برداشت

درد

درد در شعر صائب تبریزی: سوزِ جانِ عارفانه

صائب تبریزی با نگاهی ژرف به مفهوم "درد" در اشعار خود، آن را به عنوان کلید گشایشِ حقیقت معرفی می‌کند. در نظام فکری او، درد تنها یک رنج ساده نیست، بلکه مظهرِ بیداریِ روح است.

۱. انواع درد در اندیشه صائب

• درد عشق: دردی که از فراق معشوق حقیقی می‌جوشد

• درد شناخت: رنج آگاهی از حقایق هستی

• درد تنهایی: حسرتِ وصل به اصل خویش

۲. ویژگی‌های درد از نگاه صائب

• شفابخش است اما خود درد است:
  "درد تو را دوا نمی‌خواهد"

• نشانه اصالت است:
  "هر که محرم درد ما شد، بی‌دلی خود دار شد"

• رازآلود و ناگفتنی است:
  "دردی که در سر است، از پا نمی‌شناسند"

۳. کارکردهای عرفانی درد

1. وسیله‌ای برای پالایش روح

2. نشانه انتخاب شدن توسط معشوق

3. زبان مشترک اهل دل

۴. تقابل درد و درمان در اشعار صائب

صائب با پارادوکس‌های زیبا نشان می‌دهد که:

• همان که درد می‌دهد، درمان هم می‌کند

• درد، خود بهترین معلم است

• رنج کشیدن شرط رسیدن است

نمونه ابیات:
"دردم به جان رسید و کسی محرم نیافت"
"هر که را درد تو باشد، دوا نمی‌خواهد"
"درد بی‌درمان من، دردی است کز دل برآید"

۵. درد به مثابه موهبت

در نگاه صائب:

• درد هدیه‌ای از غیب است

• نردبانی به سوی کمال است

• ترجمان عشق حقیقی است

نتیجه نهایی:
صائب با تصویرپردازی‌های بدیع، درد را از سطح یک رنج ساده به مقامی عرفانی ارتقا می‌دهد. در دیوان او، درد نه تنها عامل هلاکت نیست، بلکه شرط نجات و مایه عزت است. این نگاه، ادامه‌دهنده سنت عرفانی ایرانی است که از سنایی و عطار آغاز شده و به مولانا رسیده است.