برداشت

ادعا

ادعا در اندیشه سعدی: از خودبینی تا حقیقتجویی

۱. ادعای فرعونی: نماد غرور بیجا

سعدی با اشاره به فرعون، هشدار میدهد:

• "فرعون ادعای خدایی کرد / وز خدایی نشانش نماند" (مواعظ)
  سرنوشت شوم ادعاهای بیپایه

• "هر که بیحاصل است، ادعا بسیار کند" (گلستان)
  رابطه معکوس بین ادعا و عمل

۲. انواع ادعاهای مذموم

الف) ادعای دانش بیعلم

• "مدعی بیعلم گوید سخن / نشنود گوش عاقلانش ز بن" (غزل ۱۵۶)

ب) ادعای تقوا بیعمل

• "پارساتر ز من کس نبودهست / این چنین دروغ کی شنودهاست؟" (بوستان)

ج) ادعای محبت بیوفا

• "عاشقان را دوستداران بسیارند / وفاداران کمند و هواداران بسیار" (غزل ۲۳۴)

۳. جدول سنجش ادعاها

نوع ادعا نشانه حقانیت نمونه بیپایه

دانش تواضع علمی"همه میدانم" گفتن

تقواپرهیزگاری عملی"من بیگناهم" گفتن

عشق فداکاری"بی تو میمیرم" گفتن

۴. راه تشخیص ادعای راستین

سعدی معیارهایی ارائه میدهد:
۱. هماهنگی گفتار و کردار

• "گفتار باید چو کردارت راست" (گلستان)

۲. تواضع در ادعا

• "هر که بیکارهتر، پرگوتر" (بوستان)

۳. پذیرش نقص

• "عیب خویش به بین و هنر دیگران" (مواعظ)

۵. ادعای پسندیده

الف) ادعای خدمت

• "من آنم که در پای خلق افتم / نه آنم که بر سر نشینم" (غزل ۱۸۷)

ب) ادعای عشق

• "عاشقم بر همه عالم که همه عالم از اوست" (غزل ۳۰۲)

ج) ادعای نیاز

• "نیازمند درگاهت به هیچم / به استغنای خلقان هم نیازم" (غزل ۲۸۹)

نتیجهگیری: ادعای سعدیایی

سعدی در نهایت به ما میآموزد:
"ادعای راست آن است که بیآرایش گویی / و آنکه پردهدری کند، دروغش هویداست"

درس امروزین:

• در عصر نمایشهای اجتماعی،

• ادعاهای بیپایه مانند حباب میترکند،

• اما ادعاهای همراه با عمل،

• چون گوهر میدرخشند.

پرسش باز:
آیا در زندگی ما،
ادعاها از جنس فرعون است،
یا از جنس عارفان راستین؟