کعبه اقبال وکعبه اومید
در شعر مولوی، «کعبهٔ اقبال» و «کعبهٔ امید» به دو نماد مهم تبدیل می‌شوند که نه به یک مکان، بلکه به یک مفهوم عرفانی اشاره دارند.
این دو عبارت در دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۰۲۰، در یک بیت در کنار هم آمده‌اند:
کعبهٔ اقبال این حلقه است و بس کعبهٔ امید را ویران مکن
معنای «کعبهٔ اقبال» و «کعبهٔ امید»
مولوی در این بیت، خوشبختی و موفقیت حقیقی (اقبال) و مقصد نهایی آرزوها (امید) را نه در یک بنای سنگی، بلکه در یک مفهوم روحانی و انسانی می‌داند:
کعبهٔ اقبال (خوشبختی): مولوی می‌گوید که کعبهٔ خوشبختی و سعادت حقیقی، «این حلقه است و بس.» «این حلقه» به حلقهٔ عاشقان، محفل عارفان یا جمع دوستان الهی اشاره دارد. او معتقد است که سعادت واقعی در جمعی است که در آن، عشق و محبت به هم پیوندشان داده است.
کعبهٔ امید (آرزوها): در ادامه، مولوی به سالک هشدار می‌دهد که «کعبهٔ امید را ویران مکن.» این بدان معناست که تنها راه برای رسیدن به آرزوها و مقصود حقیقی، ماندن در همین مسیر و در همین «حلقه» است. با ترک این جمع و این راه، تنها کعبهٔ امید ویران می‌شود.
به طور خلاصه، در نگاه مولوی، اقبال و امید، هر دو در عشق الهی و در جمع عاشقانی نهفته‌اند که با هم به سوی یک مقصد حرکت می‌کنند.