امر به معروف و نهی از منکر و کعبه در آثار رهی معیری
در اشعار رهی معیری، مفاهیم امر به معروف و نهی از منکر و کعبه به صورت مستقیم به کار نرفتهاند، اما میتوان ارتباطی نمادین بین آنها و دغدغههای شاعر برقرار کرد. رهی معیری از این مفاهیم برای بیان رسالت هنرمند در قبال جامعه استفاده میکند.
کعبه و رسالت هنرمند
در غزل «خشکسال ادب»، رهی معیری از «کعبهٔ دل خلق» سخن میگوید. او معتقد است که در زمانه او، این کعبه حرمت خود را از دست داده و بیهنران بر آن مسلط شدهاند. از این دیدگاه، میتوان امر به معروف و نهی از منکر را به عنوان رسالت هنرمند در نظر گرفت:
امر به معروف (فراخواندن به نیکی): رهی با نقد این وضعیت، به طور غیرمستقیم جامعه را به ارج نهادن به هنر و هنرمندان واقعی فرامیخواند. او ارزشهای از دست رفته را یادآوری میکند و مردم را به بازگشت به سوی زیبایی و حقیقت دعوت میکند که همان «کعبهٔ دل» است.
نهی از منکر (بازداشتن از بدی): رهی با ابراز نارضایتی از سلطه بیهنران بر جامعه، از این وضعیت نهی میکند. او بیارزش شدن هنر را یک «منکر» میداند و با بیان آن، سعی در آگاهسازی مردم و بازداشتن آنها از این مسیر دارد.
به این ترتیب، در آثار رهی معیری، امر به معروف و نهی از منکر از معنای فقهی و مذهبی خود خارج شده و به مسئولیت اجتماعی و فرهنگی هنرمند تبدیل میشود. او از کعبه به عنوان نمادی از ارزشها و مقدسات استفاده میکند که وظیفهٔ همگان (به خصوص هنرمندان) حفاظت از آنهاست.