مکنون غیب = رازهای پنهانِ غیب. مکنون و غیب پارادوکسیال است
بله، ترکیب "مکنون غیب" می‌تواند پارادوکسیکال (متناقض‌نما) تلقی شود، و این نگاه، عمق زیبایی‌شناسی ادبی و عرفانی این عبارت را آشکار می‌کند.
چرا "مکنون غیب" پارادوکسیکال است؟
۱. تناقض ظاهری در معنا:
"مکنون" (پنهان‌شده، مخفی) ← اشاره به چیزی دارد که قابل پوشاندن است.
"غیب" (عالم نادیده) ← ذاتاً همیشه پنهان است (چون خارج از دسترس حواس مادی است).
بنابراین، "پنهانِ پنهان" مانند گفتن "رازِ سرّیِ ناگفتنی" است!
۲. پیام عرفانیِ نهفته:
این ترکیب به ظاهر اضافه‌گویی می‌رسد، اما در واقع تأکیدی است بر این که:
حتی "پنهان‌ترین لایه‌های غیب" نیز نزد خداوند آشکار است.
هیچ چیز، حتی "پنهان در پنهان"، از علم الهی مخفی نیست.
مثال‌های مشابه پارادوکسیکال در عرفان:
"ظهور در خفا" (نمایان شدن در همان لحظه‌ای که پنهان است).
"نورِ تاریکی‌ها" (در متون عرفانی: خداوند نوری است که در تاریکیِ غیب می‌درخشد).
نگاه قرآن و حدیث:
قرآن: "وَإِن تَجْهَرْ بِالْقَوْلِ فَإِنَّهُ یَعْلَمُ السِّرَّ وَأَخْفَی" (سوره طه، آیه ۷)
"اگر سخن را بلند بگویی، [بدان که] او راز و پنهان‌تر از راز را می‌داند."
"أَخْفَی" (پنهان‌تر) ← دقیقاً هم‌معنای "مکنون غیب" است!
نتیجه:
بله، "مکنون غیب" یک پارادوکس هنرمندانه است که:
از سطح زبانی، به نظر تأکید بی‌جا می‌آید،
اما در عمق، حکمت الهی را می‌رساند: هیچ پنهانی، حتی در عمیق‌ترین لایه‌های غیب، از خدا پنهان نیست.
این، شگرد ادبی سعدی است که با ظرافت، نامحدود بودن علم خدا را در دو واژه فشرده است.
✨ این همان چیرگی سعدی در بازی با واژگان و معناست!