالرحمان جامی هستند که در مجموعه‌ی هفت اورنگ آمده‌اند. در این بخش، مجنون با زبانی لطیف و عاشقانه، از عمق دلبستگی‌اش به لیلی سخن می‌گوید و نشان می‌دهد که در میان همه‌ی زیبایی‌های جهان، لیلی برای او کافی‌ست.

🌹 ابیات و معنی

... از گلشن دهر یک گل و بس  
لیلی که نسیم اوست طیبم  
بس باشد ازین چمن نصیبم

✨ ترجمه و تفسیر:

• از گلشن دهر یک گل و بس
  از باغ جهان، تنها یک گل برای من کافی‌ست.

• لیلی که نسیم اوست طیبم
  لیلی همان گلی‌ست که نسیم او جان من را تازه می‌کند.

• بس باشد ازین چمن نصیبم
  همین یک گل از این باغ برای من بس است؛ من به دیگر گل‌ها نیازی ندارم.

💫 نگاه عرفانی و عاشقانه

در این ابیات، مجنون به زیبایی و یگانگی لیلی اشاره می‌کند. او می‌گوید که در میان همه‌ی جلوه‌های دنیا، تنها لیلی برای او کافی‌ست. این نگاه، بازتابی از عشق مطلق و بی‌نیاز از تنوع است؛ عشقی که در آن، معشوق همه‌ی هستی عاشق را در بر می‌گیرد.

از دیدگاه عرفانی، این ابیات می‌توانند نمادی از عشق الهی نیز باشند؛ جایی که عاشق، در میان همه‌ی مظاهر دنیا، تنها خداوند را می‌بیند و از او راضی‌ست.

اگر دوست داری، می‌تونم ادامه‌ی همین بخش از منظومه رو برات بیارم یا تحلیل کامل‌تری از نگاه جامی به عشق ارائه بدم. دوست داری بیشتر در گلشن عشق جامی قدم بزنیم؟ 🌸

این ابیات از منظومه‌ی لیلی و مجنون اثر نورالدین عبدالرحمان جامی هستند که در مجموعه‌ی هفت اورنگ آمده‌اند. در این بخش، مجنون در پاسخ به پدرش که او را از عشق لیلی برحذر می‌دارد، با شور و استدلالی عاشقانه و عارفانه سخن می‌گوید.

📝 ادامه‌ی ابیات و شرح آن‌ها

وین نیز مقرر است و معلوم  
کان حی که به لیلی‌اند موسوم  
با ما همه بر سر نزاع‌اند  
در عشق به غیر ما نزاع‌اند

✨ معنی و تفسیر

• وین نیز مقرر است و معلوم
  این نیز روشن و آشکار است.

• کان حی که به لیلی‌اند موسوم
  هر موجود زنده‌ای که نام لیلی بر او نهاده‌اند (یعنی هر کسی که ادعای عشق لیلی دارد).

• با ما همه بر سر نزاع‌اند
  همه با من در ستیزند، چون من عاشق واقعی‌ام و دیگران فقط ادعا دارند.

• در عشق به غیر ما نزاع‌اند
  آن‌ها در عشق با یکدیگر درگیرند، اما من در عشق با هیچ‌کس نزاع ندارم، چون عشق من خالص و بی‌رقیب است.

🌹 پیام عرفانی

در این ابیات، مجنون خود را عاشق حقیقی می‌داند و دیگران را مدعیان دروغین. او می‌گوید که عشق او به لیلی چنان خالص و بی‌نظیر است که دیگران نمی‌توانند با او رقابت کنند. این نگاه، بازتابی از عشق عرفانی است که در آن، معشوق (چه زمینی و چه الهی) تنها برای عاشق حقیقی جلوه‌گر می‌شود.

در این بخش از منظومه لیلی و مجنون اثر جامی، که در کتاب هفت اورنگ آمده، داستان به لحظه‌ای می‌رسد که پدر مجنون از عشق شدید فرزندش به لیلی آگاه می‌شود و تصمیم می‌گیرد او را نصیحت کند تا از این عشق دست بردارد. اما پاسخ مجنون، سرشار از شور و استعاره‌های شاعرانه، نشان‌دهنده عمق عشق و بی‌نیازی او از منطق و نصیحت است.

🧠 روایت داستان در این بخش

1. آگاهی پدر از عشق مجنون
   پدر مجنون متوجه می‌شود که فرزندش دچار عشقی شدید و بی‌قرار به لیلی شده است. او نگران آینده مجنون است و می‌خواهد با نصیحت، او را از این راه باز دارد.

2. نصیحت‌های پدرانه
   پدر با زبان عقل و تجربه، سعی می‌کند مجنون را متقاعد کند که عشق لیلی بی‌ثمر است و باید به زندگی واقعی بازگردد. او زیبایی لیلی را زیر سؤال می‌برد و می‌گوید که لیلی آن‌قدرها هم خاص نیست.

3. پاسخ شورانگیز مجنون
   مجنون در پاسخ، با زبان شعر و استعاره، عشق خود را توجیه می‌کند. او می‌گوید:

   لیلی که به چشم تو عزیز است  
   با زاغ تذرو را چه نسبت؟
   

   یعنی: اگر لیلی در چشم من عزیز است، نمی‌توان او را با دیگران مقایسه کرد. همان‌طور که گل را با خس، یا تذرو را با زاغ نمی‌توان سنجید، لیلی نیز در چشم عاشق بی‌همتاست.

4. تجلی عشق عرفانی
   این پاسخ نشان می‌دهد که عشق مجنون از نوع زمینی نیست، بلکه رنگی از عشق عرفانی دارد. او در لیلی، جلوه‌ای از زیبایی مطلق را می‌بیند و هیچ منطق یا نصیحتی نمی‌تواند این دیدگاه را تغییر دهد.

✨ نکات برجسته

• این بخش از داستان، تقابل میان عقل و عشق را به زیبایی نشان می‌دهد.
• جامی با بهره‌گیری از زبان استعاری و نمادین، عشق را به مرتبه‌ای بالاتر از منطق و تجربه می‌برد.
• مجنون نماد عاشق حقیقی است که در راه عشق، از همه چیز می‌گذرد—حتی پند پدر.

اگر دوست داری، می‌تونم بخش‌های بعدی این داستان رو هم روایت کنم یا مقایسه‌ای بین روایت جامی و نظامی از لیلی و مجنون انجام بدیم. دوست داری ادامه بدیم؟ 🌙