کلیدواژه‌ها و عبارات مرتبط با «غیب»:
علم غیب:
اشاره به دانش پنهانی که تنها در اختیار خداوند است.
مثال:
«وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغیب» (خزائن غیب نزد خداست).
«إِنَّ اللَّهَ عِنْدَهُ عِلْمُ السَّاعَةِ» (علم قیامت تنها نزد خداست).
غیب به معنای امور پنهان از حواس:
شامل اخبار آینده، اسرار آفرینش، و حقایق ماوراء الطبیعه.
مثال:
«ذلِکَ مِنْ أَنْباءِ الْغیب» (این از اخبار غیب است).
«ما کُنَّا لِلْغیب حافِظِینَ» (ما حافظ غیب نبودیم).
ارتباط غیب با نبوت و وحی:
پیامبران از طریق وحی به بخشی از غیب آگاه می‌شوند.
مثال:
«نُوحِیهِ إِلَیْکَ» (آن را به تو وحی می‌کنیم).
«مِنْ أَنْباءِ الْغیب» (از اخبار غیب که به پیامبر وحی شده).
غیب به معنای باطن و اسرار الهی:
اشاره به حقایق معنوی که از چشم ظاهر پنهان است.
مثال:
«مکاشفات اسرار غیبی» (کشف اسرار پنهان).
«درر الغیب» (گنجینه‌های پنهان).
غیب در مقابل شهادت (عالم مشهود):
تقابل میان دنیای مرئي و نامرئی.
مثال:
«عالم الغیب وَ الشَّهادَةِ» (دانای غیب و شهود).
غیب به عنوان آزمون ایمان:
ایمان به غیب نشانه‌ای از تقوا و یقین مؤمنان است.
مثال:
«الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ» (کسانی که به غیب ایمان می‌آورند).
غیب در قصص انبیاء:
اشاره به وقایع پنهانی که در داستان پیامبران آشکار شده.
مثال:
«خبر نوح و عاد و ثمود» (اخبار غیبی درباره اقوام گذشته).
تحلیل تطبیقی:
غیب در قرآن و تفسیر میبدی:
میبدی با تأکید بر آیات قرآنی، غیب را به دو دسته کلی تقسیم میکند:غیب مطلق: که تنها در اختیار خداوند است (مانند علم به قیامت).
غیب نسبی: که از طریق وحی یا الهام به پیامبران و اولیاء الهی منتقل می‌شود.
نقش غیب در معرفت شناسی:
از دیدگاه میبدی، ایمان به غیب پایه‌ای اساسی برای شناخت حقیقت است. او با اشاره به آیاتی مانند «الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ»، ایمان به نادیده‌ها را نشانه‌ای از بصیرت معنوی می‌داند.غیب و عرفان:
در بخش‌های عرفانی تفسیر، غیب به معنای «حقیقت پنهان الهی» است که تنها از طریق کشف و شهود قابل درک است. عباراتی مانند «مکاشفات اسرار غیبی» نشان‌دهنده نگاه عرفانی میبدی به این مفهوم است.غیب و اختیار انسان:
میبدی با اشاره به داستان آدم و حوا، نشان میدهد که غیب گاه به عنوان آزمونی برای بندگان مطرح می‌شود (مانند نهی از خوردن درخت ممنوعه در حالی که نتیجه آن در غیب پنهان بود).
نتیجه‌گیری:
مفهوم «غیب» در تفسیر کشف‌الاسرار میبدی دارای ابعاد مختلف کلامی، عرفانی و تفسیری است. او با ترکیب آیات قرآن، روایات و دیدگاه‌های عرفانی، غیب را به عنوان یکی از ارکان ایمان و شناخت الهی مطرح میکند. کلیدواژه‌هایی مانند «علم غیب»، «مکاشفه»، «خزائن غیب» و «ایمان به غیب» نشان‌دهنده عمق نگاه او به این مفهوم است.
تحلیل مفهوم غیب در تفسیر میبدی
تحلیل تطبیقی و کلید واژه ها و عبارات مرتبط رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۱- سورة هود - مکیة » ۲ - النوبة الثانیة … آمد پس معنی آنست که: فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِثْلِهِ فی الخبر عن الغیب و الاحکام و الوعد و الوعید، فلما عجز و قال لهم فی سورة هود ان عجزتم عن الإتیان بسورة … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۱- سورة هود - مکیة » ۲ - النوبة الثالثة … از جاده حقیقت یک بار میلی کند یا در هوای بشریت پروازی کند از عالم غیب ندا آید که وَ أَنِیبُوا إِلی رَبِّکُمْ. ای باز هوا گرفته باز آی و مرو کز رشته تو … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۱- سورة هود - مکیة » ۳ - النوبة الثانیة … علی الایمان. و قیل: خزائن المطر فاسوقها الیکم. و قیل: مفاتح الغیب، و هو جواب لقولهم اتّبعوک فی ظاهر ما تری منهم و هم فی الباطن علی خلافک، فقال مجیبا … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۱- سورة هود - مکیة » ۳ - النوبة الثالثة … انفس تأمّل کند، نه بصیرت حقیقت دارد تا بنور فراست مکاشفات اسرار غیبی بیند، و بینای بحقیقت اوست که بعلم الیقین شواهد افعال نگرد. که أَ وَ لَمْ یَنْظُرُوا … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۱- سورة هود - مکیة » ۵ - النوبة الثانیة … أَنْباءِ الْغیب ای تلک الاقاصیص فی خبر نوح (ع). من اخبار الغیب عنک ینزل بها جبرئیل علیک معجزة و صحّة لنبوّتک یا محمد، ما کُنْتَ تَعْلَمُها أَنْتَ … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۱- سورة هود - مکیة » ۵ - النوبة الثالثة … قوم نوح و عاد و ثمود و امثال ایشان همه بر تو کشف کردیم، و مشکلهای غیبی و نکتهای علمی خلق را بر زبان تو بیان کردیم دو معنی را، یکی اجلال قدر تو خواستیم، و … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۱- سورة هود - مکیة » ۷ - النوبة الثالثة … دل وی پر از اندوه و بیم گشته، میان نواخت و سیاست درمانده، گوش بر غیب نهاده، تا خود چه خطاب آید و با وی چه کنند، بنده درین سوز و حسرت بود، که فضل الهی در … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۱- سورة هود - مکیة » ۹ - النوبة الثانیة … وَ الْأَرْضِ خزائنهما، و قیل: جمیع ما غاب عن العباد، و قیل: غیب نزول العذاب من السّماء، و قیل: ما اشتملت علیه السّماوات و الارض وَ إِلَیْهِ … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۲- سورة یوسف- مکیة » ۲ - النوبة الثانیة … چون طاقی که نگرنده از سر چاه آن را نبیند، و در شواذ خوانده‌اند: «غیبة الجب» زیر چاه است از سر تا زیر که از روندگان در هامون پنهان بود. قتاده گفت: چاهی است … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۲- سورة یوسف- مکیة » ۴ - النوبة الثانیة … بطالح، هم به بیگناه هم بگناه کار و کید شیطان ضعیف است لانه وسوسة و غیب و کید هنّ مواجهة و عین. یکی از بزرگان دین گفته: انا اخاف من النساء اکثر ممّا اخاف من … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۲- سورة یوسف- مکیة » ۶ - النوبة الثانیة … عامٌ» هذا من خبر یوسف (ع) عمّا لم یکن فی رؤیا الملک و لکنّه من الغیب الذی اتاه اللَّه عزّ و جلّ، کما قال قتادة زاده اللَّه علم سنة لم یسئلوه عنها. فقال … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۲- سورة یوسف- مکیة » ۷ - النوبة الثانیة … ما أُبَرِّئُ نَفْسِی» لمّا قال یوسف (ع) ذلک لیعلم انّی لم اخنه بالغیب. قال له جبرئیل و لا حین هممت بها یا یوسف: و ما ابرّئ نفسی ای ما أزکّی نفسی عن الهمّ، … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۲- سورة یوسف- مکیة » ۷ - النوبة الثالثة … نَفْسِی» الآیة… یوسف (ع) آن گه که گفت ذلک لیعلم انّی لم اخنه بالغیب، توفیق و عصمت حق دید، باز چون گفت و ما ابرّئ نفسی، تقصیر در خدمت خود دید، آن یکی بیان … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۲- سورة یوسف- مکیة » ۱۰ - النوبة الاولى … مگر بآنچ میدانیم، «وَ ما کُنَّا لِلْغیب حافِظِینَ (۸۱)» و ما غیب را نگهبان نبودیم. «وَ سْئَلِ الْقَرْیَةَ الَّتِی کُنَّا فِیها» و از آن شهر پرس که … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۲- سورة یوسف- مکیة » ۱۰ - النوبة الثانیة … بِما عَلِمْنا» ای و هذا القول منّا شهادة بما رأینا و ظهر و الغیب عند اللَّه، و ما این که می‌گوییم و گواهی می‌دهیم از آن می‌گوییم که بظاهر دیدیم که … ----------------------- رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۳- سورة الرعد- مکیة » ۳ - النوبة الثالثة … بردارد، باز بر سر همه نور توحید است، چون خورشید یگانگی از افق غیب سر بر زند با شب دوگانگی گوید: شب رفت تو ای صبح بیکبار بدم تا کی ز صفات آدمی و … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۳- سورة الرعد- مکیة » ۴ - النوبة الثانیة … و تأنس بها میگوید وعده‌هایی که اللَّه تعالی داد مؤمنانرا در غیب از نعیم بهشت و دیدار و رضاء باقی، دلهای ایشان بی گمان می‌پذیرد و استوار میدارد و … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۳- سورة الرعد- مکیة » ۴ - النوبة الثالثة … خود راه نمی‌دهند، تو دل تنگ مکن و باین معنی غم مخور که مادر خزائن غیب خویش جوانمردانی داریم از امّت تو که پس از این روزگار ایشان را سر بدین عالم در دهیم و … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۴- سورة ابراهیم- مکیة » ۱ - النوبة الثانیة … ذَکِّرْهُمْ» ای جدد لهم الذّکر و الذّکر حصول المعنی للنفس و قد یغیب عنها بالنّسیان فیعاد الیها بالتذکیر، «بِأَیَّامِ اللَّهِ» هذا وعید و ایّام اللَّه … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۴- سورة ابراهیم- مکیة » ۱ - النوبة الثالثة … سماع بسم اللَّه یوجب الهیبة و الهیبة تتضمّن الفناء و الغیبة، سماع الرّحمن الرّحیم یوجب الحضور و الاوبة و الحضور یتضمن البقاء و القربة، من … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۵- سورة الحجر- مکیة » ۳ - النوبة الثالثة … و فراست نظری برقی است که در دل تابد و حجابها بسوزد تا لختی از آنچ غیبست برو کشف شود و این خاصیت انبیاست و صدّیقان و اولیاء. ابراهیم خواص در جامع بغداد با … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۶- سورة النحل- مکیه » ۱ - النوبة الثانیة … و الکسائی «تشرکون» بالتّاء علی الخطاب و الباقون بالیاء علی الغیبة. و قیل سبحانه عن استعجال عبیده، و فی الخبر: لا یزال العبد بخیر ما لم یستعجل، قیل یا … ----------------------- رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۶- سورة النحل- مکیه » ۸ - النوبة الثالثة … کانک تراه» این حدیث اشارتست بملاقات دل با حق و معارضه سرّ با غیب و مشاهده جان و شادی جاودان، بنده در نور مشاهده غرق و نداء لطف بجان وی روان. پیر … رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲- سورة البقره » ۱ - النوبة الثانیة … و الجنّة و النّار و لقاء اللَّه و الحیاة بعد الموت و البعث فهذا غیب کلّه هر چه وراء دیوار است از تو غیب است خدای را نادیده می‌دوست داری و بیکتایی وی می … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲- سورة البقره » ۱ - النوبة الثالثة … در گذر تا صفت عشق نقاب تعزّز فرو گشاید و آن عجائب الذخائر و درر الغیب که ترا ساخته است با تو نماید. جبرئیل آنجا گرت زحمت کند خونش بریز خون بهای جبرئیل از … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲- سورة البقره » ۲ - النوبة الثانیة … عقیدت حصول معرفت. اما شهادت و عمل ظاهراند و احکام ان ظاهر و عقیدت غیبی است و حکم آن در آخرت، ترک عقیدت نفاق است، و ترک عمل فسق، و ترک شهادت … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲- سورة البقره » ۲ - النوبة الثالثة … اگر نه نفاق منافقان نقاب آن طلعت بودی خلایق همه خاک در نور غیب انداختندی. آن چنان آفتابی و نوری و ضیائی را چنین نفاقی که نفاق عبد اللَّه ابی سلول و … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲- سورة البقره » ۳ - النوبة الثالثة … چند درین روشنایی رفته، و عمری بسر آورده ناگاه دست قدر از کمین گاه غیب در آید و او را از سر وقت خود در رباید، و آن روشنایی ارادت به ظلمت حرص بدل شود، و طبع … ----------------------- رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲- سورة البقره » ۳ - النوبة الثانیة … نگرند هر چه در وی است بینند، دلهای ایشان درین مثلها نگرد هر چه غیب است و بودنی بچشم دل به بینند، یقین ایشان در غیب پدید آید و ایمان بیفزاید و بیمار دلان … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲- سورة البقره » ۴ - النوبة الثانیة … أَ تَجْعَلُ فِیها مَنْ یُفْسِدُ فِیها از بهر آنکه ایشان علم غیب ندانستند تا اللَّه ایشان را از آن خبر ندادی نگفتندی. و به قال عزّ و جلّ لا … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲- سورة البقره » ۴ - النوبة الثالثة … خلافت وی میکوبد و وی هنوز در بند خلقت نه، و جلال تقدیر از مکنونات غیب خبر میدهد که گرد میدان دولت آدم مگردید که شما سرّ فطرت وی نشناسید، عقاب هیچ خاطر بر … ----------------------- رشیدالدین میبدی غیب در آثار همه شاعران رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲- سورة البقره » ۵ - النوبة الثالثة … روضه رضوان کنی، ناخوردن گندم با وی پیمان کنی، و خوردن آن در علم غیب پنهان کنی، آن گه او را بزندان کنی، و سالها گریان کنی، جبّاری تو کار جباران کنی، … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲- سورة البقره » ۶ - النوبة الثالثة … کسی که شاهد دل و جان وی ما باشیم از بار بلا بنالد، هر چه در خزائن غیب زهر اندوه بود همه را یک قدح گردانیدند و بر دست وی نهادند، وز آنجا که سرّ است پرده … ----------------------- رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲- سورة البقره » ۹ - النوبة الثانیة … گذشته، میگوید ایشان که از دل پاک و اعتقاد درست راست ایمان دارند بغیب ایمانی تصدیقی و تسلیمی، گردن نهاده و گوش فرا داشته، و رسالت و پیغام پذیرفته، از هر … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲- سورة البقره » ۱۰ - النوبة الثالثة … بآن مقام رسد تا غواصی این بحر را بشاید. و آن عجائب الذخائر و درر الغیب او را بخود راه دهد، و جمله آن صفات درین سه آیت مبیّن کرد یکی لا فارِضٌ وَ لا بِکْرٌ … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲- سورة البقره » ۱۱ - النوبة الثالثة … کنا اخوة ثلاثة، و کان اعبدنا و اصوفنا و افضلنا الاوسط منا فغبت غیبة الی السواد ثم قدمت علی اهلی. فقالوا ادرک اخاک فانه فی الموت، قال فخرجت الیه اسعی، … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲- سورة البقره » ۱۲ - النوبة الثانیة … با صفت امّیّت وحی حق میگزارد و بیان علم اولین و آخرین میکرد، و ز غیب آسمان و زمین خبر میداد، و خلق را براه حق دعوت میکرد و بر طریق راست میداشت، و تعلیم … ----------------------- رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲- سورة البقره » ۱۴ - النوبة الثالثة … هُوَ حسین منصور که شمه از دور بدید فریاد بر آورد که سراج من نور الغیب بدا و غار و جاوز السراج و سار. ای ماه برآمدی و تابان گشتی گرد فلک خویش خرامان … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲- سورة البقره » ۲۳ - النوبة الثانیة … و زنا و دزدی کند و خمر خورد، چون کلمه شهادت گفت بزبان، و ایمان بغیب داد بدل، مرجی میگوید ایمان این کس تمام است، و اگر گوید انا مؤمن حقا این سخن از وی … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲- سورة البقره » ۲۴ - النوبة الثانیة … معناه انشد: و لا تحسبنّ اللَّه یغفل ساعة و لا انّما یخفی علیه یغیب قوله تعالی وَ لَئِنْ أَتَیْتَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتابَ الآیة… فیه معنی … ----------------------- رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲- سورة البقره » ۲۸ - النوبة الثانیة … الاهه گویند از آنک بالا گیرد و به قال الشاعر: و اعجلنا الالاهة أن تغیبا پس معنی آله آن باشد که او خداوندی است بر مکان عالی، و قدر او متعالی، و فراوانی از … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲- سورة البقره » ۲۹ - النوبة الثانیة … بهیچ حال روا نیست: اصول توحید است، و اثبات رسالت و نبوت، و احکام غیبی، چون بعث و نشور و حساب و بهشت و دوزخ و امثال آن، هر چه ازین باب‌اند واجب است بر هر … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲- سورة البقره » ۳۳ - النوبة الثانیة … دعوتهم: امام عادل: و دعوة المریض، و دعوة المرء المسلم لاخیه بالغیب، و دعوة الوالد لولده. و عن ابی هریرة قال قال رسول اللَّه صلی اللَّه علیه و آله و … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲- سورة البقره » ۳۳ - النوبة الثالثة … در وقت سحر، آن گه بنده را از آن سحور خوردن تعبیه‌های لطیف از غیب بیرون آرد، و رقم دوستی کشد. آری مقصود نه نان خوردن است، مقصود آنست تا بنده در کمند … رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲- سورة البقره » ۳۴ - النوبة الثالثة … کند. و گوید ای بی شرم فرزند آدم! أ لم تعلم انّی انا الرب الذی اعلم غیب السماوات و الارض، و ما انا بغافل عما یعمل الظالمون؟ بداود ع وحی آمد یا داود طهّر … ----------------------- رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲- سورة البقره » ۳۹ - النوبة الثانیة … قربت و بصیرت نبوت بدید آنچه رب العزة شهیدان را ساخته است در غیب، از لطائف کرامات و شرائف درجات، تا لاجرم نقدی درین سرای فانی این آرزویش بخواست که … ----------------------- رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲- سورة البقره » ۴۱ - النوبة الثالثة … بر زهره خود بترسم، در غفلت آویزم، همواره از سلطان عیان در پرده غیب می‌آویزم، ته کامم بی لکن خویشتن را در غلطی افکنم تا دمی بر … ----------------------- رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲- سورة البقره » ۴۴ - النوبة الثالثة … خفتن کرد چهار رکعت موسی کلیم بود، نواخته خالق بی عیب، مخصوص تحفه غیب، مزدور شعیب، چون اجلش با شعیب بسر آمد وز مدین بدر آمد، قصد مسکن و اندیشه وطن خویش … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲- سورة البقره » ۴۶ - النوبة الثالثة … حقائق سر است پرده‌ها فرو گشادند و حجابها برداشتند، تا بسی کارهای غیبی بر سرّ ما کشف کردند، دوزخ را دیدم بسان اژدهایی غرنده و شیری درنده، که بخلق … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲- سورة البقره » ۴۸ - النوبة الثانیة … من یشفع شفاعة حسنة، هم برین حمل کند، یعنی من یدع لاخیه بظهر الغیب یکن له نصیب من دعائه کما جاء فی الخبر، اذا دعا الرجل لاخیه یظهر الغیب یقول الملک و لک … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲- سورة البقره » ۵۰ - النوبة الثانیة … «قول معروف» یا کلام حسن یدعو اللَّه عز و جل الرجل لاخیه بظهر الغیب، وَ مَغْفِرَةٌ ای تجاوز عن مظلمته خیر ثوابا عند اللَّه من صدقة یعطیها ایاه ثم … ----------------------- رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۳- سورة آل عمران- مدنیة » ۶ - النوبة الثالثة … و آن را که راندند آن روز راندند. عباس را که کمند سعادت از مکنون غیب بینداخته بودند، در کعبه شد و سر پیش بر سجود نهاد و می‌گفت یا لات! یا هبل! بار خدای … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۳- سورة آل عمران- مدنیة » ۹ - النوبة الثانیة … هم از قول مریم بود. معنی آنست که: درین هیچ شگفتی نیست که ما را از غیب روزی میرسد که خدای دارنده و روزی گمارست، آن را که خواهد روزی میدهد از خزانه فراخ … ----------------------- رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۳- سورة آل عمران- مدنیة » ۱۰ - النوبة الاولى … با نماز کنندگان. ذلِکَ مِنْ أَنْباءِ الْغیب این از خبرهای غیب است، نُوحِیهِ إِلَیْکَ پیغام می‌دهیم آن را بتو، وَ ما کُنْتَ لَدَیْهِمْ و تو نبودی … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۳- سورة آل عمران- مدنیة » ۱۰ - النوبة الثانیة … مِنْ أَنْباءِ الْغیب ای ذلک الذی ذکر فی هذه الآیات من حدیث الغیب نوحیه الیک که ما وحی کردیم آن را بتو، لم تشهده یا محمد! میگوید آنچه گفتیم درین … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۳- سورة آل عمران- مدنیة » ۱۱ - النوبة الثانیة … خواندیم از علامات رسالت و برهان نبوت تو است یا محمد، که آن خبرها غیب است که نه بمشاهدت دیده و نه از کتابی برخوانده‌ای، بلکه ما ترا از آن خبر دادیم و از … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۳- سورة آل عمران- مدنیة » ۲۰ - النوبة الثالثة … ایشان دود شرک واطی ادبار خود شد، و انوار دین و شریعت از مکنونات غیب ظاهر گشت. در آیت جمال لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ، و هیبت جلال مُحَمَّدٌ رَسُولُ … ----------------------- رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۳- سورة آل عمران- مدنیة » ۳۰ - النوبة الاولى … عَلَی الْغیب و نیست خدای بر آن که شما را مطلع گرداند بر غیب، وَ لکِنَّ اللَّهَ یَجْتَبِی لکن خدای میگزیند، مِنْ رُسُلِهِ از فرستادگان خود، … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۳- سورة آل عمران- مدنیة » ۳۰ - النوبة الثانیة … عَلَی الْغیب این ردّ است بر امامیان که امام را دعوی علم غیب میکنند. ربّ العالمین نفی کرد علم غیب از خلق خویش علی العموم، بی استثناء، مگر … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۳- سورة آل عمران- مدنیة » ۳۰ - النوبة الثالثة … امروز تو چند بینی و چه دریابی که درهای اسرار فرو بسته، و مسمار غیب بر در خانه توحید و شرک زده، و کلید آن بخود سپرده که: وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغیب … ----------------------- رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۴- سورة النساء- مدنیة » ۴ - النوبة الثانیة … و وقع فی النّزع. این نزدیک مطلع است بوقت معاینه، که چیزی از غیب وی را دیده‌ور شود. گفته‌اند معاینه ملک الموت در وقت مرگ از امارات قیامت است و نشان … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۴- سورة النساء- مدنیة » ۷ - النوبة الثانیة … الانفاق علیهنّ. فَالصَّالِحاتُ قانِتاتٌ حافِظاتٌ لِلْغیب الغیب هاهنا الفرج، و قیل یحفظن فروجهن اذا غاب ازواجهنّ. میگوید: نیک زنان ایشانند که خدای … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۴- سورة النساء- مدنیة » ۱۱ - النوبة الثانیة … تسدید حرکات اعضاء وی بر صواب و سداد داشتن، و تأیید مدد نور الهی از غیب در پیوستن. و گفته‌اند: یَحْلِفُونَ بِاللَّهِ اینجا همانست که در سورة التوبة گفت: … ----------------------- رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۵- سورة المائدة- مدنیة » ۲ - النوبة الثانیة … و القدر کله خیره و شره و ما نطق به الکتاب و السنة الصحیفة من الغیب کالجنّة و النار و العرش و الکرسی و الحجب و الحوض و المیزان و الصراط. سدیگر وجه مجاهد … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۵- سورة المائدة- مدنیة » ۲ - النوبة الثالثة … الرزق ما یبدو لک من غیر تکلف و لا اشراف نفس، طیبات رزق آنست که از غیب درآید و برضای حق آید، بجان و دل قبول باید، و زاد راه دین را بشاید، و گفته‌اند: طیبات … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۵- سورة المائدة- مدنیة » ۳ - النوبة الثانیة … آرید، و رسولان را که فرستادیم استوار گیرید، و آنچه گفتند و از غیب خبر دادند، از احوال قیامت و بهشت و دوزخ و غیر آن، همه قبول کنید، و بجان و دل آن را … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۵- سورة المائدة- مدنیة » ۸ - النوبة الثانیة … گشتند، و این دلیل است بر اعجاز قرآن و صحّت نبوت مصطفی که اخبار از غیب است، و چنان که خبر داد چنان آمد. و بر جمله اهل ردّت یازده نفر بودند: سه در عهد مصطفی … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۵- سورة المائدة- مدنیة » ۹ - النوبة الثالثة … که بر ما چه عیب مینهید و چه طعن کنید، مگر که عیب میشمرید آنچه ما بغیب ایمان دادیم، و کارها بحق تفویض کردیم، و نادیده و نادر یافته بجان و دل بپذیرفتیم! ما … رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۵- سورة المائدة- مدنیة » ۱۰ - النوبة الثالثة … ما بگفتند، و بودی که از وراء عالم رسالت بی‌واسطه جبرئیل سر وی از غیب شربتی یافتی، مست آن شربت گشتی، گفتی: «لی مع اللَّه وقت لا یسعنی فیه ملک مقرب و لا نبی … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۵- سورة المائدة- مدنیة » ۱۲ - النوبة الثالثة … رَزَقَکُمُ اللَّهُ حَلالًا طَیِّباً حلال طیّب آنست که بی‌طلب از غیب درآید، و هر چه از غیب آید بی‌عیب آید. بجان و دل قبول باید کرد، و رازق را در آن نهمار … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۵- سورة المائدة- مدنیة » ۱۵ - النوبة الاولى … نیست، إِنَّکَ أَنْتَ تویی تو عَلَّامُ الْغُیُوبِ (۱۰۹) که دانای غیبهایی، آگاه از پوشیده‌ها و گذشته‌ها و نامده‌ها. إِذْ قالَ اللَّهُ آن گه که اللَّه … ----------------------- رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۵- سورة المائدة- مدنیة » ۱۶ - النوبة الاولى … چیست، إِنَّکَ أَنْتَ عَلَّامُ الْغُیُوبِ (۱۱۶) تو آنی که خداوند غیب دانی. ما قُلْتُ لَهُمْ نگفتم این ترسایان را إِلَّا ما أَمَرْتَنِی بِهِ مگر آنچه تو … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۵- سورة المائدة- مدنیة » ۱۶ - النوبة الثانیة … آنند که از جمله احوال است نه کسب بنده، یعنی نازله ایست واردی که از غیب بدل پیوندد، و دل بوی آرام گیرد. قومی گفتند: بدایت رضا مکتسب است از جمله مقامات، و … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۵- سورة المائدة- مدنیة » ۱۶ - النوبة الثالثة … احوال وی چه راندی. تو از اسرار و نعوت وی خبر داری. وی را در سراپرده غیب تو راه نیست: إِنَّکَ أَنْتَ عَلَّامُ الْغُیُوبِ. ما قُلْتُ لَهُمْ إِلَّا ما … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۶- سورة الانعام » ۱ - النوبة الثانیة … گیتی چند ماند، و اجل دیگر وقتی است نامزد کرده بنزدیک اللَّه در غیب علم وی، که این گیتی کی بسر آید؟ و قیامت کی خواهد بود؟ و قیل: قضی اجلا، هو النوم، و … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۶- سورة الانعام » ۲ - النوبة الثالثة … پیش از آنکه بآفرینش محدثات و ابداع کائنات مبدأ کرد، در دار الضرب غیب این سکه رحمت بر نقد احوال و اعمال بندگان زد که: «انی انا اللَّه لا اله الا انا»، … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۶- سورة الانعام » ۴ - النوبة الثالثة … در دنیا بی‌سر و بی‌سامان، بی کس و بی‌نام، و آن روز از خزائن غیب خلعتهای کرامت آرند بنام وی. قدیسان ملأ اعلی و ساکنان جنات مأوی دو چشمی برند و فرو … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۶- سورة الانعام » ۶ - النوبة الاولى … که بنزدیک من است خزینه‌های خدای وَ لا أَعْلَمُ الْغیب و من غیب ندانم وَ لا أَقُولُ لَکُمْ إِنِّی مَلَکٌ و شما را نمیگویم که من فریشته‌ام. إِنْ … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۶- سورة الانعام » ۶ - النوبة الثانیة … یعنی مفاتیح اللَّه بنزول العذاب، و لا أَعْلَمُ الْغیب یعنی غیب نزول العذاب، حتّی ینزل بکم. و گفته‌اند: این جواب ایشان است که گفتند: «لَوْ لا … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۶- سورة الانعام » ۶ - النوبة الثالثة … آن بطش از ایشان باز دارد، و ایشان را فریاد رسد؟ و اگر از کمین‌گاه غیب ناگاه علم رستاخیز بیرون آریم، این بندگان کجا گریزند؟ و دست در که زنند؟ و کرا خوانند؟ … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۶- سورة الانعام » ۸ - النوبة الاولى … تعالی: وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغیب و بنزدیک اوست گنجهای غیب لا یَعْلَمُها إِلَّا هُوَ نداند آن را مگر او وَ یَعْلَمُ ما فِی الْبَرِّ وَ … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۶- سورة الانعام » ۸ - النوبة الثانیة … دیگر گفت: «لَهُ مَقالِیدُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ»، و این خزائن غیب آن پنج علم‌اند که آنجا گفت: «إِنَّ اللَّهَ عِنْدَهُ عِلْمُ السَّاعَةِ». روی ابن … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۶- سورة الانعام » ۸ - النوبة الثالثة … «لا بُشْری» زند که: «نَسُوا اللَّهَ فَنَسِیَهُمْ». آری! کلید غیب بنزدیک اوست، و علم غیب خاصیّت اوست، هر کس را سزای خود دادن و جای وی ساختن کار اوست، … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۶- سورة الانعام » ۹ - النوبة الثانیة … السم فی اللدیغ. «عالم الغیب وَ الشَّهادَةِ این شهادت با غیب قرین در همه قرآن معنی آن شاهد است و حاضر، میگوید: دانا بهر غائب و حاضر اوست. «وَ هُوَ … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۶- سورة الانعام » ۱۰ - النوبة الثالثة … کرد. سفر «إِنِّی ذاهِبٌ إِلی رَبِّی» پیش گرفت. از کمین‌گاه غیب خزائن عزت فرو گشادند، و از آن درر الغیب و عجائب الذّخائر بسی در راه «إِنِّی ذاهِبٌ» … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۶- سورة الانعام » ۱۱ - النوبة الثانیة … مجاهد گفت این عجم‌اند و فرس، که نادیده بجان و دل قبول کردند، و بغیب ایمان آوردند و تصدیق کردند. مصطفی (ص) در حق ایشان میگوید: «لو کان الدین معلقا … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۶- سورة الانعام » ۱۳ - النوبة الثانیة … است، یعنی: و ما یدریکم ایمانهم؟ شما ایمان ایشان چه دانید؟ شما غیب ندانید. آن گه بر سبیل ابتدا قطعی حکم کرد، و گفت: «انّها» بکسر الف بر قراءت مکّی و ابو … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۶- سورة الانعام » ۱۵ - النوبة الثانیة … «لِلْإِسْلامِ» یعنی: للاستسلام لقبول القدرة، و للتصدیق للمغیب، و التسلیم للممتنع علی العقل. میگوید: هر که اللَّه وی را بدین خود راه نماید، دل وی … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۶- سورة الانعام » ۱۵ - النوبة الثالثة … و نور عرفان در نهایت. آن گه بمجموع این انوار مشکلها او را حل شود، و غیبها بعضی دیدن گیرد. مصطفی (ص) گفت: «اتّقوا فراسة المؤمن، فانه ینظر بنور اللَّه. بنور … ----------------------- رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۷- سورة الاعراف » ۱ - النوبة الثانیة … بتشدید ذال، مگر ابن عامر که بیاء و تاء خواند: «یتذکّرون» علی الغیبة. وَ کَمْ مِنْ قَرْیَةٍ أَهْلَکْناها «کم» دو معنی را گویند: کثرة را و استفهام را، و … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۷- سورة الاعراف » ۱ - النوبة الثالثة … معرفت اصلی است، و علم معرفت اصلی در مشیت ازلی است، و علم مشیت در غیب هویت، و غیب هویت را غایت نیست، و آن را دریافت نه، که وی را مثل و مانند نیست: لَیْسَ … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۷- سورة الاعراف » ۳ - النوبة الثالثة … و گرد این یک درخت مگردید. ایشان را از خوردن آن نهی کرد، و در علم غیب خوردن آن پنهان کرد، و آن قضا بر سر ایشان روان کرد، تا ایشان عجز و ضعف خود بدانند، و …
تحلیل تطبیقی مفهوم «غیب» در تفسیر کشف الاسرار میبدی
کلیدواژه‌ها و عبارات مرتبط با «غیب»:
علم غیب:
اشاره به دانش پنهانی که تنها در اختیار خداوند است.
مثال:
«وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغیب» (خزائن غیب نزد خداست).
«إِنَّ اللَّهَ عِنْدَهُ عِلْمُ السَّاعَةِ» (علم قیامت تنها نزد خداست).
غیب به معنای امور پنهان از حواس:
شامل اخبار آینده، اسرار آفرینش، و حقایق ماوراء الطبیعه.
مثال:
«ذلِکَ مِنْ أَنْباءِ الْغیب» (این از اخبار غیب است).
«ما کُنَّا لِلْغیب حافِظِینَ» (ما حافظ غیب نبودیم).
ارتباط غیب با نبوت و وحی:
پیامبران از طریق وحی به بخشی از غیب آگاه می‌شوند.
مثال:
«نُوحِیهِ إِلَیْکَ» (آن را به تو وحی می‌کنیم).
«مِنْ أَنْباءِ الْغیب» (از اخبار غیب که به پیامبر وحی شده).
غیب به معنای باطن و اسرار الهی:
اشاره به حقایق معنوی که از چشم ظاهر پنهان است.
مثال:
«مکاشفات اسرار غیبی» (کشف اسرار پنهان).
«درر الغیب» (گنجینه‌های پنهان).
غیب در مقابل شهادت (عالم مشهود):
تقابل میان دنیای مرئي و نامرئی.
مثال:
«عالم الغیب وَ الشَّهادَةِ» (دانای غیب و شهود).
غیب به عنوان آزمون ایمان:
ایمان به غیب نشانه‌ای از تقوا و یقین مؤمنان است.
مثال:
«الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ» (کسانی که به غیب ایمان می‌آورند).
غیب در قصص انبیاء:
اشاره به وقایع پنهانی که در داستان پیامبران آشکار شده.
مثال:
«خبر نوح و عاد و ثمود» (اخبار غیبی درباره اقوام گذشته).
تحلیل تطبیقی:
غیب در قرآن و تفسیر میبدی:
میبدی با تأکید بر آیات قرآنی، غیب را به دو دسته کلی تقسیم میکند:غیب مطلق: که تنها در اختیار خداوند است (مانند علم به قیامت).
غیب نسبی: که از طریق وحی یا الهام به پیامبران و اولیاء الهی منتقل می‌شود.
نقش غیب در معرفت شناسی:
از دیدگاه میبدی، ایمان به غیب پایه‌ای اساسی برای شناخت حقیقت است. او با اشاره به آیاتی مانند «الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ»، ایمان به نادیده‌ها را نشانه‌ای از بصیرت معنوی می‌داند.غیب و عرفان:
در بخش‌های عرفانی تفسیر، غیب به معنای «حقیقت پنهان الهی» است که تنها از طریق کشف و شهود قابل درک است. عباراتی مانند «مکاشفات اسرار غیبی» نشان‌دهنده نگاه عرفانی میبدی به این مفهوم است.غیب و اختیار انسان:
میبدی با اشاره به داستان آدم و حوا، نشان میدهد که غیب گاه به عنوان آزمونی برای بندگان مطرح می‌شود (مانند نهی از خوردن درخت ممنوعه در حالی که نتیجه آن در غیب پنهان بود).
نتیجه‌گیری:
مفهوم «غیب» در تفسیر کشف‌الاسرار میبدی دارای ابعاد مختلف کلامی، عرفانی و تفسیری است. او با ترکیب آیات قرآن، روایات و دیدگاه‌های عرفانی، غیب را به عنوان یکی از ارکان ایمان و شناخت الهی مطرح میکند. کلیدواژه‌هایی مانند «علم غیب»، «مکاشفه»، «خزائن غیب» و «ایمان به غیب» نشان‌دهنده عمق نگاه او به این مفهوم است.
رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۷- سورة الاعراف » ۶ - النوبة الثالثة … تراه فانه یراک». این خبر اشارتست بملاقات دل با حق، و معارضة سر با غیب، و مشاهده جان با اللَّه. و درین خبر حث است بنده را بر اخلاص عمل، و قصر امل، و وفا کردن … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۷- سورة الاعراف » ۷ - النوبة الثانیة … غداة من رأس الجبل، و لم ینهض لبد فیها، و کانت نسور لقمان لا تغیب عنه، انما هی بعینه. فلما لم یر لقمان لبد نهض مع النسور، و قام الی الجبل، لینظر ما فعل … ----------------------- رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۷- سورة الاعراف » ۱۵ - النوبة الثانیة … وَ بِهِ یَعْدِلُونَ. فرضی موسی، فقال نوف: الا تحمدون ربّا حفظ غیبکم و أجزل لکم سهمکم، و جعل وفادة بنی اسرائیل لکم. الَّذِینَ یَتَّبِعُونَ … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۷- سورة الاعراف » ۱۵ - النوبة الثالثة … نتوان داد یکی از جوانمردان طریقت وصف وی میکند که: سراج من نور الغیب بدا و غار، و جاوز السرج و سار، کان اسمه مذکورا قبل الحوادث و الاکوان، و ذکره مشهورا … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۷- سورة الاعراف » ۱۶ - النوبة الثالثة … سری است از اسرار الهی، لطیفه‌ای از لطائف ربّانی، که از عالم غیب روان شد، و جز در پرده اطوار طینت درویشان منزل نکرد. خواهی تا شمه‌ای از آن بیابی در … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۷- سورة الاعراف » ۱۸ - النوبة الاولى … مگر آنچه خدای خواست وَ لَوْ کُنْتُ أَعْلَمُ الْغیب و اگر من غیب دانستمی و بودنی نابوده انیز لَاسْتَکْثَرْتُ مِنَ الْخَیْرِ پذیره نیکی باز شدی تا … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۷- سورة الاعراف » ۱۸ - النوبة الثانیة … وَ ما مَسَّنِیَ السُّوءُ ای: و ما اصابنی الضرّ و الفقر. گفت: اگر من غیب دانستمی، در روز فراخی من کفایت بدست آوردمی تا در روز تنگی و قحط بدی بمن نرسیدی. و … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۸- سورة الانفال- مدنیة » ۳ - النوبة الثالثة … شرع است و برهان روشن ببذل مجهود و کسب بندگی، و فرقان عارف نوری است غیبی، و آئینه روشن بموهبت الهی، و الهام ربّانی، رمزی دیگر گفته‌اند درین آیت و لطیفه … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۸- سورة الانفال- مدنیة » ۶ - النوبة الثالثة … از آنکه بدها و زشتها کرده، آن بنده عاصی بیچاره میان مانده و چشم بر غیب نهاده، تا خود چه آید، از غیب کرامت آید یا اهانت! فضل بیند یا عدل! پس فریشتگان طاعت و … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۹- سورة التوبة- مدنیة » ۱ - النوبة الثالثة … مکابره نشسته بود، شبی بر سر سنگی نماز میکرد، ناگاه از کمین‌گاه غیب این تیر قهر که أَ لَمْ یَعْلَمْ بِأَنَّ اللَّهَ یَری؟ بر جان و دل او زدند. فضیل را … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۹- سورة التوبة- مدنیة » ۱۰ - النوبة الثانیة … رسوله. ثُمَّ تُرَدُّونَ إِلی عالم الغیب وَ الشَّهادَةِ غیب در قرآن بده معنی آید. فالغیب: اللوح المحفوظ کقوله تعالی: أَطَّلَعَ الْغیب. و … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۹- سورة التوبة- مدنیة » ۱۰ - النوبة الثالثة … تراه فانه یراک) این حدیث اشارتست بملاقات دل با حق و معارضه سرّ با غیب و مشاهده جان در منزل‌عیان و حثّ کردن است بر اخلاص عمل و قصر امل و وفا کردن بپذیرفته … ----------------------- رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۰- سورة یونس - مکیة » ۲ - النوبة الاولى … او آیتی فرو نیامد، فَقُلْ گوی، إِنَّمَا الْغیب لِلَّهِ علم غیب خدای‌تر است، فَانْتَظِرُوا ایشان را گوی چشم میدارید بودنی را، إِنِّی مَعَکُمْ … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۰- سورة یونس - مکیة » ۲ - النوبة الثانیة … الْغیب لِلَّهِ آنچه شما می‌درخواهید از نزول آیات آن همه غیب است و علم غیب بنزدیک خدا است و جز خدای هیچ کس غیب نداند و مصالح بندگان جز خدای کس … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۰- سورة یونس - مکیة » ۲ - النوبة الثالثة … باشی وز غیر او بیگانه باشی، بدایت عنایت آنست که ایشان را قصدی دهد غیبی تا ایشان را از جهان باز برد چون فرد شود آن گه وصال فرد را بشاید. جوینده توهم چو تو … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۰- سورة یونس - مکیة » ۵ - النوبة الثانیة … مِنَ الْخَیْرِ ترا می‌پرسند که رستاخیز کی خواهد بود گوی من اگر غیب دانستمی خویشتن را از گزند نگاه داشتمی و به هر چه خیر بودی رسیدمی، و چون غیب ندانم … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۰- سورة یونس - مکیة » ۶ - النوبة الثانیة … عزبة مِنْ مِثْقالِ ذَرَّةٍ من صلت است و معناه لا یعزب ای لا یغیب و لا یبعد عن ربّک مثقال ذرّة ای وزن ذرة و انّما قال للوزن مثقالا لانّ الشی‌ء لا یوزن … ----------------------- رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۱- سورة هود - مکیة » ۱ - النوبة الثالثة … همی گوید: الهی، غریبم و بیمار و درویش، غمگین و تنها و دل‌ریش، از غیب آوازی شنید که: تستوحشین و انا معک؟ چه اندوه بری، و چون تنهایی؟ نه من با توام حاضر دل و … ----------------------- ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۶- سورة النحل- مکیه » ۹ - النوبة الثانیة … اللَّه شقیّا لو ادرکه العمل فیقول ایّای عصیتم فکیف لو رسلی بالغیب اتتکم، و فی روایة اخری یقول الاصمّ ربّ جاء الاسلام و ما اسمع شیئا، و یقول الاحمق ربّ … ----------------------- رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۷- سورة بنى اسرائیل- مکیة » ۲ - النوبة الثانیة … تشاء و تنزع الملک ممّن تشاء و تعزّ من تشاء و تذلّ من تشاء عالم الغیب و الشّهادة انت الاوّل و الآخر و الظّاهر و الباطن و انت ترحم و تستجیب دعوة المضطرّین، … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۷- سورة بنى اسرائیل- مکیة » ۲ - النوبة الثالثة … فِی الْکِتابِ» الآیة… حکم راندیم و قضا کردیم و کار از غیب بیرون آوردیم تا با خلق نمائیم که آن همه ما بودیم و همه مائیم، در ازل ما بودیم و در ابد … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۷- سورة بنى اسرائیل- مکیة » ۳ - النوبة الثانیة … اللَّه شقیّا لو ادرکه العمل فیقول ایّای عصیتم فکیف لو رسلی بالغیب اتتکم، و فی روایة اخری فیأخذ مواثیقهم لیطیعنّه فیرسل الیهم ان ادخلوا النّار فو …رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۷- سورة بنى اسرائیل- مکیة » ۶ - النوبة الثانیة … است باقی همه بیا خوانند: «أَنْ یَخْسِفَ بِکُمْ» یعنی یغور بکم و یغیبکم فی الارض کما فعل بقارون، و «جانِبَ الْبَرِّ» ناحیته من الارض. و قیل «جانِبَ … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۷- سورة بنى اسرائیل- مکیة » ۷ - النوبة الثانیة … فیقال لهم ما تنتظرون، فیقولون ننتظر ربّنا عزّ و جل کنّا نعبده بالغیب، فیقال لهم أ تعرفونه، فیقولون ان شاء عرّفنا نفسه، قال فیتجلّی لهم تبارک و تعالی … ----------------------- رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۸- سورة الکهف- مکیة » ۱ - النوبة الثانیة … الّتی خرجوا منها و هی سدوم حین عثروا علی اصحاب الکهف فحسبوا مغیبهم عن القریة و مکثهم فی الکهف من کتابهم الّذی وجدوه فی لوح من رصاص عندهم. قال ابن بحر … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۸- سورة الکهف- مکیة » ۲ - النوبة الثالثة … کَهْفِهِمْ ذاتَ الْیَمِینِ» و کسی را که سینه وی محلّ انوار اسرار غیبی کنند، صفت وی اینست که ربّ العزّه گفت در حقّ جوانمردان: «وَ تَحْسَبُهُمْ أَیْقاظاً … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۸- سورة الکهف- مکیة » ۶ - النوبة الثانیة … الحیاة، «وَ عَلَّمْناهُ مِنْ لَدُنَّا عِلْماً» ای علم من علم الغیب ما لم یعلم غیره. «قالَ لَهُ مُوسی هَلْ أَتَّبِعُکَ عَلی أَنْ تُعَلِّمَنِ» ای هل … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۸- سورة الکهف- مکیة » ۶ - النوبة الثالثة … برقی از نور اعظم در دل وی تافته و چراغ معرفت وی افروخته و اسرار غیبی او را مکشوف شده چنانک خضر را بود در کار کشتی و غلام و دیوار، نگر تا ظنّ نبری که موسی … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۸- سورة الکهف- مکیة » ۷ - النوبة الثانیة … به یوسف: «وَ یُعَلِّمُکَ مِنْ تَأْوِیلِ الْأَحادِیثِ». و علم غیب به خضر «وَ عَلَّمْناهُ مِنْ لَدُنَّا عِلْماً». و علم طلسم به ذو القرنین: «وَ … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۸- سورة الکهف- مکیة » ۷ - النوبة الثالثة … خواهند بیک شب بادیه درنوردند و دریا باز بُرند و از بعضی کارهای غیبی نشان باز دهند. چنانک حکایت کنند از عبد اللَّه مبارک: گفتا روز ترویه شبانگاه بدلم … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۹- سورة مریم- مکیّة » ۱ - النوبة الثالثة … چون در طرب آیند، در طلب آیند، قفس کون بشکنند، به پر عشق بر افق غیب پرواز کنند، تا بکعبه وصل رسند، چون رسیدند، در خود برسیدند، عقلهاشان مستغرق لطف … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۹- سورة مریم- مکیّة » ۴ - النوبة الثانیة … خواهد. «الَّتِی وَعَدَ الرَّحْمنُ عِبادَهُ بالغیب» ای بالمغیب عنهم و لم یروها، ای هم فی الدّنیا و الموعود فی حال غیبة عنهم، یعنی در دنیااند بهشت را … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۱۹- سورة مریم- مکیّة » ۴ - النوبة الثالثة … گشت، شب روز شد، و روز نوروز شد، و بخت فیروز شد. تقاضایی از پرده غیب بصحرای ظهور آمد، بر همه عالم بگذشت بکس التفات نکرد، چون بسر خاک آدم رسید عنان باز … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲۰- سورة طه- مکیّة » ۱ - النوبة الثانیة … یخفی علیّ شی‌ء من امر عبادی فی سمائی و ارضی، و ان حجبوا عنّی فلا یغیب عنهم علمی.» و عن علی بن حسن بن شقیق قال: قلت لعبد اللَّه بن المبارک، کیف نعرف ربّنا؟ … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲۰- سورة طه- مکیّة » ۱ - النوبة الثالثة … آنست که از دیده خلق پوشیده و از تکلّف و تصرف بنده رسته، شرابی از غیب روی نهاده ناخواسته، بسرّ بنده رسیده و چاشنی آن آن بجان یافته، عیشی روحانی با صد هزار … ----------------------- رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲۰- سورة طه- مکیّة » ۳ - النوبة الثانیة … و استأصله. «وَ قَدْ خابَ مَنِ افْتَری» یعنی من کذّب لینال رغیبة خاب اجرا، و قیل خاب من افتری. ای خسر من ادعی مع اللَّه إلها آخر. «فَتَنازَعُوا … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲۰- سورة طه- مکیّة » ۳ - النوبة الثالثة … و دوست ما با صدّیق در آن غار غیرت رفته، ما عنکبوت ضعیف را از غیب بشحنگی وی فرستادیم، تا دست دعاوی شما را فروبندد و سیاست قهر ربّانی بر سر شما براند، … ----------------------- رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲۰- سورة طه- مکیّة » ۵ - النوبة الثالثة … لطیفه‌ای از لطائف الهی، سرّی از اسرار پادشاهی، معنیی از معنیهای غیبی، که در ستر سرّ «قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّی» بود، در سویدای دل آدم ودیعت … ----------------------- رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲۱- سورة الانبیاء- مکیة » ۳ - النوبة الثانیة … بندگی ما کردند و سفر قیامت در پیش ما نهادند از لطف الهی و ذخایر غیبی ما را نشانی ده و در آن نشان ما را بشارتی ده تا بخوشدلی ما ودیعت غیبی بسپاریم. قال … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲۱- سورة الانبیاء- مکیة » ۳ - النوبة الثالثة … لکم شئتم ام ابیتم و انتم لی شئتم ام ابیتم. ای جوانمرد اگر مددی از غیب بنام تو فرستاده‌اند و نظری از نظرهای لطف بتو رسیده غازی آن رومی را چنان اسیر نبرد که … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲۱- سورة الانبیاء- مکیة » ۶ - النوبة الثالثة … رضوان با همه غلمان چاکر خاک قدم اهل بلاست، اقبال ازلی و تقاضای غیبی معدّ بنام اهل بلاست محبّت الهی غذای اسرار اهل بلاست. لطف و رحمت ربّانی وکیل در خاص … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲۱- سورة الانبیاء- مکیة » ۷ - النوبة الثالثة … فرستاد، راز با جان گفت، رقم طاعت بر اطراف کشید، ترا منتظر واردات غیب گردانید که ای منتظر وارد لطف ما! ای نظاره شاهد غیب ما! ولایت نراند در دل تو مگر سلطان … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲۲- سورة الحجّ- مدنیّة » ۲ - النوبة الثانیة … سلف است ما فی السّماء نجم و لا شمس و لا قمر الّا یقع ساجدا حین یغیب ثم لا ینصرف حتی یؤذن له فیأخذ ذات الیمین حتی یرجع الی مطلعه. مجاهد گفت: سجود جمادات … ----------------------- رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲۲- سورة الحجّ- مدنیّة » ۴ - النوبة الثالثة … از طوارق نسیان پاک دارد و در امان و حفظ خویش دارد، چندان که که بر غیب خود غیرت دارد بر سرّ مؤمن غیر دارد، زیرا که این برای آن میدارد، و آن برای این … ----------------------- رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲۳- سورة المؤمنون- مکیّة » ۲ - النوبة الثالثة … الحال بنعت التمکین یقول: بیان بیان الحق انت بیانه و کلّ معانی الغیب انت لسانه «وَ قُلْ رَبِّ أَنْزِلْنِی مُنْزَلًا مُبارَکاً» قال ابن عطا: اکبر … ----------------------- رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲۴- سورة النّور- مدنیّة » ۲ - النوبة الثانیة … یَعْلَمُ» انّهم کاذبون، «وَ أَنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ» لانه غیب. «وَ لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَتُهُ وَ أَنَّ اللَّهَ رَؤُفٌ … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲۴- سورة النّور- مدنیّة » ۴ - النوبة الثالثة … اشتیاق. وا نشد: انّ شمس النهار تغرب باللیل و شمس القلوب لیست تغیب و بدان که انوار باطن در مراتب خویش مختلف است، اوّل نور اسلام است و با اسلام نور … رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲۴- سورة النّور- مدنیّة » ۵ - النوبة الثالثة … و اختیار نه‌اند، و منشور سعادت و شقاوت نخوانند و از سراپرده غیبشان بیرون نیارند و در جراید محو و اثباتشان ثبت نکنند. مثل ایشان با قهر ربوبیّت مثل … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲۵- سورة الفرقان- مکیة » ۱ - النوبة الثانیة … أَنْزَلَهُ یعنی القرآن الَّذِی یَعْلَمُ السِّرَّ ای الغیب فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ، یعلم بواطن الامور. فقد انزله یعنی القرآن علی ما … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲۵- سورة الفرقان- مکیة » ۱ - النوبة الثالثة … روشن کرده صبح قبول ازل، دیده‌ای چون دیده عثمان باز کرده اقبال غیب، دیده‌ای چون دیده علی سرمه کشیده حکم حقّ تا ایشان را بخود بار دهد و جلال عزّت نبوت … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲۵- سورة الفرقان- مکیة » ۴ - النوبة الثالثة … محبت ازیشان مرفوع و مدفوع بود. آن روز که جمال صفوت آدم (ع) از عالم غیب سر برآورد قدّی الفی، شکلی راست، نهادی مستقیم، ظاهر و باطن بهم پیوسته، اواصر عناصر … ----------------------- رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲۷- سورة النمل- مکیة » ۵ - النوبة الثانیة … لا یَعْلَمُ مَنْ فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ الْغیب، غیب اینجا علم رستخیز است. قومی آمدند. و از رسول خدا پرسیدند که این رستخیز که تو ما را بآن … ----------------------- رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲۹- سورة العنکبوت- مکّیّة » ۱ - النوبة الثالثة … مهتر کسی که شاهد دل و جان وی ما باشیم از بلا بنالد؟ هر چه در خزائن غیب زهر بود در یک قدح کردند و بر دست وی نهادند و پرده از سرّ وی برداشتند. گفتند یا محمد … ----------------------- رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۲۹- سورة العنکبوت- مکّیّة » ۳ - النوبة الثالثة … أُوتُوا الْعِلْمَ قلوب الخواص من العلماء باللّه خزائن الغیب، فیها براهین حقه و بیّنات سرّه و دلائل توحیده و شواهد ربوبیته فقانون الحقایق … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۳۰- سورة الرّوم مکّیة » ۳ - النوبة الثالثة … احیا علیک و کم اموت در وقت اعتدال سال دو آفتاب برآید از مطلع غیب: یکی خورشید جمال فلکی یکی خورشید جلال ملکی آن یکی بر اجزاء زمین تابد، این یکی بر … ----------------------- رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۳۱- سورة لقمان - مکّیّة » ۱ - النوبة الثالثة … من قوله: وَ إِنَّ اللَّهَ لَهادِ الَّذِینَ آمَنُوا. اللَّه است غیبدان و نهان‌دان، من قوله یَعْلَمُ السِّرَّ وَ أَخْفی. اللَّه است آمرزنده گناهان، … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۳۱- سورة لقمان - مکّیّة » ۲ - النوبة الثانیة … اللَّه هذه الآیة. و عن ابن عمر قال: قال رسول اللَّه (ص): «مفاتیح الغیب خمس لا یعلمهنّ الّا اللَّه، لا یعلم متی تقوم السّاعة الّا اللَّه، و لا یعلم ما تغیض … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۳۲- سورة المضاجع و یقال سورة السجدة- مکیة » ۱ - النوبة الثانیة … ذکر من خلق السماوات و الارض، عالم الغیب وَ الشَّهادَةِ الغیب الآخرة، و الشهادة الدنیا. و قیل الغیب ما غاب عن الخلق و الشهادة ما ظهر لکم. و قیل … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۳۳- سورة الاحزاب- مدنیه » ۲ - النوبة الثانیة … یریدون بهذا القول الا فرارا من القتال ثم اخبر اللَّه سبحانه عن الغیب الذی هو سوء نیّات الّذین قالوا إِنَّ بُیُوتَنا عَوْرَةٌ فقال و لو دخل العدوّ علیهم … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۳۴- سورة سبا- مکیة » ۱ - النوبة الثانیة … صفت رب است و در کلام تقدیم و تأخیر است و المعنی قل بلی و ربی عالم الغیب لتأتینّکم گوی ای محمد: آری بخداوند من آن دانای نهان که ناچاره بشما آید رستاخیز. و اگر … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۳۴- سورة سبا- مکیة » ۱ - النوبة الثالثة … دور کننده بدیهاست، آرام دلها و شفای دردها و شستن غمهاست. از خزائن غیب تحفه‌ای در صحرای وجود نیاید مگر ببدرقه عزت بسم اللَّه، هیچ دعا در معرض حاجت بقبله … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۳۴- سورة سبا- مکیة » ۲ - النوبة الاولى … ایشان را، أَنْ لَوْ کانُوا یَعْلَمُونَ الْغیب که اگر ایشان غیب دانستندی، ما لَبِثُوا فِی الْعَذابِ الْمُهِینِ (۱۴) درنگ نکردندی در عذاب … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۳۴- سورة سبا- مکیة » ۲ - النوبة الثانیة … اللهم عمّ علی الجنّ موتی حتی یعلم الانس انّ الجنّ لا یعلمون الغیب، و کانت الجنّ تخبر الانس انّهم یعلمون أشیاء من الغیب. ابن زید گفت: پس از ان سلیمان بر … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۳۴- سورة سبا- مکیة » ۲ - النوبة الثالثة … قالب است و امانت جان مرغ پر او عشق، پرواز او ارادت افق او غیب منزل او درد، هر گه که مرغ امانت ازین قفس بشریت بر افق غیب پرواز کند کرّوبیان عالم قدس … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۳۴- سورة سبا- مکیة » ۳ - النوبة الثانیة … رَحْمَةٍ فَلا مُمْسِکَ لَها. و قیل: الفتّاح الذی بیده مفاتیح الغیب و بیده مفاتیح الرزق کقوله تعالی: وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغیب. قُلْ أَرُونِیَ … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۳۴- سورة سبا- مکیة » ۳ - النوبة الثالثة … شراک نعلین چاکران وی بود و منکران او را کاذب میگفتند، صدای وحی غیب عاشق سمع عزیز وی بود و بیگانگان او را کاهن میخواندند، عقول همه عقلای عالم از ادراک … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۳۴- سورة سبا- مکیة » ۴ - النوبة الثانیة … نزول العذاب، وَ یَقْذِفُونَ بالغیب مِنْ مَکانٍ بَعِیدٍ الغیب هاهنا الظّنّ، یعنی یرمون محمدا (ص) بالظّنّ لا بالیقین و هو قولهم له: ساحر بل کاهن بل … ----------------------- رشیدالدین میبدی رشیدالدین میبدی » کشف الاسرار و عدة الابرار » ۳۵- سورة الملائکة- مکیة » ۱ - النوبة الثالثة … آیت اشارت است بفتوح اهل ایمان و معرفت، فتوح نامی است آن را که از غیب ناجسته و ناخواسته آید و آن دو قسم است یکی از آن واردات رزق و عیش است نامطلوب و …
تحلیل تطبیقی مفهوم «غیب» در تفسیر کشف الاسرار میبدی (بخش دوم)
کلیدواژه‌ها و عبارات جدید مرتبط با «غیب»:
ملاقات دل با حق و معارضه سرّ با غیب:
اشاره به تجربه عرفانی ارتباط با عالم غیب.
مثال:
«اشارتست بملاقات دل با حق و معارضة سر با غیب» (تجربه عرفانی مشاهده حق).
«مشاهده جان با اللَّه» (حضور قلبی در محضر الهی).
غیب به عنوان حافظ اسرار:
اشاره به پنهان‌کاری و حفظ اسرار الهی.
مثال:
«حفظ غیبکم» (خداوند اسرار بندگان را حفظ میکند).
غیب در قصص انبیاء (ادامه):
تأکید بر آگاهی پیامبران از غیب به اذن خدا.
مثال:
«وَ عَلَّمْناهُ مِنْ لَدُنَّا عِلْماً» (علم غیب به خضر داده شد).
«مِنْ أَنْباءِ الْغیب» (اخبار غیبی درباره اقوام گذشته).
غیب به عنوان موعودهای الهی:
وعده‌های پنهان خداوند به بندگان مؤمن.
مثال:
«الَّتِی وَعَدَ الرَّحْمنُ عِبادَهُ بالغیب» (وعده‌های الهی در غیب).
غیب و قضا و قدر:
اشاره به تقدیر الهی که در غیب نهفته است.
مثال:
«کار از غیب بیرون آوردیم» (تقدیر الهی از عالم غیب ظهور میکند).
غیب و علم لدنّی:
علم ویژه‌ای که خداوند به اولیاء خود میدهد.
مثال:
«وَ عَلَّمْناهُ مِنْ لَدُنَّا عِلْماً» (علم غیبی که خداوند به خضر داد).
غیب و آخرت:
ارتباط غیب با عالم آخرت و قیامت.
مثال:
«ثُمَّ تُرَدُّونَ إِلی عالم الغیب وَ الشَّهادَةِ» (بازگشت به عالم غیب و شهود).
تحلیل تطبیقی (ادامه):
غیب در تجارب عرفانی:
میبدی با تأکید بر احادیث و روایات عرفانی، غیب را به عنوان «مکاشفه» و «مشاهده قلبی» معرفی میکند. عباراتی مانند «ملاقات دل با حق» و «معارضه سرّ با غیب» نشان‌دهنده نگاه عرفانی او به ارتباط بنده با عالم غیب است.غیب و علم پیامبران:
در تفسیر داستان موسی و خضر، میبدی بر این نکته تأکید میکند که علم غیب تنها به اذن الهی به بندگان خاصی داده می‌شود. این علم، «لدنّی» و فراتر از دانش معمولی است.غیب و وعده‌های الهی:
وعده‌هایی مانند بهشت، رحمت و نصرت الهی، همگی از سنخ غیب هستند که مؤمنان به آن ایمان دارند. میبدی با تفسیر آیات مربوطه، نشان میدهد که ایمان به غیب، پایه اصلی توکل و صبر است.غیب و تقدیر الهی:
میبدی با اشاره به آیاتی مانند «ثُمَّ تُرَدُّونَ إِلی عالم الغیب»، نشان میدهد که سرنوشت نهایی بندگان در غیب الهی رقم می‌خورد و این امر، تسلیم در برابر قضا و قدر را ضروری می‌سازد.
نتیجه‌گیری نهایی:
مفهوم «غیب» در تفسیر کشف‌الاسرار میبدی، علاوه بر ابعاد کلامی و تفسیری، دارای عمق عرفانی است. او غیب را نه تنها به عنوان «امور پنهان از حواس»، بلکه به عنوان «حقیقتی» می‌داند که از طریق کشف و شهود، وحی و الهام، و حتی تجربه‌های باطنی قابل درک است. کلیدواژه‌هایی مانند «مکاشفه»، «علم لدنّی»، «وعده غیبی» و «تقدیر الهی» نشان‌دهنده نگاه جامع میبدی به این مفهوم است.
الطّارق نمشی علی …
تحلیل تطبیقی مفهوم «غیب» در تفسیر کشف الاسرار میبدی (بخش سوم و پایانی)
کلیدواژه‌ها و عبارات جدید مرتبط با «غیب»:
خشیت از خداوند در غیب:
اشاره به تقوای پنهان و ایمان قلبی
مثال: «یَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بالغیب» (از پروردگارشان در نهان می‌ترسند)
مخزونات غیب:
گنجینه‌های پنهان الهی
مثال: «مکنونات لطف و مخزونات غیب»
علم غیب به عنوان اتهام ناپذیر:
دفاع از عصمت پیامبر در دریافت وحی
مثال: «هُوَ عَلَی الْغیب بِضَنِینٍ» (او در انتقال غیب بخیل نیست)
غیب به مثابه سرنوشت محتوم:
تقدیر الهی که از دید بندگان پنهان است
مثال: «حکم غیبی» (قضای الهی ناپیدا)
تجلی غیب در طبیعت:
نشانه‌های الهی در پدیده‌های طبیعی
مثال: «تَسْبِیحِ کوه‌ها و سنگها» (نمونه‌ای از غیب آشکار)
غیب و معاد:
ارتباط با عالم آخرت
مثال: «عالم الغیب وَ الشَّهادَةِ» (دنیا و آخرت)
تحلیل تطبیقی (ادامه):
1. غیب به عنوان مبنای تقوا:
میبدی با تفسیر آیه «یَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بالغیب» نشان میدهد که حقیقت ایمان، ترس پنهان از خداست. این ترس نه از روی مشاهده عذاب، بلکه از سر معرفت قلبی است. او در تفسیر این مفهوم می‌نویسد:
«یخافون ربهم فیؤمنون بالغیب» (از پروردگار می‌ترسند و به غیب ایمان دارند)
این نوع ایمان برتر از ایمان مبتنی بر مشاهده است.
2. غیب در نظام تکوین:
میبدی به «مخزونات غیب» اشاره میکند که شامل رحمت‌های پنهان الهی است. در تفسیر او:
این گنجینه‌ها در مواقع خاص به بندگان خاص میرسد
مثال: «مکنونات لطف و مخزونات غیب از ستر غیرت بیرون آرند»
3. دفاع از عصمت نبوی:
در پاسخ به شبهات مشرکان درباره وحی، میبدی تأکید میکند:
پیامبر در انتقال غیب امین است («هُوَ عَلَی الْغیب بِضَنِینٍ»)
وحی الهی کاملاً پاک و منزه از اتهام است («إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْیٌ یُوحی»)
4. غیب و حکمت الهی:
میبدی با اشاره به «حکم غیبی» نشان میدهد که:
تقدیر الهی بر اساس حکمت است
بندگان باید به این تقدیر راضی باشند
مثال: «تقدیر الهی و حکم غیبی بنگر که مرا بچه روز آورده؟!»
5. غیب در قصص قرآنی:
در تفسیر معجزات انبیاء مانند تسبیح کوه‌ها با داود، میبدی:
این موارد را از مصادیق «غیبها» می‌داند
می‌نویسد: «هم از ان غیبهاست که نادر یافته پذیرفته است»
6. غیب و معادشناسی:
در تفسیر آیات آخرتی، میبدی:
غیب را به عالم پس از مرگ مرتبط میکند
مثال: «عالم الغیب وَ الشَّهادَةِ» را به آخرت و دنیا تفسیر میکند
تأکید میکند که مؤمنان در آخرت «لا یغیبون عنها» (از بهشت محروم نمی‌شوند)
نتیجه‌گیری نهایی:
مفهوم غیب در تفسیر میبدی دارای سیر تکاملی است:
در سطح اعتقادی: پایه ایمان و تقوای قلبی
در سطح نبوی: منشأ وحی و معجزات
در سطح تکوینی: حاکم بر نظام آفرینش
در سطح معادی: مرتبط با حیات اخروی
میبدی با ترکیب رویکردهای:
کلامی (در دفاع از عصمت نبوی)
عرفانی (در تفسیر مخزونات غیب)
ادبی (در توصیف تجلیات غیب)
تصویر جامعی از این مفهوم ارائه میدهد.
نکته پایانی اینکه میبدی غیب را نه به عنوان امری کاملاً مجهول، بلکه به مثابه حقیقتی می‌داند که:
برای عموم پوشیده است
ولی به اندازه ظرفیت بندگان (خاصه انبیاء و اولیا) آشکار می‌شود
و نهایتاً در قیامت به طور کامل مکشوف خواهد شد
این نگاه جامع، تفسیر میبدی را به منبعی ارزشمند برای مطالعه مفهوم غیب در اندیشه اسلامی تبدیل کرده است.
تحلیل تطبیقی مفهوم «غیب» در تفسیر کشف الاسرار میبدی (بخش پایانی)
کلیدواژه‌های نهایی مرتبط با «غیب»:
ندای غیبی:
خطاب الهی به بندگان خاص
مثال: «از غیب این ندا بجان وی رسد که: یا أَیَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ»
ظهور دولت الهی از غیب:
تجلی حکمت خداوند در عالم
مثال: «دولت این نام از غیب ظاهر گشت»
شرح صدر برای پذیرش غیب:
آمادگی قلبی برای ادراک معارف
مثال: «قبول آثار قدرت را و استوار داشت غیب»
خزائن غیب در آخرت:
ذخایر الهی برای روز قیامت
مثال: «آب سوم بخزانه غیب سپرد، ذخیره روز رستاخیز را»
ادراک غیب از ورای حجاب:
کشف اسرار برای اولیاء الله
مثال: «کانّه ینظر الی الغیب من وراء ستر رقیق»
تحلیل نهایی:
1. سیر سلوک و ندای غیبی:
میبدی در تفسیر سوره فجر، غیب را به عنوان منبع هدایت سالکان مطرح میکند. وقتی مرید منازل سلوک را طی کند، «مطلوب او جمله طالب او گردد» و ندای غیبی «یا أَیَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ» به او میرسد. این نشان‌دهنده ارتباط مستقیم بین سیر معنوی و ادراک غیب است.
2. غیب به مثابه منشأ تحولات تاریخی:
در تفسیر سوره لیل، میبدی از ظهور «دولت این نام از غیب» سخن میگوید که باعث تحول در نظام آفرینش می‌شود. این بیانگر نگاه او به غیب به عنوان منشأ اصلی تحولات عالم است.
3. رابطه شرح صدر و ادراک غیب:
در تفسیر سوره انشراح، میبدی «شرح الصدر» را مقدمه‌ای برای «الاستیقان بالغیب» می‌داند. به عبارت دیگر، گستردگی دل شرط لازم برای یقین به غیب است. این نشان‌دهنده رویکرد عرفانی او به مسئله غیب است.
4. غیب و escatology اسلامی:
میبدی در تفسیر سوره کوثر از «خزانه غیب» سخن میگوید که ذخیره آخرت است. این بیانگر نگاه او به غیب به عنوان عالمی است که هم‌اکنون وجود دارد ولی در آخرت fully تجلی خواهد کرد.
5. مراتب ادراک غیب:
در تفسیر سوره ناس، میبدی به توانایی ابن عباس در ادراک غیب اشاره میکند: «ینظر الی الغیب من وراء ستر رقیق». این نشان‌دهنده اعتقاد به سلسله مراتب در ادراک غیب است که به حسب استعدادهای افراد متفاوت است.
نتیجه‌گیری جامع:
مفهوم غیب در تفسیر میبدی دارای ابعاد مختلفی است:
بعد عرفانی: غیب به عنوان منبع الهام و کشف برای سالکان
بعد تاریخی: غیب به عنوان منشأ تحولات در عالم
بعد معرفتی: غیب به عنوان موضوع ادراک برای اولیاء الله
بعد آخرت‌شناختی: غیب به عنوان عالم ذخایر الهی برای قیامت
میبدی با ترکیب این ابعاد، تصویری جامع از غیب ارائه میدهد که هم جنبه‌های نظری (معرفتی) و هم جنبه‌های عملی (سلوکی) را در بر می‌گیرد.
نکته پایانی اینکه میبدی غیب را نه به عنوان امری کاملاً مجهول، بلکه به مثابه حقیقتی می‌داند که:
برای عموم پوشیده است
به اندازه ظرفیت بندگان (خاصه انبیاء و اولیا) آشکار می‌شود
و نهایتاً در قیامت به طور کامل مکشوف خواهد شد
این نگاه جامع، تفسیر میبدی را به منبعی ارزشمند برای مطالعه مفهوم غیب در اندیشه اسلامی تبدیل کرده است.
تحلیل تطبیقی مفهوم «غیب» در تفسیر کشف الاسرار میبدی (بخش پایانی)
۱. غیب به مثابه منبع الهام و هدایت
میبدی در تفسیر سوره فجر، غیب را منشأ ندای الهی به بندگان خاص می‌داند. آنجا که می‌فرماید: «از غیب این ندا بجان وی رسد که: یا أَیَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ». این بیانگر آن است که:
غیب منبع مستقیم خطاب الهی است
این خطاب خاص نفوس مطمئنه است
شرط دریافت این ندای غیبی، پیمودن منازل سلوک است («مرید چون این منازل باز برد»)
۲. غیب به عنوان منشأ تحولات عالم
در تفسیر سوره لیل، ظهور «دولت این نام از غیب» را توصیف میکند که باعث دگرگونی در سراسر عالم می‌شود:
از عرش تا فرش در استقبال این ظهور می‌آیند
این بیانگر جنبه تکوینی و تاریخی غیب است
نشان میدهد غیب صرفاً مفهومی انتزاعی نیست، بلکه در عالم تأثیر مستقیم دارد
۳. شرح صدر به مثابه شرط ادراک غیب
در تفسیر سوره انشراح، رابطه «شرح صدر» با ادراک غیب را بررسی میکند:
شرح صدر را به معنای گشایش دل برای «قبول قدرت الهی» و «استیقان به غیب» می‌داند
این گشایش سه مرحله دارد:
۱. پذیرش آثار قدرت الهی
۲. یقین به امور غیبی
۳. اعتماد به ضمانت الهیاین مراحل نشانگر سیر معرفتی از حس به غیب است
۴. خزائن غیب و escatology اسلامی
در تفسیر سوره کوثر، از «خزانه غیب» به عنوان ذخیره آخرتی یاد میکند:
آب سوم (نماد رحمت خاصه) در خزائن غیب نگهداری می‌شود
این ذخایر در قیامت مورد استفاده قرار می‌گیرد
نشان میدهد غیب هم‌اکنون موجود است ولی تجلی کامل آن در آخرت خواهد بود
۵. مراتب و روش‌های ادراک غیب
در تفسیر سوره ناس، به توانایی خاص ابن عباس در ادراک غیب اشاره میکند:
این ادراک از ورای «ستر رقیق» صورت می‌گیرد
سه ویژگی برای این ادراک ذکر می‌شود:
۱. جودة رأی (نیروی تشخیص قوی)
۲. کثرة اصابته (دقت بالا)
۳. نظر از ورای حجاب (نه شهود بی‌واسطه)این نشانگر اعتقاد به سلسله مراتب در ادراک غیب است
نتیجه‌گیری جامع:
مفهوم غیب در تفسیر میبدی دارای ابعاد چندگانه است:
۱. بعد وجودشناختی: غیب به عنوان عالمی حقیقی و مؤثر در عالم شهود
۲. بعد معرفت‌شناختی: ادراک غیب نیازمند شرح صدر و سلوک عملی
۳. بعد تاریخی: غیب منشأ تحولات در نظام آفرینش
۴. بعد سلوکی: غیب منبع الهام و هدایت برای سالکان
۵. بعد آخرت‌شناختی: غیب محل ذخایر الهی برای قیامت
میبدی با این نگاه جامع، غیب را از سطح مفهومی صرف به عرصه‌ای فعال و پویا در زندگی بندگان ارتقا میدهد.
جمع‌بندی نهایی مفهوم «غیب» در تفسیر کشف‌الاسرار میبدی
۱. تعریف جامع غیب از دیدگاه میبدی
غیب در نگاه میبدی دارای ساحت‌های چندگانه است:
ساحت الهیاتی: عالمی مستقل و برتر از عالم شهادت که تنها خداوند به تمامیت آن آگاه است
ساحت معرفتی: اموری که از حواس مادی پنهان ولی با چشم دل قابل ادراک است
ساحت نبوی: منشأ وحی و الهامات الهی به پیامبران و اولیا
۲. ویژگی‌های کلیدی غیب
الف) علم غیب:
انحصار ذاتی آن به خداوند («إِنَّ اللَّهَ عِنْدَهُ عِلْمُ السَّاعَةِ»)
اعطای محدود آن به اولیا و انبیا به اذن الهی («وَ عَلَّمْناهُ مِنْ لَدُنَّا عِلْماً»)
ب) خزائن غیب:
ذخایر الهی برای دنیا و آخرت
شامل رحمت‌های خاص و مواهب معنوی
ج) تجلیات غیب:
ظهور در قالب وحی
تجلی در معجزات انبیا
نمود در الهامات اولیا
۳. نسبت غیب با انسان
میبدی برای ارتباط انسان با غیب مراتبی قائل است:
۱. ایمان به غیب:
پایه‌ای ترین سطح ارتباط
ویژه عموم مؤمنان («الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ»)
۲. ادراک غیب:
نیازمند «شرح صدر» و تهذیب نفس
درجات مختلف از کشف تا شهود
۳. اتحاد با غیب:
عالی‌ترین مرحله («مُلَاقَاهُ الرَّحْمٰنِ»)
ویژه کاملان راه
۴. کارکردهای غیب در نظام فکری میبدی
۱. کارکرد تربیتی:
ایجاد حالت انتظار و امید در مؤمنان
تقویت روحیه توکل و تسلیم
۲. کارکرد معرفتی:
تکمیل کننده ادراکات حسی
ایجاد توازن بین ظاهر و باطن
۳. کارکرد اجتماعی:
توجیه نظام نبوت و ولایت
تبیین فلسفه وحی و شریعت
۵. دسته‌بندی نهایی انواع غیب
نوع غیبویژگی‌هامصادیق
غیب مطلقمختص ذات الهیعلم به قیامت
غیب نسبیقابل ادراک برای اولیاالهامات قلبی
غیب تکوینیحاکم بر نظام آفرینشتقدیر الهی
غیب تشریعیمنشأ وحی و شریعتقرآن کریم
نتیجه‌گیری پایانی:
میبدی در تفسیر خود، غیب را از محدوده یک مفهوم انتزاعی فلسفی خارج کرده و به آن حیاتی پویا و فعال در ساحت‌های مختلف وجود می‌بخشد. نظام فکری او درباره غیب:
از سویی بر مبنای قرآن و سنت استوار است
از سوی دیگر با تجربیات عرفانی و سیروسلوک عملی پیوند خورده
و در نهایت به تبیین جامعی از نسبت انسان با عالم غیب می‌انجامد
این تفسیر چندبعدی، کشف‌الاسرار را به یکی از منابع غنی برای مطالعه مفهوم غیب در سنت تفسیری اسلامی تبدیل کرده است.
کلید واژه ها عبارات مرتبط
کلیدواژه‌ها و عبارات مرتبط با مفهوم «غیب» در تفسیر کشف‌الاسرار میبدی:
الف) کلیدواژه‌های محوری:
علم غیب
علم لدنی
مفاتیح الغیب
انباء الغیب
علام الغیوب
ساحت‌های غیب
عالم الغیب و الشهاده
ملکوت غیب
خزائن غیب
اسرار غیبی
مکانیزم‌های ادراک غیب
کشف الاسرار
شرح صدر
مکاشفه
فراست ایمانی
ب) عبارات و تعابیر ویژه:
در توصیف ذات غیب
"ما وراء حجاب شهود"
"عالم لا یعرفه الا الله"
"مکنونات الغیب"
در بیان ارتباط انسان با غیب
"ندای غیبی به جان سالک"
"تجلّیات غیب در دل اولیا"
"فتح باب الغیب"
در وصف آثار غیب
"برکات الغیب"
"مواهب غیبی"
"انوار غیبیه"
ج) شبکه مفهومی غیب:
مفاهیم هم‌نوا
ملکوت
عالم امر
سدره المنتهی
مفاهیم مکمل
یقین
توکل
تسلیم
مفاهیم متضاد
شهادت
ظاهر
حس
د) اصطلاحات خاص میبدی:
"درر الغیب"
گنجینه‌های پنهان الهی
"عجائب الذخائر الغیبیه"
شگفتی‌های ذخایر غیبی
"حکم غیبی"
قضای الهی نهفته
این کلیدواژه‌ها و عبارات، چارچوب مفهومی غنی‌ای را تشکیل می‌دهند که میبدی از طریق آن به تبیین نظام‌مند مفهوم غیب در تفسیر خود پرداخته است.
"درر الغیب"
تحلیل اصطلاح "درر الغیب" در تفسیر کشف‌الاسرار میبدی
۱. معناشناسی عبارت
"درر الغیب" ترکیبی است از:
"درر" (جمع دُرّ): به معنای مرواریدهای گرانبها و گنجینه‌های نفیس
"الغیب": عالم پنهان و ماورایی
ترکیب این دو واژه اشاره به:
"گنجینه‌های پنهان الهی" یا "مرواریدهای گرانبهای عالم غیب" دارد.
۲. جایگاه مفهومی در نظام فکری میبدی
میبدی از این اصطلاح برای اشاره به:
حقایق ناب الهی
معارف باطنی
اسرار آفرینش
مواهب ویژه معنوی
استفاده میکند که:
در عالم غیب نهفته‌اند
تنها به اهلش عطا می‌شوند
دارای ارزشی بی‌نظیر هستند
۳. ویژگی‌های "درر الغیب" از دیدگاه میبدی
۱. کمیابی:
مانند مرواریدهای درشت که به ندرت یافت می‌شوند
"قلّت وجودها کقلّة الدرّ الکبیر"
۲. نفیس بودن:
دارای ارزش معنوی والا
"نفاسة قدرها کنفاسة الجوهر"
۳. پنهانی:
در اعماق عالم غیب قرار دارند
"مستورة عن عیون الخلق"
۴. انتخابی بودن:
به میزان استعداد افراد ظاهر می‌شوند
"تظهر بحسب استعدادات القلوب"
۴. مصادیق "درر الغیب" در تفسیر میبدی
۱. معارف توحیدی:
حقایق ناب درباره ذات و صفات الهی
۲. اسرار نبوت:
حکمت‌های نهفته در شریعت
۳. الهامات قلبی:
مواهب ویژه اولیای الهی
۴. حقایق escatological:
اسرار عالم آخرت و قیامت
۵. راه‌های دستیابی به "درر الغیب"
میبدی برای وصول به این گنجینه‌ها سه مسیر اصلی را بیان میکند:
۱. سیر وسلوک:
مجاهده نفس
"من جاهد نفسه رزقه الله من درر الغیب"
۲. تزکیه باطن:
تخلیه قلب از تعلقات دنیوی
"طهر قلبک یظهر لک ما فی الغیب"
۳. توسل به اهل بیت(ع):
تمسک به عترت پیامبر
"هم ابواب درر الغیب"
۶. کاربردهای ادبی-بلاغی این اصطلاح
میبدی با بهره‌گیری از این تعبیر:
از صنعت تشبیه استفاده میکند (تشبیه معارف غیبی به مروارید)
از ایجاز بهره می‌برد (بیان معانی عمیق در قالب عبارت کوتاه)
طباق ایجاد میکند (تقابل ظاهر و باطن)
۷. تفاوت با مفاهیم مشابه
مفهوم "درر الغیب" با:
"خزائن الغیب" (عمومی‌تر است)
"مکنونات الغیب" (کلی‌تر است)
"انوار غیبیه" (انتزاعی‌تر است)
تفاوت دارد و اشاره خاص‌تر به جنبه‌های:
نفیس
کمیاب
والامرتبه
معارف غیبی دارد.
نتیجه‌گیری:
اصطلاح "درر الغیب" در تفسیر میبدی:
نشانگر عمق نگاه عرفانی اوست
بیانگر ارزشمندی معارف باطنی است
حاکی از سیر تکاملی انسان به سوی کمال است
نمایانگر ارتباط تنگاتنگ ظاهر و باطن دین است
این تعبیر زیبا، یکی از برجسته‌ترین مفاهیم در نظام تفسیری میبدی محسوب می‌شود.