"آب توبه" یک ترکیب استعاری است که در ادبیات عرفانی و اخلاقی به توبه و پشیمانی خالصانه اشاره دارد. در این استعاره، توبه به مثابهی آبی پاککننده در نظر گرفته میشود که آلودگیهای گناه را از جان و دل میشوید و روح را برای تقرب به خداوند آماده میسازد. این مفهوم بر نقش حیاتی توبه در مسیر سلوک و پاکیزگی باطنی تأکید دارد.
بررسی "آب توبه" در ابیات ذکر شده
در اشعاری که شما ارائه دادید، "آب توبه" در غزلی از بخش "شوق مهدی" فیض کاشانی به کار رفته است:
فیض کاشانی » شوق مهدی » غزلیات » شماره ۶۹:
"... کان ماه مجلسافروز اندر صدارت آمد آلودگان عصیان در آب توبه غسلی معصوم منتظر را وقت زیارت آمد ..."
در این ابیات، شاعر به واقعهی ظهور یا زیارت "ماه مجلسافروز" (که در این بخش، اشاره به امام زمان عجلالله تعالی فرجه الشریف است) میپردازد. او میگوید:
زمانی که آن محبوب والا در جایگاه خود قرار میگیرد.
آلودگان گناه (عصیان) باید با "آب توبه" غسل کنند تا پاک و مطهر شوند.
زیرا وقت زیارت معصوم منتظر فرا رسیده است.
این کاربرد نشان میدهد که فیض کاشانی طهارت باطنی را لازمهی تقرب و زیارت اولیای الهی میداند. "آب توبه" وسیلهای است برای پاک کردن آلودگیهای گناه از دل، به گونهای که شخص بتواند با قلبی پاک به دیدار معصوم برود یا از فیض حضور او بهرهمند شود. این استعاره، قدرت تحولبخش توبه و اهمیت آن در آمادهسازی روح برای مواجهه با حقایق والا را به خوبی بیان میکند.