در اشعار صامت بروجردی، ترکیب «کودکان بی‌‌پدر» یکی از تأثیرگذارترین و دلخراش‌ترین تصاویر است که به شکلی عمیق، مظلومیت و رنج مضاعف فرزندان اهل بیت (ع) را پس از فاجعه کربلا به تصویر می‌کشد. این عبارت، نه تنها به فقدان پدر اشاره دارد، بلکه بر آسیب‌پذیری، بی‌دفاعی و مصائبی تأکید می‌کند که این کودکان در غیاب حامی و تکیه‌گاه اصلی خود متحمل شدند. صامت با تمرکز بر این تصویر، حس همدردی و ترحم مخاطب را به اوج می‌رساند.
** «کودکان بی‌‌پدر»: تجلی‌گاه بی‌سرپرستی و نیاز به حمایت:**
این ترکیب، به وضوح به وضعیت یتیمی و نیاز مبرم به سرپرستی اشاره دارد. پس از شهادت پدران، این کودکان در معرض انواع ستم‌ها و سختی‌ها قرار گرفتند:
نمونه ۱: مادری حضرت زینب (س)
«بر کودکان بی‌‌پدرش مادری کند» (صامت بروجردی » قصاید » شمارهٔ ۱۴ - در مدح صدیقه صغرا زینب کبرا(ع))
در این بیت، «کودکان بی‌‌پدر» به فرزندان شهدای کربلا اشاره دارد که پس از از دست دادن پدرانشان، بی‌سرپرست مانده‌اند. شاعر، نقش حضرت زینب (س) را در حمایت و مادری برای این یتیمان برجسته می‌کند. این توصیف، هم مظلومیت کودکان را نشان می‌دهد و هم فداکاری و ایثار حضرت زینب (س) را در شرایط سخت پس از عاشورا بیان می‌کند.
** «کودکان بی‌‌پدر»: رنج مضاعف در مسیر اسارت:**
صامت بروجردی با جزئی‌نگری، سختی‌های فیزیکی و روحی این کودکان را در مسیر اسارت به تصویر می‌کشد، جایی که فقدان پدر، آنها را در برابر ستم و بی‌رحمی دشمن بی‌حفاظ می‌گذارد:
نمونه ۲: سختی‌های راه اسارت
«سر برهنه پا برهنه کودکان بی‌‌پدر / خار ره بر پا بدل اخگر به پیکر آفتاب» (صامت بروجردی » کتاب المراثی و المصائب » شمارهٔ ۹ - در مصیبت عاشورا)
این تصویرسازی سوزناک، وضعیت اسفناک «کودکان بی‌‌پدر» را در مسیر اسارت نشان می‌دهد. آنها با سر و پای برهنه، بدون هیچ محافظی، در برابر خارهای بیابان و آفتاب سوزان قرار گرفته‌اند.
آرایه‌های به کار رفته:
تشبیه: «خار ره بر پا بدل اخگر» (خارها مانند ذغال گداخته) و «به پیکر آفتاب» (آفتاب مانند آتش سوزان بر بدن). این تشبیهات، شدت رنج فیزیکی را ملموس‌تر می‌کنند.
کنایه: «سر برهنه پا برهنه» کنایه از بی‌حفاظی، بی‌سرپناهی و نهایت مظلومیت است.
این بیت، عمق رنج و بی‌کسی این کودکان را پس از شهادت پدرانشان به شکلی دردناک به تصویر می‌کشد و حس همدردی عمیقی را در مخاطب برمی‌انگیزد.
«کودکان بی‌‌پدر» در اشعار صامت بروجردی، نه تنها به وضعیت یتیمی اشاره دارد، بلکه نمادی از اوج مظلومیت، آسیب‌پذیری و رنج مضاعفی است که بر فرزندان معصومین (ع) پس از شهادت پدرانشان وارد شد. صامت با این تصویر، به مخاطب کمک می‌کند تا عمق فاجعه کربلا را از منظر انسانی و عاطفی درک کند و با این رنج‌دیدگان همدردی نماید. این ترکیب، از جمله تصاویر ماندگار و تأثیرگذار در ادبیات عاشورایی است.