صائب تبریزی، شاعر برجسته سبک هندی، از ترکیب نمادهای دریا و کعبه برای بیان مفاهیم عمیق و متضاد استفاده می‌کند. در نگاه او، دریا نماد حرکت، بی‌قراری، فنا و ناپایداری است، در حالی که کعبه مظهر ثبات، مقصد و پایداری. صائب با کنار هم قرار دادن این دو نماد، به تضادهای درونی و بیرونی انسان و جهان اشاره می‌کند.
۱. دریا و کعبه: نماد بی‌قراری در مقابل ثبات
صائب، بی‌قراری و سرگشتگی را با دریا و آرامش و مقصد را با کعبه نشان می‌دهد. او می‌گوید برخی به دنبال ثبات کعبه هستند، اما برخی دیگر به دلیل بی‌قراری، همچنان در حال حرکت‌اند.
غزل شماره ۵۴۳۸:
کعبه مقصد کجا و ما کجا افتاده‌ایم خجلت روی زمین داریم از بحر کمان
در این بیت، شاعر از دریای بی‌قرار (بحر) به عنوان نمادی از سرگشتگی خود یاد می‌کند که از رسیدن به کعبه (مقصد) دور افتاده است.
۲. دریا و کعبه: نماد فنا در مقابل بقا
در نگاه صائب، دریا نماد فانی بودن و زودگذر بودن زندگی است، در حالی که کعبه نمادی از بقا و ابدیت است. شاعر این تضاد را برای نشان دادن ناپایداری جهان استفاده می‌کند.
غزل شماره ۶۱۶۳:
تار و پود جامه کعبه است یا گیسوست این؟ موج آب زندگی یا جوهر تیغ قضا
در این بیت، صائب گیسوی معشوق را با تار و پود کعبه مقایسه می‌کند. سپس، با یک استعاره دیگر، آن را به موج آب زندگی تشبیه می‌کند که در مقابل تیغ قضا (مرگ) ناپایدار است. این مقایسه نشان می‌دهد که در نظر صائب، زیبایی‌ها (چه مادی و چه معنوی) مانند موجی زودگذر در مقابل حقیقت ابدی هستند.
۳. دریا و کعبه: نماد عشق و سیلاب
صائب عشق را به سیلابی ویرانگر تشبیه می‌کند که مرزهای ظاهری و مقدس را نیز درهم می‌شکند. در این نگاه، موج عشق چنان قدرتمند است که می‌تواند کعبه را نیز از بین ببرد.
غزل شماره ۶۵۲۴:
مدار دست ز دامن دل که کعبه و دیر ز سیل عشق مکرر خراب شد هر دو
در این بیت، سیل عشق (نماد موج) آنقدر قدرتمند است که می‌تواند کعبه و دیر (بتکده) را نیز ویران کند. این نشان می‌دهد که در نگاه صائب، عشق حقیقی، فراتر از هرگونه مکان و نماد ظاهری است.
در مجموع، صائب با استفاده از این دو نماد، به تضادهای درونی و بیرونی انسان و جهان می‌پردازد و نشان می‌دهد که در نهایت، پایداری حقیقت بر ناپایداری ظاهرها چیره خواهد شد.