بررسی نگاه وحیانی به غیب در اندیشه شاعران فارسی‌زبان

پنجشنبه دوم مرداد ۱۴۰۴ - 1:39 - علی رضا نقش نیلچی -

بررسی نگاه وحیایی از غیب در اندیشه شاعران مذکور

۱. ناصرخسرو: وحی به مثابه حکمت مُلهمه

ویژگی‌های وحیانی:
- دریافت معارف غیبی از طریق "عقل فعال"
- در دیوان اشعار: "باید این نردبان را / در این بام گردان و بوم ساکن"
- تأکید بر نقش پیامبران به عنوان مفسران وحی
- وحی به عنوان منبع اصلی معرفت حقیقی

۲. پروین اعتصامی: وحی اخلاقی

ویژگی‌های وحیانی:
- در "مرغ حق": "مرغ حق را نبود زنجیر پای"
- وحی به عنوان منبع ارزش‌های اخلاقی
- تأکید بر مسئولیت انسان در برابر پیام‌های وحیانی
- نگاه عملی به وحی به جای تأملات نظری

۳. ابوسعید ابوالخیر: وحی شهودی

ویژگی‌های وحیانی:
- در رباعیات: "ز غیب آواز رسان"
- وحی به عنوان مکاشفه باطنی
- تأکید بر تجربه شخصی از حقایق غیبی
- پیوند میان وحی و حالت وجد عرفانی

۴. اقبال لاهوری: وحی خلاق

ویژگی‌های وحیانی:
- در "اسرار خودی": "نکتهٔ غیب و حضور اندر دل است"
- وحی به عنوان منبع الهام بخش خلاقیت
- تأکید بر تعامل پویا با وحی
- نگاه تکاملی به فرایند وحیانی

۵. نظامی گنجوی: وحی هنری

ویژگی‌های وحیانی:
- در هفت پیکر: "خازن گنج خانه غیب است"
- وحی به عنوان منبع الهام هنری
- شاعر به عنوان واسطه بیان حقایق وحیانی
- تلفیق عناصر وحیانی با تخیل هنری

شاعرنوع دریافت منبع وحی نقش انسان

ناصرخسرو عقلی-حکمی عقل کل مفسر وحی

پروین اخلاقی-عملی فرشتگان مجری دستورات

ابوسعیدشهودی-عرفانی تجلیات حق محل تجلی

اقبال پویا-خلاق خود متعالی شریک خلاق

نظامی هنری-تخیلی ملکوت نمایشگر

۱. وحی رسمی (ناصرخسرو و پروین):

۲. وحی شخصی (ابوسعید):

۳. وحی خلاق (اقبال و نظامی):

این بررسی نشان می‌دهد که مفهوم وحی در ادبیات فارسی، از چارچوب‌های سنتی فراتر رفته و ابعاد جدیدی از رابطه انسان با عالم غیب را آشکار کرده است.

برداشت