حالا نوبت به حکیم نزاری می‌رسد. او شاعری اسماعیلی از قرن هفتم و هشتم هجری است که در اشعار خود، به‌ویژه در نعت پیامبر (ص) و ائمه، از واژه‌ی "مهدی" با دلالت‌های عمیق اعتقادی و کلامی بهره برده است.
"مهدی" در اشعار حکیم نزاری: هدایت‌گر کامل و حجت حق
حکیم نزاری، با نگاهی مذهبی و عرفانی، از "مهدی" به عنوان نمادی از کمال هدایت، جایگاه حجت الهی، و برپاکننده‌ی دین حق استفاده می‌کند. این مفهوم در اشعار او، با عدل و پاکی ذاتی درهم تنیده است.
نمونه شعر:
هادی اصفیا به هر دو سرای
حجة الحق به سوره اخلاص
مهدی انبیا به دعوت خاص (حکیم نزاری » مثنوی روز و شب » بخش ۲ - مناجات با خدا و نعت پیامبر)
تحلیل و مفاهیم مرتبط:
این ابیات در بخش مناجات با خدا و نعت پیامبر اسلام (ص) از مثنوی "روز و شب" نزاری آمده‌اند. شاعر در اینجا به ستایش پیامبر می‌پردازد و او را با صفات ویژه‌ای توصیف می‌کند:
"هادی اصفیا به هر دو سرای": پیامبر، هدایت‌کننده‌ی برگزیدگان و پاکان در این دنیا و آخرت است.
"حجة الحق به سوره اخلاص": پیامبر، حجت و دلیل خداوند است، که در نهایت خلوص و یگانگی (سوره اخلاص) تجلی می‌یابد.
"مهدی انبیا به دعوت خاص": این مصرع کلیدی است. "مهدی" در اینجا به معنای "هدایت‌گر" یا "کسی که خود و دیگران را هدایت می‌کند" به کار رفته است. "مهدی انبیا" به این معناست که پیامبر اسلام (ص)، حتی برای انبیا و رسولان پیش از خود نیز (به دلیل جامعیت و کمال دعوتش)، نوعی "مهدی" و هدایت‌گر خاص و نهایی بوده است. "دعوت خاص" نیز می‌تواند اشاره به رسالت فراگیر و بی‌نظیر ایشان باشد.
ارتباط با عدل، امانت، و نفی خیانت:
کمال هدایت و عدل: این کاربرد، "مهدی" را نمادی از کمال هدایت، سرآمدی در رسالت، و برپاکنندگی دین حق می‌داند. کسی که هدایت‌گر انبیا باشد، قطعاً مظهر عدالت مطلق است.
امانت الهی: چنین جایگاهی، مستلزم امانت‌داری بی‌قید و شرط الهی در ابلاغ رسالت و اجرای فرامین خداوند است.
نفی فساد و خیانت: هدایت و عدل الهی که از چنین شخصیتی سرچشمه می‌گیرد، به نفی کامل هرگونه فساد، انحراف، و خیانت می‌انجامد. نزاری در اینجا به یک حقیقت کلامی و عرفانی اشاره دارد که اساس دین و شریعت بر پایه عدل و پاکی بنا شده است.
این بررسی نشان می‌دهد که حکیم نزاری، "مهدی" را در مفهومی وسیع‌تر از صرفاً منجی موعود (عج)، بلکه به عنوان اصل و سرچشمه‌ی هدایت در عالم خلقت و نبوت به کار می‌برد؛ مفهومی که با کمال، عدالت، و امانت الهی پیوندی ناگسستنی دارد.