در اشعار صامت بروجردی، ترکیب‌های "سر پدر" و "بر سر پدر" با بار معنایی عمیقی به کار رفته‌اند. این عبارات عمدتاً به معنای حضور فرزند بر بالین پدر، به ویژه پس از شهادت یا در لحظات وداع، برای ابراز اندوه، سوگواری یا حتی التماس هستند. این تصاویر، صحنه‌هایی بسیار تأثیرگذار و دلخراش را خلق می‌کنند که اوج مصیبت و پیوند ناگسستنی میان پدر و فرزند را به نمایش می‌گذارند.
"سر پدر": پیکر مطهر و منشأ فغان
ترکیب "سر پدر" یا "تن بی‌سر پدر" اغلب به پیکر مطهر پدر شهید، به‌ویژه امام حسین (ع)، اشاره دارد. حضور فرزند در کنار این پیکر، منشأ فغان، گریه و فریادهای از سر درد است.
نمونه‌ها:
"چو چشم وی به تن بی‌سر پدر افتاد / چنان نمود فغان از دل شکسته خویش / چنان ز غصه برآورد از جگر فریاد" (صامت بروجردی » قصاید » شمارهٔ ۸ - در مدح حضرت جواد(ع))
این بیت، به لحظه رؤیت پیکر بی‌سر امام حسین (ع) توسط امام سجاد (ع) اشاره دارد. دیدن "تن بی‌سر پدر" اوج فغان، فریاد و شکستگی دل را در پی دارد. این صحنه، نمادی از نهایت مظلومیت و شقاوت دشمنان است که داغ بزرگی را بر دل فرزندان می‌نشاند.
"بروی نعش پدر التماس دختر کن" (صامت بروجردی » قصاید » شمارهٔ ۲۸ - در مدح عین‌الله الناظره امیرالمومنین(ع))
اینجا اشاره به التماس حضرت سکینه (س) بر پیکر پدرش، امام حسین (ع)، است. حضور بر "نعش پدر" مکان ابراز درد، التماس و آخرین وداع است. این تصویر، بیانگر عمق رنج و بی‌کسی فرزند در کنار پیکر بی‌جان پدر است.
"بر سر پدر": وداع، سوگواری و درخواست یاری
عبارت "بر سر پدر" اغلب موقعیت مکانی فرزند را در کنار پدر نشان می‌دهد، در حالتی که مشغول عزاداری، وداع یا درددل با اوست. این صحنه‌ها، پر از حسرت و غم وداع آخر هستند.
نمونه‌ها:
"پی تفحص حال پدر حسین و حسن / چو بر سر پدر خویش رهسپار شدند / به درد بی‌پدری هر دو تن دچار شدند" (صامت بروجردی » کتاب الروایات و المصائب » شمارهٔ ۲۴ - مغلوب شدن خالد بن ولید)
این ابیات به حضور امام حسن (ع) و امام حسین (ع) **"بر سر پدر"**شان، امام علی (ع)، پس از ضربت خوردن اشاره دارد. این حضور، لحظه مواجهه با واقعیت تلخ فقدان پدر و آغاز درد "بی‌پدری" برای آن‌هاست.
"بروی نعش پدر التماس دختر کن" (صامت بروجردی » قصاید » شمارهٔ ۲۸ - در مدح عین‌الله الناظره امیرالمومنین(ع))
این مثال مجدداً نشان‌دهنده حضور "بروی نعش پدر" است، جایی که فرزند در اوج ناامیدی و مظلومیت، با پدر خود سخن می‌گوید و التماس می‌کند.
"که سکینه به سر قبر پدر می‌آید" (صامت بروجردی » کتاب المراثی و المصائب » شمارهٔ ۴۴ - مصیبت اربعین)
این بیت، تصویری از بازگشت حضرت سکینه (س) به کربلا و حضورش "بر سر قبر پدر"، امام حسین (ع)، را ارائه می‌دهد. این مکان، نقطه تجدید مصیبت و سوگواری است که پس از اسارت و رنج‌های فراوان، رخ می‌دهد و نماد وفاداری و عشق بی‌کران فرزند به پدر است.
به طور خلاصه، ترکیبات "سر پدر" و "بر سر پدر" در اشعار صامت بروجردی، ابزارهایی قدرتمند برای به تصویر کشیدن اوج مصیبت، لحظات وداع تلخ، و عمق اندوه فرزندان اهل بیت (ع) در فراق پدرانشان هستند. این عبارات، با ایجاد تصاویری ملموس و دردناک، احساسات خواننده را عمیقاً درگیر می‌سازند.