در دیوان رشیدالدین وطواط ، واژههای مرتبط با کعبهها در قصاید مدحی به کار رفتهاند. او از این کلمات نه در معنای دینی و عرفانی، بلکه به عنوان ابزاری برای ستایش و بزرگداشت ممدوحان خود (پادشاهان و وزیران) استفاده میکند. این ویژگی، ویژگی اصلی شعر درباری است.
کعبه
وطواط از کعبه به عنوان استعارهای برای نشان دادن جایگاه والا و قداست ممدوحان خود استفاده میکند. این تشبیه، مقام آنها را در نظر مخاطب بسیار محترم و ارزشمند جلوه میدهد.
کعبهٔ جلالی: او ممدوح را به کعبهای از جلال و شکوه تشبیه میکند که مایه هدایت و دینداری مردم است.
کعبهٔ اولاد قرآن: او پادشاه را کعبهٔ نسل قرآن میداند که نشان از دینداری و شرافت او دارد.
کعبه خواص و عوام: دربار ممدوح بسیار مقدس است که همه مردم، از هر طبقه، آن را قبل و مقصد خود میدانند.
کعبهٔ اقبال: درگاه ممدوح، مقصد سعادت و خوشبختی است که مردم برای رسیدن به آن، مانند زائران کعبه، به آن روی میآورند.
کلمات و عبارات مرتبط
وطواط از واژگان و عباراتی که با مناسک حج و مفاهیم مربوط به کعبه مرتبط هستند، استفاده میکند تا مدح خود را قویتر کند.
حریم مجلس: او مجلس ممدوح را «حریم» میداند، که حرم امن کعبه است.
سجده: او میگوید که مردم برای احترام به ممدوح، مانند عبادتها، در برابر او سجده میکنند.
عابدان: او با اشاره به جهاد ممدوح علیه بتپرستان، او را حافظ کعبه و دین میداند.
زمزم: او در برخی از ابیات، آب چشمههای را به آب زمزم تشبیه میکند تا بر پاکی و قداست آن شناسایی کند.
در مجموع، کعبه در شعر وطواط، نمادی است که از معنای دینی خود فراتر رفته و به ابزاری برای ستایش و بزرگداشت قدرتهای دنیوی تبدیل شده است.