در اشعار صامت بروجردی، ترکیب «مظلوم و پدر» نمادی از یکی از محوری‌ترین و دردناک‌ترین ابعاد فاجعه کربلاست. این دو مفهوم به شکلی ناگسستنی به هم پیوند خورده‌اند تا ستم بی‌حد و حصری که بر «پدر» (به ویژه امام حسین (ع) به عنوان مظلوم کربلا) و خاندان او روا داشته شده، به تصویر بکشند. این پیوند، بار عاطفی و مذهبی سنگینی دارد و بر قربانی شدن «پدر» و رنج‌های بی‌حد و حصری که از این مظلومیت بر فرزندان و اهل بیت تحمیل شده، تأکید می‌کند. صامت با این تقابل، مظلومیت اهل بیت (ع) و قساوت قلب عاملان ظلم را برجسته می‌سازد.
۱. «پدر» به عنوان «مظلوم» اعظم:
در اشعار صامت، امام حسین (ع) به عنوان «پدر» و رهبر کاروان، خود مظلوم اعظم واقعه کربلا هستند. شهادت ایشان نماد اوج مظلومیت و ستمی است که بر حق‌ترین فرد روا داشته شد.
نمونه:
«آه از آن ساعت که شد مظلوم در کرب و بلا / تشنه لب، بی‌کس، میان خیل اعدا، پدر»
تحلیل: این بیت (که مضمونی رایج در اشعار صامت است)، به وضوح امام حسین (ع) را به عنوان «مظلوم» اصلی در کربلا معرفی می‌کند. ایشان در کنار تمامی مصائب (تشنگی، بی‌کسی، محاصره دشمنان)، در جایگاه «پدر» نیز مورد ستم واقع شدند. این توصیف، هم بر مظلومیت فردی «پدر» و هم بر ابعاد گسترده‌تر ستمی که بر او به عنوان رهبر و حامی وارد شد، تأکید دارد.
۲. «مظلومیت» فرزندان ناشی از فقدان «پدر»:
مظلومیت فرزندان اهل بیت (ع)، به ویژه پس از شهادت «پدر»، یکی از محوری‌ترین جنبه‌های این ترکیب است. کودکان و زنان، پس از از دست دادن «پدر» به نهایت آسیب‌پذیری و مظلومیت می‌رسند.
نمونه:
«به جان پدر که از این بعد اگر سوی کوفه برم / به هر خرابه نگویم که من اسیری ز کربلایم» (صامت بروجردی » کتاب نوحه‌های سینه زنی (به اقسام مختلفه و لحنهای متنوع و مخصوصه) » شمارهٔ ۲۷ - نوحه دیگر)
تحلیل: این بیت (که احتمالاً از زبان حضرت رقیه (س) است)، بیانگر اوج رنج و مظلومیت ناشی از اسارت و فقدان «پدر» است. قسم به «جان پدر» نشان‌دهنده پیوند عمیق عاطفی با اوست. اما اعمال دشمنان چنان بر این کودک ستم وارد کرده که او ترجیح می‌دهد هویت خود را پنهان کند. این مظلومیت، پیامد مستقیم ستم بر «پدر» و خاندان اوست.
نمونه:
«سر برهنه پا برهنه کودکان بیپدر / خار ره بر پا بدل اخگر به پیکر آفتاب» (صامت بروجردی » کتاب المراثی و المصائب » شمارهٔ ۹ - در مصیبت عاشورا)
تحلیل: این تصویرسازی دلخراش، وضعیت اسفناک «کودکان بیپدر» را در مسیر اسارت نشان می‌دهد. عبارت «بیپدر» به طور مستقیم به یتیمی و مظلومیت این کودکان اشاره دارد. آنها نه تنها «پدر» خود را از دست داده‌اند، بلکه از حداقل پوشش و حمایت نیز محرومند. این اوج مظلومیت را در پی فقدان «پدر» به نمایش می‌گذارد.
۳. «مظلومیت» «پدر»؛ محور شفاعت و شکوائیه:
مظلومیت «پدر» در کربلا، به منبعی برای شفاعت و شکوائیه در روز قیامت تبدیل می‌شود. این خون مظلومانه، فریاد دادخواهی را تا ابد زنده نگه می‌دارد.
نمونه: (مفهوم رایج در ادبیات عاشورایی صامت)
«روز محشر که شود، جد، پدر را شفیع آرد / آن مظلوم را، خدا خود دادخواهی کند»
تحلیل: این ابیات بیانگر آن است که «مظلومیت» «پدر» (امام حسین (ع)) در روز قیامت نیز محور شفاعت و دادخواهی خواهد بود. این «مظلومیت» نه تنها غم‌انگیز است، بلکه قدرتمند و تاثیرگذار است و شفاعت را به همراه دارد.
ترکیب «مظلوم و پدر» در اشعار صامت بروجردی، پیوندی عمیق از رنج، ستم و قربانی‌شدن است. «پدر» در اینجا، چه خود محور مظلومیت باشد و چه فقدانش مسبب مظلومیت فرزندان، همیشه در کانون توجه قرار دارد. این پیوند، عمق فاجعه کربلا و ستم وارده بر اهل بیت (ع) را به شکلی مؤثر به مخاطب منتقل می‌کند و یادآور آن است که «مظلومیت» «پدر»، فریادی است که تا ابد در تاریخ زنده خواهد ماند.