تحلیل جلالی کعبه در اشعار شمس مغربی و غبار همدانی، به معنای بررسی کعبه از منظر جلال، قدرت، و اقتدار الهی است. در این دیدگاه، کعبه نمادی از هیبت و عظمت خداوند است که با شکوه و غیرت الهی پیوند خورده است. این تحلیل، کعبه را نه تنها یک مکان مقدس، بلکه تجلی‌گاه جلوه‌های جلالی حق می‌بیند که می‌تواند هم موجب هیبت و خشوع، و هم باعث فنای سالک در برابر عظمت الهی شود.
کعبه به مثابه تجلی‌گاه هیبت الهی
در این نگاه، کعبه با عظمت و شکوه خداوند عجین شده است و به عنوان نمادی از قدرت و غیرت الهی ظاهر می‌شود. این جنبه جلالی، سالک را به خشوع و فروتنی وادار می‌کند.
شمس مغربی در غزل شماره ۳۴، کعبه را به رخسار معشوق تشبیه می‌کند:
کعبه اهل نظر رخسار جانبخش وی است
کلمه "رخسار" در اینجا، نه تنها نماد زیبایی، بلکه نمادی از هیبت و شکوه نیز هست. دیدن رخسار الهی برای سالک، تجربه‌ای است که می‌تواند به دلیل شدت جلال و نور، موجب بی‌خودی و فنای او شود. در عرفان، جلوه‌های جلالی حق، قدرت حل‌کننده و فناکننده‌ای دارند که سالک را از وجود خودی ساقط می‌کنند.
فنا در کعبه
جنبه جلالی کعبه، با مفهوم فنا پیوند تنگاتنگی دارد. برای عارف، رسیدن به کعبه نه تنها یک زیارت، بلکه یک تجربه نابودی و محو شدن در عظمت الهی است. این تجربه، سالک را از خودی و نفسانیت رها می‌سازد.
غبار همدانی در غزل شماره ۳۲، از "مستی" دل برای سفر به کعبه می‌گوید:
به قصد کعبه مُحرِم شد دلم دوش از سر مستی
این مستی، نه تنها مستی عشق، بلکه مستی از هیبت و جلال الهی است. این مستی، همان بی‌خودی است که دل را از قید خودی رها کرده و به سوی مقصد اصلی (کوی معشوق) هدایت می‌کند. در این مسیر، نفس سالک در جلال حق فانی می‌شود.
عبور از ظاهر جلالی برای رسیدن به باطن
در این تحلیل، کعبه به عنوان یک نماد جلالی، مرحله‌ای از سفر سالک است که باید از آن عبور کند تا به حقیقت واحد برسد. این عبور، به معنای فنای در جلوه‌های جلالی و رسیدن به باطن وحدانیت است.
شمس مغربی در غزل شماره ۱۱۶، به این عبور اشاره دارد:
از کعبه و بتخانه و زنّار و چلیپا از میکده و کوی خرابات گذشتیم
در این ابیات، کعبه نمادی از یک مرحله معنوی است که سالک باید آن را پشت سر بگذارد. این عبور، نشان‌دهنده فنای در برابر هیبت و جلال حق و رسیدن به مقامی بالاتر است که در آن، تمام نمادهای جلالی و جمالی (مانند کعبه و میکده) در هم می‌آمیزند و از بین می‌روند. این فنا، نتیجه مستقیم مواجهه با جلال الهی است که به آزادی کامل از هر قید و بندی منجر می‌شود.
در نهایت، تحلیل جلالی کعبه در این ابیات نشان می‌دهد که کعبه نه تنها نماد زیبایی و رحمت، بلکه تجلی‌گاه قدرت، هیبت و عظمت الهی است. این جنبه جلالی، سالک را به سوی فنا و بی‌خودی سوق می‌دهد تا از طریق آن، به حقیقت مطلق دست یابد.