در تفسیر کشف الاسرار و عدة الابرار، رشیدالدین میبدی برای توضیح مفاهیم دنیا و آخرت، به طور گسترده از احادیث نبوی و سخنان بزرگان دین استفاده می‌کند. این احادیث، نقش مهمی در شکل‌گیری و بیان دیدگاه او دارند.
۱. دنیا، پلی به سوی آخرت
یکی از پرکاربردترین احادیث در این زمینه، حدیثی است که میبدی به نقل از پیامبر (ص) برای عبدالله بن عمر بیان می‌کند:
«کن فی الدنیا کانک غریب او عابر سبیل و عدّ نفسک فی اهل القبور» (در دنیا چنان باش که گویی غریب یا رهگذر هستی و خود را در شمار اهل گور بدان.)
این حدیث به وضوح دیدگاه میبدی را درباره موقت بودن دنیا و لزوم آمادگی برای مرگ و زندگی پس از آن (آخرت) نشان می‌دهد. دنیا صرفاً یک گذرگاه است، نه مقصدی برای اقامت.
۲. بی‌ارزشی دنیا در برابر آخرت
میبدی برای نشان دادن حقارت دنیا در مقایسه با آخرت، حدیثی تکان‌دهنده از پیامبر (ص) را نقل می‌کند:
«زوال الدنیا اهون عند اللَّه من قتل رجل مؤمن» (نابود شدن دنیا نزد خداوند از کشته شدن یک مؤمن آسان‌تر است.)
این حدیث به روشنی اولویت ارزش‌های اخروی و انسانی را بر ارزش‌های مادی و دنیوی نشان می‌دهد و تأکید می‌کند که دنیا به خودی خود هیچ ارزشی ندارد، مگر به عنوان ابزاری برای رسیدن به رستگاری.
۳. پیوند اعمال دنیوی با عذاب اخروی
میبدی در جایی دیگر، به پیوند اعمال انسان در دنیا با عذاب او در آخرت اشاره می‌کند:
«من اصاب حدا فعجّل عقوبته فی الدنیا فاللّه اعدل من ان یثنی علی عبده العقوبة فی الآخرة» (هر کس که گناهی کند و در دنیا مجازات آن را ببیند، خداوند عادل‌تر از آن است که در آخرت نیز او را دوباره مجازات کند.)
این حدیث نشان می‌دهد که مجازات در دنیا، می‌تواند موجب تخفیف یا رفع عذاب در آخرت شود. این دیدگاه، به عدالت الهی و تأثیر اعمال دنیوی بر سرنوشت اخروی انسان اشاره دارد.
۴. تأثیر ایمان و زهد
میبدی برای تأکید بر نقش ایمان و زهد در دنیا و آخرت، حدیث دیگری را نقل می‌کند:
«من زهد فی الدنیا اسکن اللَّه الحکمة فی قلبه» (هر کس که در دنیا زهد ورزد، خداوند حکمت را در دل او جای می‌دهد.)
این حدیث بیان می‌کند که زهد و دوری از تعلقات دنیوی، موجب رسیدن به معرفت و حکمت الهی می‌شود. در این نگاه، دنیا مانعی برای کسب حکمت و آخرت، پاداش زهد در دنیا است.
این احادیث، به میبدی کمک می‌کنند تا مفاهیم پیچیده‌ای چون ماهیت دنیا، ارزش‌های اخروی و پیوند عمل و جزاء را به شکلی ملموس و قابل فهم برای مخاطب بیان کند.