این جمله اشاره‌ای عمیق به مفهوم تقدیر الهی (قضا و قدر) و اسرار پنهان آن دارد، که در عرفان و حکمت اسلامی به عنوان یکی از رازهای الهی مطرح شده است. در اینجا به بررسی ابعاد مختلف این موضوع می‌پردازیم:
۱. تقدیر در اسلام: قضا و قدر
قدر: به معنای اندازه‌گیری و تعیین حدود اشیا توسط خداوند است. یعنی هر چیزی در عالم، اندازه و زمانی مشخص دارد.
قضا: به معنای حتمیت بخشیدن به آن تقدیر است، یعنی تحقق یافتن آنچه خدا مقدر کرده است.
خداوند در قرآن می‌فرماید:
"إِنَّا كُلَّ شَيْءٍ خَلَقْنَاهُ بِقَدَرٍ" (قمر: ۴۹)
"ما هر چیزی را به اندازه آفریدیم."
اما جزئیات تقدیر هر کس، پوشیده است و کسی نمی‌تواند به طور کامل از اسرار آن آگاه شود، مگر آنچه خداوند به برخی از بندگان خاص (مانند انبیا و اولیا) الهام کند.
۲. چرا اسرار تقدیر فاش نمی‌شود؟
۱. امتحان و اختیار انسان:
اگر انسان از تمام جزئیات سرنوشت خود آگاه شود، ممکن است اختیار و تلاش او از بین برود.
خداوند می‌خواهد بندگانش در حال امتحان باشند و با ایمان و صبر، راه حق را بپویند.
۲. حکمت الهی:
برخی اتفاقات به ظاهر ناخوشایند، ممکن است خیر بزرگی در پی داشته باشند که انسان از آن بی‌خبر است.
قرآن می‌فرماید:
"وَعَسَىٰ أَن تَكْرَهُوا شَيْئًا وَهُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ" (بقره: ۲۱۶)
"شاید چیزی را ناخوش بدارید، حال آنکه خیر شما در آن باشد."
۳. محدودیت ادراک بشری:
عقل انسان توان درک تمام پیچیدگی‌های تقدیر الهی را ندارد.
امام علی (ع) می‌فرماید:
"قَدَرُ اللَّهِ سِرٌّ مُسْتَتِر"
"تقدیر الهی، رازی پنهان است."
۳. آیا می‌توان به برخی از اسرار تقدیر پی برد؟
به صورت محدود، بله (مثلاً از طریق الهامات قلبی، رویاهای صادقه، یا علوم خاصی مانند جفر و علم حروف که در اختیار برخی اولیای الهی است).
اما به صورت کامل، خیر، زیرا:
پیامبر (ص) فرمود:
"اِحْفَظِ اللَّهَ یَحْفَظْکَ، اِحْفَظِ اللَّهَ تَجِدْهُ أَمَامَکَ، تَعَرَّفْ إِلَی اللَّهِ فِی الرَّخَاءِ یَعْرِفْکَ فِی الشِّدَّةِ"
"خدا را حفظ کن تا تو را حفظ کند... در روزهای آسان به سوی خدا برو تا در سختی‌ها تو را دریابد."
(یعنی به جای کنجکاوی در تقدیر، به تقوا و اطاعت بپردازید.)
۴. سخن پایانی: تسلیم در برابر تقدیر
عرفا و حکما معتقدند:
تقدیر، همان تدبیر الهی است و انسان باید به آن راضی باشد.
سعی و تلاش لازم است، اما نتیجه‌کار را به خدا واگذار کنیم.
رازهای تقدیر مانند یک کتاب مهرشده است که تنها در وقت مقرر آشکار می‌شود.
به قول حافظ:
"اسرار ازل را نه تو دانی و نه من / وین حرف معما نه تو خوانی و نه من"
پس به جای پیگیری اسرار نهفته، باید به دنبال انجام وظیفه و تقرب به خدا بود.