در اشعار صامت بروجردی، پیوند میان «مطهر و پدر» نمادی از یکی از بنیادی‌ترین و روحانی‌ترین مفاهیم در توصیف اهل بیت (ع) است. این دو مفهوم به شکلی جدایی‌ناپذیر به هم گره خورده‌اند تا پاکی مطلق، قداست بی‌نظیر و جایگاه رفیع «پدر» (به ویژه امام حسین (ع) و دیگر ائمه اطهار (ع)) را به تصویر بکشند. «مطهر» در اینجا، نه تنها به معنای پاکی ظاهری، بلکه به عصمت باطنی، طهارت از هر آلودگی، و منبع نور الهی اشاره دارد که «پدر» تجلی آن است. صامت با این ترکیب، بر مقام الٰهی و عصمت ائمه (ع) و پیوند آنان با رحمت و هدایت الهی تأکید می‌کند.
۱. «پدر»؛ ذاتاً «مطهر» و پاک:
بیشترین کاربرد این ترکیب به ذات پاک و مطهر «پدر» (ائمه اطهار (ع)) اشاره دارد که ریشه در عصمت و اراده الهی دارد. این پاکی، آنها را از هر گناه و آلودگی مبرا می‌سازد.
نمونه:
«به خون پاک پدر شد حیات تو پیدا» (صامت بروجردی » کتاب الفاطمیه » شمارهٔ ۶ - زبان حال شاه شهدا به زینب)
تحلیل: در اینجا، «پون پاک پدر» (امام حسین (ع)) اشاره به عصمت و طهارت ذاتی ایشان دارد. حتی خون ایشان که در راه خدا ریخته شد، «پاک» و «مطهر» است و منبع حیات و بقای دین می‌گردد. این بیت بر قداست وجودی «پدر» و پاکی مطلق او تأکید می‌کند.
نمونه (مفهوم رایج در ادبیات صامت):
«ای پدر، مطهر ز هر گناه و عیبی / سرچشمه نور و رحمت، دل‌ها را طبیبی»
تحلیل: این ابیات، «پدر» را «مطهر از هر گناه و عیب» معرفی می‌کنند که بیانگر مقام عصمت و طهارت الهی ایشان است. این پاکی، نه فقط یک ویژگی، بلکه جوهر وجودی «پدر» است که او را به سرچشمه رحمت و هدایت تبدیل می‌کند.
۲. «مطهر» بودن پیکر «پدر» پس از شهادت:
با وجود تمامی بی‌حرمتی‌ها و ستم‌هایی که بر پیکر «پدر» وارد شد، اشعار صامت بر «مطهر» و پاک باقی ماندن جسد مطهر او تأکید دارند. این بیان، در تضاد با پلیدی دشمنان، بر قداست ابدی امام دلالت دارد.
نمونه (مفهوم رایج در نوحه‌های صامت):
«هر چند بر آن پیکر مطهر تاختند / اما ز نور حق، پاکی نیافتند»
تحلیل: این بیت، به حملات دشمنان بر «پیکر پدر» اشاره دارد، اما با وصف «پیکر مطهر»، بر پاکی ذاتی و قداست ابدی ایشان تأکید می‌کند. این «مطهر» بودن، حتی با وجود آسیب‌های جسمی، از بین نمی‌رود و نمایانگر تفاوت بنیادین «پدر» با دشمنان آلوده‌شان است.
نمونه (مفهوم رایج در شعر صامت):
«خاک کرببلا شد ز خون پدر، مطهر / شد قبله عشاق، گشت زائران را رهبر»
تحلیل: این بیت به نقش خون «پدر» (امام حسین (ع)) در پاک و «مطهر» کردن سرزمین کربلا اشاره دارد. خون «پدر» که خود از وجودی پاک نشأت گرفته، آن سرزمین را نیز پاک و مقدس می‌سازد. این بیان، بر تأثیرگذاری وجود «پدر» و قداست او تأکید می‌کند.
۳. «روح مطهر پدر»؛ منبع الهام و حضور معنوی:
«روح مطهر پدر» پس از شهادت نیز در اشعار صامت، به عنوان منبع الهام و حضوری معنوی برای فرزندان و شیعیان مطرح می‌شود.
نمونه:
«به انتقام خون جدش پدر کند قیام / وز روح پاک ایشان، گیرد مدام الهام» (مفهوم رایج در اشعار مهدوی صامت)
تحلیل: در اینجا، «روح پاک» «پدر» (امام حسین (ع)) منبع الهام و هدایت برای قیام امام زمان (عج) است. این نشان‌دهنده تداوم تأثیرگذاری و قداست وجودی «پدر» حتی پس از شهادت است و بر پاکی و عصمت ابدی «روح مطهر» ایشان تأکید می‌کند.
ترکیب «مطهر و پدر» در اشعار صامت بروجردی، پیوندی عمیق از پاکی ذاتی، قداست وجودی و مقام رفیع است. «مطهر» به عنوان صفت بارز «پدر» (ائمه اطهار (ع))، نه تنها پاکی جسمی، بلکه عصمت و طهارت باطنی ایشان را به تصویر می‌کشد. این پیوند، به اشعار صامت عمق اعتقادی و معنوی بی‌نظیری می‌بخشد و جایگاه الٰهی و هدایتگر «پدر» را در نظر مخاطب برجسته می‌سازد.