برداشت

صدرۀ وصال

صدرۀ وصال در اندیشه سعدی: جامۀ روحانی قرب الهی

این تعبیر استعاری که در بیت «اگر از غیب نصیب تو صدرۀ وصال آمد / از شکر میاسا» آمده، گوهری از حکمت سعدی است که در پنج سطح قابل تحلیل است:

۱. معناشناسی واژه

• "صدره": نوعی جامۀ فاخر در ادبیات کلاسیک، نماد شرافت و اعتبار

• "وصال": در عرفان اسلامی به معنای وصول به محبوب حقیقی

• ترکیب این دو: "لباس روحانی قرب" یا "جامۀ سلوک"

۲. مبانی قرآنی و حدیثی

• ارتباط با آیۀ "وَ لِباسُ التَّقْوى ذلِکَ خَیْرٌ" (اعراف:۲۶)

• اشاره به حدیث "التقوى هاهنا" (با دست به سینه اشاره کرد)

• تناسب با مفهوم "حُلَلِ الْإِیمَانِ" در روایات

۳. سیر تحول مفهوم در عرفان

• پیشینه در آثار سنایی: "خرقهٔ فقر"

• تحول در عطار: "جامۀ عشق"

• کمالیابی در سعدی: "صدرۀ وصال" با تأکید بر شکرگزاری

۴. ویژگی‌های این صدره

• منشأ غیبی دارد ("از غیب نصیب تو آمد")

• نشانۀ مقبولیت است ("تاج مقبولی" در غزل ۲۱۴)

• نیازمند حفظ و حراست است ("از شکر میاسا")

۵. مراحل کسب و حفظ صدرۀ وصال
الف) کسب:
۱. تزکیه ("دل آینه صورت غیب است")
۲. مجاهدت ("رنج میبرند آشنایان راه")
۳. عنایت ("از غیب نصیب تو آمد")

ب) حفظ:
۱. شکر زبانی ("سبحان الله گفتن")
۲. شکر عملی ("خدمت خلق" در بوستان)
۳. شکر وجودی ("بقای در حالت فنا" در غزلیات)

نمودار تطبیقی صدرۀ وصال:

جنبهدنیویعرفانی

جنسپارچهاخلاص

دوختخیاطمجاهدت

رنگمادّیرنگ الهی ("صِبْغَةَ اللّهِ")

پوشندهبدنروح

ارزشقیمت طلامقام قرب

پیام اخلاقی برای انسان معاصر:
سعدی به ما میآموزد که:

• بالاترین پوشش، لباس تقوا و قرب است

• این جامه را باید با شکرگزاری روزآمد نگه داشت

• هر کس به اندازه ظرفیتش از این موهبت بهره میبرد

حکمت نهایی:
"صدرۀ وصال، همان لباس فقر وجودی است که وقتی بپوشی،
همۀ جهان را زرّین بینی و خود را درگاه الهی."