احکام طبیعی (در معنای طبیعیات یا فیزیک سنتی و علوم کیهانی) در قصیدهٔ شمارهٔ ۱۴ فخرالدین عراقی، نه بر مبنای مشاهدهٔ علمی، بلکه بر پایهٔ جهان‌بینی عرفانی و کیهان‌شناسی سنتی (مانند هیئت و نجوم قدیم) مطرح شده‌اند. این احکام، طبیعت و عناصر آن را صرفاً مجاری فیض الهی یا نمادهای پاکی و حیات می‌دانند.
۱. حکم حیات و احیاء طبیعی
عراقی عناصر طبیعی را فاعل‌های منفعل در دست قدرت الهی می‌داند که وظیفهٔ حیات‌بخشی دارند:
حیات‌بخشی باد (نسیم): نسیم و نفحات (بوهای خوش) که عناصری طبیعی هستند، حامل قوهٔ الهی‌اند و می‌توانند مرده را زنده کنند و حیات را به عالم مادّه (ملک) برسانند. این حکم، نقش باد را به عنوان واسطهٔ فیض حیات نشان می‌دهد.
ابراز حکم: "نفحات ریاض جان بخشش / مرده را زنده کرده اندر حال"، "تا نسیم هواش یافت ملک / مرده را زنده کرده اندر حال".
سلامت هوا: هوا (عنصر طبیعی حیات‌بخش) در محیط این خانهٔ مقدس چنان سالم و پاک است که هیچ بیماری را در خود راه نمی‌دهد. تنها عنصر مزاحم، نسیم شمال (بادی با تندی) است که به عنوان یک استثنای کنایی آمده است.
ابراز حکم: "در هوای درست او نبود / هیچ بیمار جز نسیم شمال".
۲. حکم طهارت و جریان (نقش آب)
آب به عنوان مظهر طهارت، در این قصیده نماد پاکی مطلق است:
آب زلال به عنوان معیار پاکی: این حکم بیان می‌کند که در ریاض لطیف این مکان، تنها چیزی که با وجود داشتن تر دامنی (رطوبت و خیسی)، اجازهٔ ورود دارد، آب زلال است. این استعاره از قانون طبیعی جریان سیالات استفاده می‌کند تا حکم عرفانی پاکی را بیان کند. تنها چیزی که ذاتاً پاک است (مانند آب زلال) حق ورود دارد.
ابراز حکم: "در ریاض لطیف او نرود / هیچ تر دامنی جز آب زلال".
۳. حکم کیهانی (حرکت افلاک)
بر اساس کیهان‌شناسی قدیم، اجرام آسمانی (فلک) تحت تأثیر مبدأ اول قرار دارند. عراقی این حکم را به اطاعت مطلق تشبیه می‌کند:
حرکت فلک بر مبنای ارادهٔ مبدأ: فلک (آسمان و چرخ گردون) که نماد حرکت‌های منظم و طبیعی است، حرکت دائمی خود را از شنیدن صریر در آن بارگاه آغاز کرده است. این حکم بیان می‌کند که حرکت‌های طبیعی در عالم (فیزیک کیهانی) در واقع تابعی از ارادهٔ الهی و جاذبهٔ آن مرکز وجودی است.
ابراز حکم: "تا صریر درش شنید فلک / بر درش چرخ می‌زند همه سال".
در مجموع، احکام طبیعی در این قصیده، عناصری چون هوا، آب، و حرکت افلاک را نه به عنوان پدیده‌های مستقل، بلکه به عنوان مجاری فعال فیض الهی و مظاهر اطاعت محض از مبدأ وجود، معرفی می‌کنند.