در آثار عرفی شیرازی، «غیبت پیامبر» به معنای دوری و نبودن فیزیکی حضرت محمد (ص) است و نه معنای اخلاقی (بدگویی). عرفی در قصیدههای خود، از این مفهوم برای بیان اندوه و غم عمیق ناشی از دوری از ایشان استفاده میکند.
غیبت و اندوه
عرفی در قصیدهای که در ستایش پیامبر (ص) سروده است، «غیبت» را به طور مستقیم با ملال (اندوه) پیوند میزند. او اندوهی را که از نبود پیامبر احساس میشود، چنان عمیق و دردناک توصیف میکند که گویی بر کل هستی تأثیر میگذارد.
تأثیر ملال غیبت تو
وجه خفقان آفرینش
در این بیت، عرفی «غیبت تو» را عامل «ملال» میداند و این اندوه را به حدی میرساند که گویی باعث «خفقان آفرینش» شده است. این بیان شاعرانه، نشاندهندهٔ عمق ارادت و شیفتگی عرفی به پیامبر است که دوری ایشان را معادل تنگی نفس و سختی در نفس کشیدن جهان میبیند.
تفاوت با سایر کاربردها
«غیبت» در اینجا با کاربردهای دیگری که در ادبیات فارسی وجود دارد، تفاوت دارد:
غیبت اخلاقی: این واژه در شعر عرفی به معنای بدگویی نیست، در حالی که عبید زاکانی آن را به همین معنا به کار میبرد.
غیبت عرفانی: این مفهوم با پنهان بودن ذات الهی که در آثار عرفایی مانند شمس مغربی دیده میشود، فرق دارد.
نتیجهگیری
«غیبت پیامبر» در آثار عرفی، یک مفهوم عاطفی و عاشقانه است که فقدان فیزیکی حضرت محمد (ص) را بیان میکند و سرشار از حزن و اندوه ناشی از این دوری است.