.......به هم در مقاتله است
پیشرفت کفر در نفاق ماست
(خدا در نفاق ماست)
کعبه یک، خدا یک، کتاب یک
این همه دوئیت کجا رواست
(وای کجا رواست)
بگذر از عناد
باید این …
در بیتی که از عارف قزوینی آورده‌اید، کعبه به عنوان نمادی از وحدت و یگانگی به کار رفته است.
تحلیل بیت
عارف قزوینی در این تصنیف، با لحنی انتقادی، به تفرقه و نفاق در جامعه اشاره می‌کند. او برای از بین بردن این نفاق، مردم را به اصول و مبانی مشترک فرامی‌خواند و در این مسیر، «کعبه» را به عنوان نمادی از وحدت مسلمانان معرفی می‌کند.
کعبه یک، خدا یک، کتاب یک: در این عبارت، عارف کعبه را در کنار خدا و قرآن قرار می‌دهد. این سه عنصر، پایه‌های اصلی دین اسلام هستند که همگی «یک» و واحدند.
کعبه یک: اشاره به این حقیقت که مسلمانان در هر کجای جهان، به سمت یک قبله (کعبه) نماز می‌گزارند. این اشتراک در قبله، نماد اتحاد و همبستگی آن‌هاست.
خدا یک: اشاره به توحید و یگانگی خداوند.
کتاب یک: اشاره به یگانگی قرآن، کتاب مقدس مسلمانان.
شاعر با این مقایسه، نفاق موجود را نکوهش می‌کند و می‌گوید با وجود این همه عامل وحدت (کعبه، خدا، کتاب)، این همه اختلاف و دوگانگی (دوئیت) روا نیست.
کعبه در قرآن
در قرآن کریم، کعبه (بیت‌الله الحرام) دارای جایگاه ویژه‌ای است و چندین بار به آن اشاره شده است. برخی از مهم‌ترین جنبه‌های کعبه در قرآن عبارتند از:
قبلهٔ مسلمانان: در آیه ۱۴۴ سورهٔ بقره، خداوند پیامبر را به تغییر قبله از بیت‌المقدس به مسجدالحرام (که کعبه در آن قرار دارد) فرمان می‌دهد. این تغییر، نمادی از استقلال هویت مسلمانان و وحدت آن‌هاست.
خانهٔ خدا (بیت‌الله): کعبه با نام‌های «بیت‌الله»، «بیت‌الحرام» و «البیت العتیق» در قرآن ذکر شده است. خداوند در آیه ۱۲۵ سورهٔ بقره، آن را «مثابهٔ للناس و امنا» (بازگشتگاه مردم و جایگاه امن) معرفی می‌کند.
محل حج: کعبه مرکز مناسک حج و عمره است. در آیات سورهٔ حج (به ویژه آیه ۲۷ و ۲۸)، به فرمان الهی به حضرت ابراهیم برای دعوت مردم به حج و مناسک طواف و نماز اشاره شده است.
به طور خلاصه، در هر دو مورد، چه در شعر عارف قزوینی و چه در قرآن، کعبه فراتر از یک بنای فیزیکی، به عنوان نمادی از وحدت، امنیت و نقطهٔ مشترک همهٔ مسلمانان تلقی شده است.