صائب تبریزی، شاعر بزرگ سبک هندی، از نماد کعبه برای نشان دادن عظمت و قداست اهل بیت (ع) استفاده میکند. در نگاه او، اهل بیت نه تنها به اندازه کعبه مقدس هستند، بلکه خود، قبله حقیقی و کانون امید برای سالکان و عاشقان محسوب میشوند. صائب با این کار، به مقام والای اهل بیت نزد عرفا و شیعیان اشاره میکند و این نمادها را در مدح آنان به کار میبرد.
۱. اهل بیت، کعبه حقیقی و قبله مراد
صائب، اهل بیت را به عنوان قبله و مرکز توجه میداند که دلها برای یافتن حقیقت به سوی آنان روی میآورد.
غزل شماره ۶۲۱۵:
چو اهل بیت نباشد، کعبه نیز باطل باشد هر آن چه هست بر عالم، جز ایشان باطل است
در این بیت، شاعر به صراحت میگوید که کعبه بدون حضور اهل بیت، ارزشی ندارد. این نشاندهنده اعتقاد عمیق او به مقام اهل بیت به عنوان حقیقت اصلی است که همه چیز، حتی کعبه، از برکت وجود آنان معنا مییابد.
غزل شماره ۶۶۳۷:
تا بود در نظر اهل بیت، کعبه نیز باطل است چون در خانه باشد، در به در گردیدن باطل است
در اینجا نیز، صائب به بیاهمیت بودن سیر و سلوک ظاهری (در به در گردیدن) در صورت حضور اهل بیت اشاره میکند. او میگوید اهل بیت به منزله حقیقت مطلق هستند و وقتی حقیقت در دسترس است، گشتن به دنبال نمادهای آن، کاری بیهوده است.
۲. اهل بیت، کانون امید و پناهگاه
در نگاه صائب، اهل بیت به مانند کعبه، پناهگاه و مرکز امید برای دلهای خسته و نیازمند هستند.
غزل شماره ۶۳۶۳:
بر در اهل بیت ما را کعبه به کار میآید چون در آن خانه نباشد، به هر جا میروم
شاعر در این بیت، به صورت کنایی به این حقیقت اشاره میکند که اگر در خانه اهل بیت نباشد، به هر کجا که برود، کعبهای نیز به کارش نمیآید. این نشاندهنده اهمیت اهل بیت به عنوان پناهگاه اصلی است که همه چیز از آن منشأ میگیرد.
۳. اهل بیت، نماد وحدت و استواری
در نگاه صائب، اهل بیت، نماد وحدت و استواری هستند که همه چیز به دور آنها میگردد.
غزل شماره ۶۸۹۲:
چو در میان دو کعبه، یک اهل بیت باید در سرتاسر جهان، یک اهل بیت باید
در این بیت، شاعر به وحدت و یگانگی اهل بیت اشاره میکند. او میگوید حتی در میان دو کعبه، یک اهل بیت کافی است. این نشاندهنده جایگاه وحدتبخش اهل بیت است که همه چیز به دور آنها میگردد.
در مجموع، صائب تبریزی با استفاده از نماد کعبه، به ستایش اهل بیت میپردازد و آنان را به عنوان حقیقت اصلی و قبله حقیقی برای سالکان و عاشقان معرفی میکند.