تکرار "غم مخور
تکرار عبارت "غم مخور" (نگران نباش، اندوهگین مباش) در شعر فارسی، به‌ویژه در ادبیات عرفانی و انتظار، یک آرایه ادبی قدرتمند و پرکاربرد است. این تکرار، نه تنها به زیبایی کلام می‌افزاید، بلکه کارکردی عمیقاً عاطفی و تسلی‌بخش دارد. در ادامه به بررسی معنا و کارکرد آن، به‌ویژه در شعر فیض کاشانی، می‌پردازیم:
تکرار "غم مخور": از تسلی تا امیدآفرینی
عبارت "غم مخور" به معنای نفی غم و دعوت به آرامش و امیدواری است. تکرار آن در شعر، نشان‌دهنده تأکید و اصرار بر این پیام است. این آرایه، معمولاً در شرایط سخت و ناامیدکننده به کار می‌رود تا مخاطب را از یأس بیرون آورده و به آینده‌ای روشن امیدوار سازد.
کارکرد در شعر فیض کاشانی:
در «شوق مهدی» فیض کاشانی، تکرار "غم مخور" یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های سبک اوست که به طور مستقیم با هدف او در تسلی‌بخشی و امیدآفرینی در دوران غیبت امام زمان (عج) ارتباط دارد. این تکرار، از سوی یک عارف و عالم دلسوز، پیامی محکم و آرام‌بخش به منتظران است:
تسلی‌بخشی و آرامش روانی: فیض با تکرار "غم مخور"، به خواننده اطمینان می‌دهد که رنج‌ها و سختی‌های دوران غیبت پایدار نخواهند بود و به پایان خواهند رسید. این تکرار، مانند یک ندای مهربانانه از سوی یک دوست یا مرشد عمل می‌کند که به مخاطب آرامش قلبی می‌بخشد و او را از پریشانی نجات می‌دهد.
تأکید بر حتمیت ظهور و وعده‌های الهی: تکرار "غم مخور" پس از بیان نشانه‌های رهایی (مانند آمدن مهدی، گلستان شدن کلبه احزان)، به معنای تأکید بر قطعیت و حتمی بودن این وعده‌هاست. شاعر می‌خواهد یأس و تردید را از دل مخاطب بزداید و او را به آینده‌ای که خداوند وعده داده، مطمئن سازد.
ایجاد امید فعال و پایداری در انتظار: این "غم مخور"ها، انتظار را از حالت انفعالی خارج کرده و به یک امید فعال و پویا تبدیل می‌کنند. منتظر را تشویق می‌کنند که با وجود سختی‌ها، قوی بماند و در مسیر خود ثابت‌قدم باشد. این امید، به منتظر نیرو می‌بخشد تا در برابر فتنه‌ها و یأس‌آفرینی‌ها مقاومت کند.
همدلی و همذات‌پنداری: وقتی شاعر بارها این عبارت را تکرار می‌کند، مخاطب حس می‌کند که شاعر دردمند اوست و رنج‌های او را درک می‌کند. این همدلی، پیوند عاطفی میان شاعر و خواننده را تقویت می‌کند و پیام "غم مخور" را تأثیرگذارتر می‌سازد.
نمونه برجسته از «شوق مهدی»:
مهدی آخر زمان آید به دوران غم مخور کلبه احزان شود روزی گلستان غم مخور این دل غمدیده حال به شود دلدار به کام غم مخور (غزل شماره ۸۳)
در این غزل کوتاه، فیض کاشانی سه بار "غم مخور" را تکرار می‌کند. هر بار پس از بیان یک مژده یا وعده الهی (آمدن مهدی، گلستان شدن کلبه احزان، به کام رسیدن دل غمدیده)، "غم مخور" می‌آید تا بر قطعیت آن وعده و لزوم امیدواری تأکید کند. این تکرار، لحنی سراسر امید و تسلی به غزل می‌بخشد و آن را به یکی از ماندگارترین اشعار مهدوی تبدیل کرده است.