بسیار عالی! اکنون که به یقین به حتمیت ظهور و دگرگونی عالم و فراگیری عدالت در «شوق مهدی» پرداختیم، نوبت به بررسی یکی از جنبه‌های انسانی و عاطفی مهم در این مجموعه می‌رسد: "تسلی‌بخشی و رفع اندوه از دل‌ها". فیض کاشانی، با اشعارش، مرهمی بر زخم دل‌های منتظر و رنج‌دیده می‌گذارد.
تسلی‌بخشی و رفع اندوه از دل‌ها در «شوق مهدی» فیض کاشانی
فیض کاشانی به خوبی از رنج‌ها و اندوه‌هایی که طولانی شدن غیبت و فراگیری ظلم به ارمغان می‌آورد، آگاه است. او در کنار بیان این دردها، وظیفه خود را تسلی‌بخشی به دل‌های منتظر و رفع یأس و ناامیدی می‌داند. این جنبه از شعر او، «شوق مهدی» را به مأمنی برای آرامش روح و تقویت صبر و امید تبدیل می‌کند.
۱. تکرار "غم مخور" به عنوان یک فرمان و بشارت
شاید برجسته‌ترین نمود تسلی‌بخشی فیض، استفاده مکرر و قاطعانه از عبارت "غم مخور" باشد. این عبارت، نه تنها یک توصیه، بلکه یک فرمان روحی و یک بشارت قاطع است که یأس را از دل می‌زداید:
فرمانی برای پرهیز از غم:
مهدی آخر زمان آید به دوران غم مخور کلبه احزان شود روزی گلستان غم مخور (غزل شماره ۸۳)
تکرار این عبارت در یک غزل کوتاه، نشان‌دهنده اهمیت فوق‌العاده آن برای فیض است. این "غم مخور" به معنای نادیده گرفتن رنج‌ها نیست، بلکه دعوت به صبر و پایداری در عین امید به آینده است. او به مخاطب اطمینان می‌دهد که وضعیت فعلی دائمی نیست و دلیلی برای تسلیم شدن در برابر غم وجود ندارد.
تسلای فردی:
این دل غمدیده حال به شود دلدار به کام غم مخور (غزل شماره ۸۳)
فیض در اینجا به صورت مستقیم به "دل غمدیده" اشاره می‌کند و به آن تسلی می‌دهد. این نشان می‌دهد که تسلی‌بخشی او تنها در سطح کلان (جهان) نیست، بلکه شامل رنج‌ها و اندوه‌های فردی هر منتظر نیز می‌شود. او وعده می‌دهد که حال دل بهبود خواهد یافت و به کام (آرزو) خود خواهد رسید.
۲. وعده تغییر وضع موجود و پایان رنج‌ها
تسلی‌بخشی فیض، بر پایه یک وعده محکم استوار است: وضعیت کنونی جهان که از ظلم و غم آکنده است، حتماً تغییر خواهد کرد و جای خود را به شادی و عدالت خواهد داد.
تبدیل حزن به شادی:
کلبه احزان شود روزی گلستان غم مخور (غزل شماره ۸۳)
"کلبه احزان" نماد دل و جهانی است که از غم و اندوه لبریز شده. "گلستان" در مقابل، نماد شادی، زیبایی و آرامش است. این تغییر بنیادین، خود بزرگترین تسلی برای کسانی است که در غم غیبت زندگی می‌کنند. این وعده، نوری در دل تاریکی است.
پایان ستم و ظلم:
پیام مهدی هادی رسید خوش باشید که نقش حور و نشان ستم نخواهد ماند (غزل شماره ۷۰)
فیض به صراحت مژده می‌دهد که نه تنها ستم از بین می‌رود، بلکه "نشان ستم" نیز محو خواهد شد. این یعنی حتی یاد و اثر ظلم نیز از جهان رخت برمی‌بندد. این پیام، آرامشی عمیق برای کسانی است که از بیداد رنج می‌کشند و به آنها نوید یک آینده عاری از هرگونه ستم را می‌دهد. عبارت "خوش باشید" نیز دعوتی مستقیم به شادی و رهایی از اندوه است.
۳. تشویق به صبر و پایداری
تسلی‌بخشی فیض، منتظران را به صبر و پایداری در برابر سختی‌ها دعوت می‌کند. وقتی از آینده‌ای روشن و قطعی سخن می‌گوید، به مخاطب انگیزه می‌دهد تا رنج‌های حال را تحمل کند.
ناامیدی جایز نیست:
سخت در حیرتی از غیبت مهدی ای فیض این وساوس ز دل، این دغدغه از یاد (غزل شماره ۸۲)
در این بیت، فیض مستقیماً خودش (با تخلص فیض) را خطاب قرار می‌دهد و "حیرت" و "دغدغه" ناشی از غیبت را "وساوس" (وسوسه‌های شیطانی یا افکار منفی) می‌خواند و دستور به "از یاد بردن" و کنار گذاشتن آنها می‌دهد. این نشان می‌دهد که جای یأس در دل منتظر نیست و باید با افکار منفی مبارزه کرد.
در جمع‌بندی، "تسلی‌بخشی و رفع اندوه از دل‌ها" در «شوق مهدی» فیض کاشانی، یک جنبه حیاتی و انسانی است. فیض با آگاهی از دردها و ناامیدی‌های دوران غیبت، با زبانی سرشار از یقین و امید، به مخاطبان خود آرامش می‌دهد و آنها را به صبوری و شادمانی دعوت می‌کند. او با وعده حتمی ظهور، پایان رنج‌ها، و دگرگونی عالم، نه تنها تسکین‌بخش قلب‌هاست، بلکه آنها را برای ادامه مسیر انتظار، استوارتر می‌سازد. این بُعد از شعر فیض، نشان می‌دهد که او نه تنها فقیهی خشک، بلکه عارفی دردمند و دلسوز بوده است.