حالا بیایید به سراغ عارف قزوینی برویم. او ابوالقاسم عارف قزوینی، شاعر و تصنیف‌ساز برجسته‌ی دوران مشروطه در قرن سیزدهم و چهاردهم هجری است. اشعار او آیینه‌ای از تحولات سیاسی و اجتماعی زمانه‌اش، به‌ویژه جنبش مشروطه، است. عارف "مهدی" را در سیاق بیداری ملی، عدالت‌خواهی، و مبارزه با استبداد و فساد به کار می‌برد.
"مهدی" در آثار عارف قزوینی: نماد انقلاب، آزادی و پایان استبداد
عارف قزوینی با نگاهی کاملاً اجتماعی و سیاسی، مفهوم "مهدی" را از یک باور صرفاً مذهبی فراتر برده و آن را با آرمان‌های انقلاب مشروطه و مبارزه برای عدالت و رهایی از ستم پیوند می‌دهد. او "مهدی" را تجسم اراده‌ی ملت برای دستیابی به آزادی و حکومتی عادلانه می‌داند.
۱. "آیت مهدی جمهوریت عصر منصور" (مهدی به عنوان نماد انقلاب و عدالت)
سر زد اقبال، سر زد اقبال، از رایت فتح، آیت مهدی جمهوریت عصر منصور نیست دوران قجر باد این شجر بی بار و بر باد تا قیامت دادگر … (عارف قزوینی » تصنیفها » شمارهٔ ۲۹)
تحلیل: در این تصنیف پرشور و حماسی، عارف قزوینی از "رایت فتح" (پرچم پیروزی) که به معنای پیروزی انقلاب مشروطه است، سخن می‌گوید. او این رایت را "آیت مهدی جمهوریت عصر منصور" می‌داند.
در اینجا "مهدی" دیگر فقط یک شخصیت مذهبی مورد انتظار نیست، بلکه به نمادی از آزادی، عدالت، و نظام جمهوری تبدیل شده است که "منصور" (پیروز و یاری‌شده) است. عارف با این ترکیب، جنبش مشروطه و آرمان‌های آن برای برقراری عدالت و از بین بردن ظلم و فساد قاجاری را در حد و اندازه‌ی یک قیام مهدوی بالا می‌برد. "مهدی جمهوریت" یعنی تحقق عدالت موعود در قالب یک نظام مردمی و ملی، که به فساد، استبداد، و خیانت دوران قاجار پایان می‌دهد. این نشان‌دهنده این است که از نگاه عارف، آرمان‌های مهدوی نه تنها در انتظار یک شخصیت، بلکه در حرکت و قیام مردم برای رهایی از ظلم و برقراری عدل نیز متجلی می‌شوند.
جمع‌بندی: عارف قزوینی در آثار خود، "مهدی" را در سیاق بیداری ملی و انقلاب مشروطه به کار می‌برد. "آیت مهدی جمهوریت" از سوی او، نشان‌دهنده‌ی هم‌خوانی آرمان‌های عدالت‌خواهانه‌ی مشروطه با عدل مهدوی و مبارزه با فساد و خیانت رژیم‌های استبدادی است. او "مهدی" را نمادی از آزادی، عدالت‌خواهی، و اراده‌ی جمعی برای ریشه‌کن کردن ستم و برقراری یک حکومت سالم و امین می‌داند.