برداشت

در و دیوار

۱. تعاریف نمادین

الف) در:

• در نگاه عرفانی به "معبر وصول به حقیقت" اطلاق می‌شود

• نزد شبستری: "در، جایگاه راز است که هم می‌پوشاند و هم می‌نمایاند" (سعادت‌نامه)

ب) دیوار:

• موانع ظاهری و باطنی در مسیر سلوک

• تعبیر شبستری: "دیوار، سایه‌ی خودبینی است که میان تو و حقیقت حائل شده"

۲. نسبت در و دیوار در گلشن راز

• پارادوکس عرفانی:

  • دیوارها خود همان درهایند

  • "آنچه تو دیوار می‌بینی، در است اگر چشم داری" (بیت ۳۸۲)

• مراتب عبور:
  ۱. دیدن دیوار (حجاب)
  ۲. کشف درِ دیوار (فهم)
  ۳. گذر از در (وصال)

۳. نمودار سلوکی

text

Copy

Download

[دیوار ظاهری] (موانع)
     ↓
[در باطنی] (راه نجات)
     ↓
[حقیقت] (وصال)

۴. تمثیل‌های روشنگر

۱) تمثیل زندان:

• دیوارها (محدودیت‌ها)

• در (راه آزادی)

• "هر دیوار زندانی، دری دارد به سوی رهایی"

۲) تمثیل کعبه:

• دیوارهای کعبه (ظاهر)

• درهای آن (باطن)

• "همان سنگ و گلی که دیوار است، در هم هست"

۵. مراحل تحول نگرش

الف) برای مبتدی:

• دیوارها را موانعی مستحکم دیدن

• "در دیوار، جز دیوار ندیدن"

ب) برای عارف:

• دیوارها را درهای بسته دیدن

• "در هر حجابی، روزنه‌ای یافتن"

۶. آفات ادراک

۱) توقف در ظاهر دیوار:

• ناتوانی از کشف درهای باطنی

۲) تخیل محض:

• انکار وجود دیوارهای واقعی

۷. مستندات قرآنی

• "وإذا سألك عبادي عني فإني قريب" (بقره/۱۸۶)

• "ونحن أقرب إليه من حبل الوريد" (ق/۱۶)

۸. نتیجه‌گیری نهایی

در نظام فکری شبستری:

• تمام موانع،راه‌هایی به سوی حق‌اند

• سلوک صحیح:

  • تبدیل دیوارها به درها

  • عبور از ظاهر به باطن

پیام حکیمانه:
"در دیوار اگر دیوار ببینی، حجاب است
ور در دیوار، در ببینی، کتاب است"

این تحلیل نشان می‌دهد که شبستری با نگاهی ژرف، موانع سلوک را همان راه‌های وصول می‌داند، به شرط آنکه سالک چشم حقیقت‌بینی داشته باشد.