حسنه
نیکی (حسنه) در اندیشه سعدی: بذرهای بهشتی
۱. تعریف حسنه در کلام سعدی
سعدی نیکی را همچون نهالی می‌داند که ثمرات ابدی دارد:
"حسنه‌ای کن که تا ثوابش / چون شجر افزون شود هر دم" (بوستان)
نیکوکاری با اثر تجدیدشونده"یک عمل صالح، به از صد نیت بی‌عمل" (گلستان)
برتری عمل بر نیت تنها
۲. انواع حسنات در آثار سعدی
الف) حسنات فردی
علم نافع: "طلبه‌ای که علمش به عمل آراسته نیست..." (گلستان)
عبادت خالص: "نماز بی‌حضور، چون جسم بی‌روان" (مواعظ)
ب) حسنات اجتماعی
عدالت: "ساعتی عدل، به از هفتاد سال عبادت" (بوستان)
احسان: "نیکی کن و در دجله انداز" (گلستان)
۳. جدول آثار حسنات
نوع حسنه پاداش دنیوی پاداش اخروی
کمک به یتیم محبوبیت نور در قیامت
آموزش علم ارتقای اجتماعی باقیات الصالحات
صلح‌آفرینی امنیت اجر شهدا
۴. ویژگی‌های حسنه واقعی
۱. اخلاص:
"نیکی بی‌ریا بنیان نهد" (گلستان)
۲. تداوم:
"قطره‌ای پیوسته، دریا شود" (بوستان)
۳. تأثیر اجتماعی:
"نیکان نمیرند هرگز، زنده‌اند" (همان)
۵. موانع حسنات
الف) ریا
"نیکی که به ریا آمیخته شد / ز بدتر بدی‌هاست" (مواعظ)
ب) تأخیر
"فردا گویی؟ امروز چه کردی؟" (غزل ۱۸۷)
ج) کوچک شماری
"قطره‌ای که پیوسته چکد / سنگ سخت را می‌کند سوراخ" (بوستان)
حکمت نهایی
سعدی در یک بیت طلایی می‌سراید:
"حسنه‌ات را چون بذر پاک بکار / تا به روز جزا خرمنت انبار شود"
درس امروزین:
در جهان معاصر،
هر "لایک" خیرخواهانه می‌تواند حسنه باشد،
هر "کمک آموزشی" صدقه جاریه است،
هر "صلح‌آفرینی" اجر شهدا دارد.
پرسش کاربردی:
امروز چه "حسنه‌ای" می‌توانی انجام دهی که:
۱. اثر فوری داشته باشد؟
۲. اثر بلندمدت ایجاد کند؟
۳. دیگران را به نیکی ترغیب کند؟
سعدی پاسخ می‌دهد:
"کمترین نیکی آن است که از شر بازداری / و بهترین آن که به خیر دعوت کنی"