در کتاب السرار و عدة الابرار رشیدالدین میبدی، مفهوم قبل از یک جهت برای نماز است و کشف مختلف دینی، عرفانی و اخلاقی به خود میگیرد. میبدی از این واژه برای تبیین مراتب و حقایق باطنی استفاده می کند.
۱. قبله در معنای دینی و شریعت
در این نظر، به معنای واقعی خود، یعنی کعبه ، به کار رفته است. میبدی به تغییر در قبل از بیت المقدس به کعبه اشاره می کند و این واقعه را نشانی از پیروی مطلق از فرمان الهی می دهد.
نماز: قبل از این است که مردم برای نماز به آن را میکنند. «روی دادن به قبله جهودان» و سپس «روی بر کعبه گردانیدند» اشاره به این تغییر تاریخی دارد.
اطاعت: در نگاه میبدی، پذیرش تغییر قبله نشاندهندهٔ اطاعت بیقید و شرط از خداوند است، حتی اگر برخی از این تغییر ناراضی باشند.
۲. قبله در معنای عرفانی و حقیقت
میبدی با نگاهی باطنی، بین قبل از ظاهر و قبل از باطن تمایز قائل میشود.
قبله اهل شریعت و قبله از اهل حقیقت: او به صراحت میگوید: « قبله اهل شریعت کعبه است، قبله اهل حقیقت فوق العرش». این عبارت، اوج نگاه عرفانی میبدی را نشان میدهد که حقیقت، فراتر از مکانهای مادی و در مرتبه وجودی بالاتر قرار دارد.
قبله جان: در یکی از زیباترین تعابیر، او میگوید: « کعبه الان قبله نفس خود دان و ما را قبله جان». این عبارت به روشنی بیان میکند که پیشهٔ واقعی و هدف نهایی سالک، خداوند (قبلهٔ جان) است و کعبهٔ فنی (قبلهٔ نفس) تنها یک وسیله برای رسیدن به آن است.
۳. قبله در معنی نمادین
میبدی از قبل به عنوان نمادی برای چیزهای ارزشمند و والا استفاده میکند:
قبلهٔ اقبال و کعبهٔ آمال: او پیامبر اسلام (ص) را « قبله اقبال» و « کعبه آمال» میخواند. این تشبیه نشان میدهد که پیامبر (ص) برای مؤمنان، منبع سعادت و مقصد آرزوهای آنهاست.
در نهایت، میبدی با استفاده از کلمه قبله ، مفاهیم مفهومی را بیان می کند؛ از یک سو بر مسائل شریعت و کعبههای درونی درونی وجود دارد و از سوی دیگر، خواننده را به سفری برای یافتن واقعی و معنوی در وجود خود دعوتکننده میکند.