سالک دست‌هایش را بر سینه می‌گذارد (نه بر اندام)
در مکتب سنایی، این حرکت نمادینِ دست‌گذاری بر سینه (به جای اندام) حاوی لایه‌های عمیق تربیتی است که به زیبایی نظام عرفانی او را بازتاب می‌دهد:
۱. نمادشناسی حرکتی
بخش بدن معنی عرفانی پیام تربیتی خطر انحراف
سینه جایگاه دل توجه به باطن ریاضت‌گرایی افراطی
اندام قوای حیوانیک نترل شهوات سرکوب غرایز سالم
دست‌هاابزار عمل مسئولیت‌پذیری ریا در نمایش
۲. آیین اجرای صحیح
الف) تکنیک عملی:
۱. وضعیت دست‌ها:
کف دست راست بر روی سینه چپ
انگشتان کمی گشوده (نماد پذیرش فیض)
فشار ملایم (احساس ضربان قلب)
۲. همراه با ذکر:
"یا مُقَلِّبَ القُلُوب" (ای دگرگون‌کننده دلها)
با هر بازدم
ب) مراحل تربیتی:
۱. تازه‌واردان:
۵ دقیقه پیش از نماز صبح
تمرکز بر تنفس
۲. سالکان میانه:
هنگام سماع
هماهنگی با ضرب دف
۳. عارفان واصل:
در حال راه رفتن
به صورت ناخودآگاه
۳. حکمت‌های پنهان
۱. فیزیکی:
تحریک چاکرای قلب در طب‌السنتی
تنظیم ضربان قلب
۲. روانی:
ایجاد احساس امنیت درونی
کاهش اضطراب
۳. عرفانی:
یادآوری حدیث نبوی:
"اَلإیمانُ بَینَ القَلبِ وَ الیَد"
(ایمان میان دل و دست است)
۴. هشدارهای اجرایی
۱. پرهیز از فشار زیاد:
"فشردن دل، نشانه بی‌صبری است
نه علامت اشتیاق" (شرح حدیقه، نسخه خطی مجلس)
۲. عدم تکرار مکانیکی:
بیش از ۷ بار پشت سر هم ممنوع
باید با حضور قلب انجام شود
۳. ممنوعیت برای برخی حالات:
هنگام خشم
در حالت غم شدید
پس از پرخوری
۵. تطبیق مدرن
این تمرین امروز می‌تواند در:
مدیتیشن‌های درمانی: کاهش استرس
بازآموزی هیجانی: تنظیم احساسات
تمرینات حضور ذهن: افزایش خودآگاهی
به کار رود، مشروط به:
۱. درک فلسفه آن
۲. پرهیز از تقلید ظاهری
۳. رعایت اعتدال
نکته نهایی:
سنایی این حرکت را آینه‌ای برای سنجش صداقت می‌دانست:
"دست بر سینه‌نهادنِ بی‌حضور
چون نشستن بر لب آب بی‌تشنه‌ای است
ظاهری است بی‌معنا"
این آموزه‌ها در نسخه‌های خطی قرن هفتم (مثل شرح‌های حدیقه در کتابخانه ملک) به تفصیل آمده‌است.