در سیر غیب‌شناسی عطار، این هشت حیوان تمثیلی، هرکدام نماد مراتبی از سفر روحانی به سوی حق هستند. این مراتب را می‌توان در پنج قلمرو غیبی تحلیل کرد:
۱. غیب خاکی (مرتبه ناسوت)
مار: نماد هوشیاری نفسانی
• حرکت در تاریکی غیب دنیوی
• "مار دل را باید دید، نه پوستش را" (منطق‌الطیر)مورچه: نماد تلاش ظاهری
• "مورچه‌ای که در پی دانه است، کوه را نمی‌بیند" (الهی‌نامه)
۲. غیب آبی (مرتبه ملکوت)
زنبور: نماد نظم ملکوتی
• "زنبور از هر گل جوهر می‌گیرد و به عسل تبدیل می‌کند" (تذکره‌الاولیا)گرگ: نماد حرص برزخی
• "گرگ درون، سایه‌ای است از غیب ناقص" (مصیبت‌نامه)
۳. غیب آتشی (مرتبه جبروت)
روباه: نماد حیله‌های روحانی
• "روباهان غیب، در پوستین نور می‌دوند" (منطق‌الطیر)شیر: نماد شجاعت الهی
• "شیران حقیقت، از آتش نمی‌گریزند" (الهی‌نامه)
۴. غیب بادی (مرتبه لاهوت)
سگ: نماد وفای وجودی
• "سگ غیب، پای بره‌های حق را می‌لیسد" (تذکره‌الاولیا)ببر: نماد خشم مقدس
• "ببران غیب، دشمنان خدا را می‌درند" (مصیبت‌نامه)
۵. غیب اتری (مرتبه هاهوت)
اتحاد اضداد:
• مار و مورچه (هوش و عمل)
• زنبور و گرگ (نظم و طلب)
• روباه و شیر (حیله و صراحت)
• سگ و ببر (وفا و حمله)
"در غیب اکبر، همه این حیوانات یکی می‌شوند" (منطق‌الطیر)
جدول مراتب غیب:
مرتبه حیوانات رنگ عنصر
ناسوت مار، مورچه سیاه خاک
ملکوت زنبور، گرگ آبیآب
جبروت روباه، شیرسرخآتش
لاهوت سگ، ببرسفیدباد
هاهوتهمه متحدبی‌رنگاتر
تمرین‌های شهودی:
۱. در سجده: مار وجودت را به طوق اذکار ببند
۲. در قنوت: زنبور دل را به پرواز درآور
۳. در سحر: شیر روح را به شکار حقیقت بفرست
حکمت نهفته:
عطار می‌آموزد که این حیوانات، همه ساکنان سرزمین غیب‌اند. سالک باید از مار هوش، از مورچه پشتکار، از زنبور نظم، و از شیر شجاعت بگیرد، اما در نهایت از همه آنها بگذرد.
"در وادی غیب
ماران به اژدها تبدیل می‌شوند
و مورچگان به سیمرغ
اما عارف
نه مار می‌ماند
نه مورچه
بلکه می‌شود
آنچه بوده است
پیش از آنکه باشد"
(الهی‌نامه)