تحلیل تجلی صفات الهی در کعبه، بر اساس ابیات شمس مغربی و غبار همدانی، به معنای درک کعبه نه به عنوان یک نماد صرف، بلکه به عنوان آیینه‌ای است که صفات گوناگون خداوند در آن منعکس می‌شود. این شاعران، کعبه را مکانی برای مشاهده جلوه‌های جمالی (زیبایی و رحمت) و جلالی (هیبت و قدرت) حق می‌دانند.
تجلی صفات جمالی (لطف و رحمت)
در این دیدگاه، کعبه نمادی از زیبایی و لطف الهی است که دل سالک را به سوی خود می‌کشاند.
شمس مغربی در غزل شماره ۳۴، کعبه را با "رخسار جانبخش" معشوق یکی می‌داند.
تحلیل: "جانبخش" بودن این رخسار، نشان‌دهنده صفت رحمان و لطیف بودن خداوند است. در این نگاه، کعبه تجلی‌گاه لطفی است که به دل‌ها حیات می‌بخشد و آنها را از مرگ معنوی نجات می‌دهد. این دیدگاه، کعبه را از یک مکان سخت و بی‌روح، به یک منبع عشق و رحمت تبدیل می‌کند.
تجلی صفات جلالی (عظمت و هیبت)
کعبه همچنین نمادی از صفات جلالی خداوند است که عظمت و قدرت او را به نمایش می‌گذارد و موجب هیبت و خشوع در دل سالک می‌شود.
غبار همدانی در غزل شماره ۳۲، برای رسیدن به کعبه از "مستی" سخن می‌گوید.
تحلیل: این مستی، نه تنها مستی عشق، بلکه حالتی از بی‌خودی ناشی از عظمت و جلال الهی است. مواجهه با جلوه‌های جلالی حق، انسان را از خودی خود فانی می‌سازد و این فنا، شرط ورود به حریم مقدس الهی است. این تحلیل، کعبه را به مکانی برای تجربه هیبت و قدرت خداوند تبدیل می‌کند.
وحدت تجلیات (جمع جلال و جمال)
اوج بینش عرفانی این شاعران در این است که صفات جلالی و جمالی را در یک نقطه واحد، یعنی کعبه، جمع می‌بینند. برای عارف، این دوگانگی تنها در ظاهر وجود دارد و در باطن، جلال و جمال دو روی یک سکه‌اند.
شمس مغربی در غزل شماره ۱۸۷، به این وحدت اشاره دارد:
گهی چو دیری و گه کعبه و گه طایف
تحلیل: در این بیت، ذات الهی به شکل‌های متضادی مانند "کعبه" (نماد جلال و نظم شرعی) و "دیر" (نماد جمال و رهایی) ظاهر می‌شود. این نشان می‌دهد که خداوند با همه صفات متضاد و گوناگون خود، در تمام مکان‌ها و نمادها تجلی می‌یابد. کعبه، در این نگاه، نقطه‌ای است که تمام صفات الهی، از لطف بی‌نهایت گرفته تا قدرت بی‌کران، در آن به وحدت می‌رسند.
در نتیجه، در اشعار غبار و شمس، کعبه نه تنها نماد خانه خداست، بلکه آینه‌ای است که در آن، صفات گوناگون الهی، هم زیبایی و لطف و هم عظمت و هیبت، به صورت همزمان منعکس می‌شوند و سالک را به سوی وحدت و فنا در ذات حق هدایت می‌کنند.