برداشت

"آبرو" در زبان فارسی به معنای حیثیّت، اعتبار، شرف، و آبرومندی است. همچنین می‌تواند به معنای طراوت، زیبایی، و جلوه نیز به کار رود، خصوصاً وقتی در مورد چهره یا گل و گیاه به کار می‌رود (مانند "آب و رنگ"). فیض کاشانی، این واژه را با هر دو مفهوم، و غالباً با بار معنایی عمیق عرفانی یا اخلاقی، در اشعار خود به کار برده است.

کاربرد "آبرو" در ابیات ذکر شده

در اشعاری که ارائه کردید، "آبرو" در موارد زیر مشاهده می‌شود:

• غزل شماره ۸۰۰:

  • "آبروی شمع و مه را ریخت دوش / آفتاب روی بزم‌آرای تو"

  • در این بیت، آبرو به معنای اعتبار و شکوه به کار رفته است. شاعر می‌گوید که جمال و نور خیره‌کننده‌ی روی معشوق (که می‌تواند نمادی از ذات الهی باشد) آنقدر درخشان و بی‌نظیر است که اعتبار و جلوه‌ی شمع و ماه را از بین برده است.

• غزل شماره ۹۳۲:

  • "دادی بآب و رنگ بتان آبروی ما / با گلرخان چه کردی و با ما چه میکنی"

  • در اینجا آبرو به معنای حیثیّت و اعتبار شاعر است. شاعر بیان می‌کند که دلربایی و فریبندگی بتان (معشوقان زمینی یا مظاهر دنیا) آبروی او را برده و او را از خود بی‌خود کرده است.

• غزل شماره ۹۴۵:

  • "ای نسخه اصل خوبی و رعنایی / سر چشمه آبروی هر زیبایی"

  • در این بیت، معشوق (یا وجود مطلق) به عنوان سرچشمه و اصل آبروی هر زیبایی معرفی شده است. آبرو در اینجا به معنای جلوه، طراوت و ارزش ذاتی است که به هر زیبایی بخشیده می‌شود.

• رباعی شماره ۵۴:

  • "ای نسخه اصل خوبی و یکتایی / سرچشمه آبروی هر زیبایی"

  • همانند بیت قبلی، این رباعی نیز معشوق را سرچشمه‌ی آبروی (اعتبار و جلوه) هر زیبایی می‌داند.

• شوق مهدی » غزلیات » شماره ۳:

  • "ای فروغ شرع و دین از روی رخشان شما / آبروی طاعت از مهر محبان شما"

  • در این بیت، آبرو به معنای اعتبار و ارزش است. شاعر می‌گوید که آبرو و قدر و قیمت اطاعت و بندگی، از مهر و محبت به اهل بیت (که در اینجا به امام زمان (عج) اشاره دارد) حاصل می‌شود.

• شوق مهدی » غزلیات » شماره ۵۰:

  • "هر آبروی که اندوختم ز دانش و دین / نثار خاک ره آن امام خواهم کرد"

  • در اینجا آبرو به معنای اعتبار و منزلتی است که شاعر از راه کسب علم و تقوا به دست آورده است. او قصد دارد این آبرو و دستاوردهای خود را فدای راه امام زمان (عج) کند.

• شوق مهدی » غزلیات » شماره ۸۵:

  • "ای آبروی دور زمان بی تو سوخت فیض / پا در رکاب آر که از دست رفت کار"

  • آبروی دور زمان به معنای اعتبار و شرف عصر حاضر است که بدون حضور امام زمان (عج) در خطر نابودی و از دست رفتن قرار دارد.

• شوق مهدی » غزلیات » شماره ۱۳۹:

  • "ز خاکپای تو داد آبروی لاله و گل / چو کلک صنع رقم زد به آبی و خاکی"

  • در این بیت، آبرو به معنای طراوت و زیبایی لاله و گل است که از برکت خاک پای معشوق (یا امام) به آن‌ها بخشیده شده است. این نشان می‌دهد که حتی زیبایی‌های طبیعی نیز از فیض وجود اوست.

فیض کاشانی با ظرافت خاص خود، آبرو را هم در معنای مادی و اجتماعی (حیثیت و اعتبار) و هم در معنای معنوی و زیبایی‌شناختی (جلوه و طراوت) به کار برده است. در بسیاری از موارد، این واژه به مقام والای اهل بیت (ع) و تأثیر وجودی آنان در جهان اشاره دارد.