در اشعار رهی معیری که به نماد کعبه اشاره دارد، مفهوم مسئولیت در دو سطح مختلف نمایان می‌شود: مسئولیت فردی و مسئولیت اجتماعی شود . این مسئولیتها در برابر شرایط زمانه و تحولات اجتماعی مورد بررسی قرار می گیرند.
۱. مسئول هنرمند در قبال هنر و جامعه
در غزل «خشکسال ادب» ، رهی معیری به مسئولیت هنرمندان اشاره می‌کند. او با بیان اینکه «بی‌هنرانند کعبه دل خلق» ، به این موضوع می‌پردازد که در زمانه او، جامعه از ارزش‌های هنری دور شده و به بیهنران می‌دهد. در این شرایط، هنرمند این است که:
حرمت هنر را حفظ کند: با وجود بی‌توجهی جامعه، هنرمند باید به ارزش کار خود وفادار بماند و از «بیهنران» که حرمت هنر را شکسته‌اند، فاصله می‌گیرد.
بیدارگر باشد: رهی با طرح این موضوع، به یک هنرمند وظیفه خود را به عنوان یک متعهد نشان می‌دهد که با نقد این وضعیت، سعی در بیدار کردن جامعه دارد.
۲. مسئول فرد در قبال زندگی و آرزوها
در منظومه «گنجینه دل» ، ری معی‌کند، فرد را برجسته می‌کند. او به خواننده یادآوری می‌کند که برای رسیدن به آرامش و آرزوهای خود، باید به درون خود بازگردد.
اتکا به خویشتن: با عبارت «کعبه حاجات مخوان دیر را» ، رهی به انسان گوشزد می‌کند که مسئولیت را خواسته‌ها با خودش است، نه با پناه بردن به مکان‌ها یا افراد بیرونی.
جستجوی حقیقت درونی: این شعر به انسان مسئولیت می‌دهد که حقیقت و آرامش را در «دل آگاهی» و «اشک سحرگاه» خود جستجو می‌کند و از وابستگی‌های واهی بپرهیزد.
پمسئول هنرمند در قبال هنر و جامعه
در غزل «خشکسال ادب» ، رهی معیری به مسئولیت هنرمندان اشاره می‌کند. او با بیان اینکه «بی‌هنرانند کعبه دل خلق» ، به این موضوع می‌پردازد که در زمانه او، جامعه از ارزش‌های هنری دور شده و به بیهنران می‌دهد. در این شرایط، هنرمند این است که:
حرمت هنر را حفظ کند: با وجود بی‌توجهی جامعه، هنرمند باید به ارزش کار خود وفادار بماند و از «بیهنران» که حرمت هنر را شکسته‌اند، فاصله می‌گیرد.
بیدارگر باشد: رهی با طرح این موضوع، به یک هنرمند وظیفه خود را به عنوان یک متعهد نشان می‌دهد که با نقد این وضعیت، سعی در بیدار کردن جامعه دارد.