کعبه جمال
در اشعار فارسی، ترکیب «کعبه جمال» یک استارۀ زبان و عاشقانه است. این ترکیب، از پیوند دو واژهٔ «کعبه» (نماد قداست، حقیقت و مقصد) و «جمال» (نماد زیبایی و روی معشوق) ساخته شده است.
تحلیل ترکیبی
کعبه‌ی فیزیکی در مقابل کعبه‌ی مجازی: «کعبه‌ی جمال» یک مفهوم مجازی است که در مقابل کعبه‌ی فیزیکی قرار می‌گیرد. این ترکیب به این معناست که برای عاشق، زیبای معشوق (جمال)، چنان مقدس و والا است که در جایگاهی قرار می گیرد.
پرستش عاشقانه: این استاره، اوج پرستش عاشقانه را بیان می‌کند. در این نگاه، عاشق به جای رو به سوی کعبه ظاهری، تمام وجود و قلبش را به سوی جمال معشوق می‌گرداند و آن را پیش از خود می‌دهد.
نمونه هایی از شعر فارسی
شاعران بزرگ مانند سعدی و نظامی از این ترکیب یا مفاهیم مشابه استفاده کرده اند:
سعدی:
«چو به تو درنگرم، کعبهٔ دیدار توست»
سعدی در این بیت، دیدار معشوق را با کعبه برابر می‌داند. دیدار در اینجا، همان جمال و روی معشوق است.
نظامی:
«ای کعبهٔ من جمال رویت / محراب من آستان کویت»
به صراحت جمال روی لیلی را کعبهٔ مجنون می‌داند.
این ترکیب، نشان می‌دهد که در ادبیات عرفانی، زیبایی و عشق به مقام والای حقیقت و قداست ارتقاء می‌یابند.