برداشت

درخت

درخت در اندیشه سعدی: تمثیلی زنده از حیات انسانی

۱. درخت به مثابه نماد رشد معنوی

سعدی از درخت به عنوان الگویی برای تربیت نفس استفاده می‌کند:

• "نیکان چو درخت اند که هر چه بار دهند / شاخشان به زمین نشود از فرط بار" (بوستان)
  فروتنی نیکان با وجود برخورداری

• "درخت دوستی بنشان که کام دل به بار آرد" (گلستان)
  دوستی حقیقی نیاز به مراقبت دارد

۲. انواع درختان نمادین در آثار سعدی

الف) درخت دانش

• "علم بی‌عمل، چون درخت بی‌بر است" (گلستان)
  ضرورت همراهی علم با عمل

ب) درخت عدالت

• "درخت عدل بنشان که سایه‌اش دراز باد" (بوستان)
  آثار بلندمدت عدالت

ج) درخت عشق

• "عشق را درختی است ریشه‌دار / که از دل برآید و تا به فلک" (غزل ۳۰۲)
  عمق و ارتفاع رابطه عاشقانه

۳. جدول آموزه‌های درختی

بخش درخت درس انسانی نمونه شعری

ریشه اصول ثابت اخلاقی"اصول تو ریشه‌دار باد"

تنه استقامت در زندگی"پا بر جا مانده‌ام چون سرو"

شاخه گسترش روابط نیک"شاخ دوستی دراز کن"

میوه نتایج اعمال"هر چه بکاری، همان دروی"

۴. مراحل رشد درختی در تربیت انسانی

۱. کاشت بذر:

• "نخستین گام تربیت، انتخاب تخم پاک است" (بوستان)

۲. آبیاری:

• "علم را آب حیات، عمل است" (گلستان)

۳. هرس:

• "نفس سرکش را به قیچی انضباط بزن" (مواعظ)

۴. برداشت:

• "ثمر عمر، در آخر کار دانند" (غزل ۱۸۷)

۵. هشدارهای سعدی درباره درختان سمی

الف) درخت غرور

• "تکبر، درختی است که ریشه در جهنم دارد" (مواعظ)

ب) درخت حرص

• "حریصان را درخت وجودشان / همیشه تشنه و میوه‌اش تلخ" (بوستان)

ج) درخت کینه

• "کینه، درختی است که سایه‌اش بر صاحبش می‌افتد" (گلستان)

حکمت نهایی

سعدی در یک بیت طلایی می‌سراید:
"همان به که تخم نیکی کاری / که فردا همین دروی، کاری"

درس امروزین:
در باغستان زندگی،

• هر "رفتار" تو بذری است،

• هر "گفتار" تو آبی است،

• هر "اندیشه" تو نوری است.

پرسش باغبانی وجود:
امروز چه بذری در باغ دل می‌کاری؟
آیا می‌دانی فردا چه درختی از آن خواهد رویید؟