کعبه حاجت»
«کعبهٔ حاجت» ترکیبی است که در ادبیات فارسی، به ویژه در شعر مدحی، به کار می‌رود و معنای آن مرجع نیازهاست و نیاز است.
معنای لغوی و استعاری
کعبه: نماد مکان مقدس، قبله، و مرکز توجه.
حاجت: نیاز، آرزو، و درخواست.
این ترکیب به صورت استعاری به شخصی یا مکانی اشاره دارد که مردم برای طلب یاری، بخشش، یا خواسته‌های خود را به آن روی می‌آورند. در شعر قاآنی، این ترکیب را برای ستایش و مدح ممدوحان به کار رفته است.
کاربرد در اشعار قاآنی
در قصید شمارۀ ۹۷، قاآنی از این ترکیب برای ستایش یک ممدوح استفاده می‌کند:
ابنای زمان را در او کعبه حاجت / از بس که همی سیم بر افشاند و گوهر
در این بیت، قاآنی ممدوح خود را به دلیل بخشندگی فراوان و اعطای مال و گوهر، به «کعبه حاجت» تشبیه کرده است. این تشبیه نشان می دهد که:
اغراق در گفتار: شاعر بخشش ممدوح را آنقدر بزرگ می‌داند که آن را با قداست کعبه مقایسه می‌کند.
جایگاه والا: ممدوح به مقامی می‌رسد که مردم برای رسیدن به حاجات خود به او روی می‌آورند، همان طور که حاجیان به می‌روند.
به طور کلی، «کعبهٔ حاجت» در شعر قاآنی، نمادی از قدرت، سخن، و مرجعیت ممدوح است و نشان‌دهندهٔ ابزارهای رویکرد شاعر به مفهوم دینی برای اهداف مدحی است.