ارتباط غیب با امام زمان (عج) در اشعار حزین لاهیجی

پنجشنبه دوم مرداد ۱۴۰۴ - 10:0 - علی رضا نقش نیلچی -

در اشعار حزین لاهیجی، ارتباط میان «غیب» و امام زمان (عج) از دو منظر کلیدی قابل بررسی است:

حزین در قصیدهٔ شمارهٔ ۳۶ که به مدح امام زمان (عج) اختصاص دارد، با تعابیر عرفانی، آن حضرت را مظهر تجلیات غیب و رهبر روحانی عالم معرفی میکند:

«سلطان جهان، رهبر دین، هادی مهدی / کز جان به رهش چشم جهانی نگران»
- امام، هدایتگر دین و دنیاست و چشمهای منتظرِ جهانیان به سوی او دوخته شده است.
«قلمت ژالهفشان است / لب را به ثناگستری شاه، نوابخش / کاین مایده از غیب تو را دست و دهان است»
- اشاره به اینکه دانش و فیض امام (عج) از سرچشمهٔ غیب (علم الهی) میجوشد و او ناقل رحمت خداوند به عالم است.

در عرفان اسلامی، امام (ع) نه تنها حاکم ظاهری، بلکه ناظر بر قلوب و آینهدار حقایق غیبی است. حزین در مثنوی «چمن و انجمن» میگوید:

«دل است آیینهدار شاهد غیب»
- اگرچه این بیت به ظاهر دربارهٔ «دل» است، اما در سنت شیعی، امام (ع) نیز «شاهد» و «ناظر» بر اعمال انسانهاست (بر پایهٔ احادیثی مانند: «إِنَّا غَیْبُ اللَّهِ وَ نَحْنُ شُهَدَاءُ اللَّهِ»).

حزین با اشاره به غیبت کبری، گاه از زبان عرفا و عاشقان، درد فراق و امید به ظهور را بیان میکند:

«شاید دری ز غیب گشاید جنون عشق» (غزل ۷۰۴)
- این «غیب» میتواند هم به معنای عالم ملکوت باشد و هم به غیبت امام زمان (عج) اشاره داشته باشد که ظهورش با «جنون عشق» (اشتیاق وصفناپذیر مؤمنان) گره خورده است.

در نگاه حزین، امام غایب (عج) حاضر در عالم غیب است؛ یعنی اگرچه از دیدگان پنهان است، اما همواره ناظر و مددکار است:

«به انس شاهدان غیب، حاصل شد دلآسایی» (غزل ۱۱۸)
- «شاهدان غیب» ممکن است شامل امامان (ع) و اولیای الهی باشد که در پس پردهٔ غیب، مونس دلهای مؤمنانند.

حزین لاهیجی با ترکیب عرفان و مهدویت، امام زمان (عج) را به عنوان تجلیگاه غیب الهی معرفی میکند:

این نگاه، همسو با روایات شیعی است که امام (ع) را «صاحب الزمان» و «خلیفة الله» میدانند که علم غیب از سوی خدا به او عطا شده است.

اگر به تحلیل یا اشعار دیگری در این زمینه نیاز دارید، خوشحال میشوم ادامه دهم.

برداشت