بسیار خب، بیایید آخرین جنبه از جایگاه جمعه در اشعار صامت بروجردی را بررسی کنیم:
۳. جمعه: شب حزن فاطمی و انتظار ظهور
صامت بروجردی، پیوند "جمعه" با مصیبت اهل بیت (ع) را از روز به شب نیز گسترش میدهد و آن را با حضور معنوی حضرت فاطمه زهرا (س) و انتظار فرج گره میزند. این موضوع در نوحه سینه زنی شماره ۲۹ او به وضوح دیده میشود:
"شب جمعه به خروش و نوا فاطمه طاهره خیرالنسا روی نماید به سوی نینوا گرید و گوید به صف..."
این ابیات، چند نکته کلیدی را درباره درک صامت از شب جمعه نشان میدهند:
شب جمعه: زمان خروش و نوا (مراسم عزاداری): این مصراع اشاره مستقیمی به سنت رایج در فرهنگ شیعه دارد که شبهای جمعه را به عزاداری، خواندن دعا (به ویژه دعای کمیل) و زیارت امام حسین (ع) اختصاص میدهند. صامت بروجردی این فضای معنوی و حزین را در شعر خود بازتاب میدهد. این "خروش و نوا" بیانگر دلتنگی، اندوه و ارادت قلبی به اهل بیت است.
حضور معنوی حضرت فاطمه (س): تصویر حضرت فاطمه (س) که در شب جمعه "روی نماید به سوی نینوا" و برای فرزندش، امام حسین (ع)، میگرید، بسیار قدرتمند و متأثرکننده است. این نشان میدهد که غم و اندوه اهل بیت (ع) از مصیبت کربلا، تا ابد جاری است و حتی در شبهای جمعه، حضرت زهرا (س) نیز با عزاداران همراه میشوند. این باور، حضور و همدردی ائمه و حضرت زهرا (س) با شیعیان را پررنگ میکند و به عزاداریها عمق معنوی میبخشد.
پیوند حزن فاطمی با انتظار ظهور: اگرچه در این ابیات مستقیماً به "انتظار ظهور" اشاره نشده، اما یادآوری مداوم مصیبت امام حسین (ع) و اندوه حضرت زهرا (س) در شب جمعه، به طور ضمنی به نیاز به منتقم و برپایی عدالت جهانی اشاره دارد. این حزن عمیق، به نوعی زمینه را برای اشتیاق به ظهور امام زمان (عج) فراهم میآورد، چرا که تنها با ظهور ایشان است که انتقام خون امام حسین (ع) گرفته میشود و آرامش و عدالت فراگیر خواهد شد. صامت، با زنده نگه داشتن این غم، شعلهی انتظار را نیز روشن نگه میدارد.