در آغاز "مصیبت‌نامه" عطار، آنجا که به توحید باری تعالی می‌پردازد، بیتی وجود دارد که به شکلی نمادین به امام حسین (ع) و امام حسن (ع) اشاره می‌کند:
عاقبت سوز فراق آمد پدید
بر حسینی زد بآواز حسن
شور و تیز و تلخ و شیرین و ترش ...
این بیت، هرچند کوتاه است، اما دربردارنده لایه‌های عمیقی از معناست که با مضامین اصلی "مصیبت‌نامه" و نگاه عرفانی عطار پیوند می‌خورد.
تفسیر و تحلیل بیت
۱. "عاقبت سوز فراق آمد پدید": "سوز فراق" از مفاهیم کلیدی در عرفان است. این سوز، همان درد جدایی عاشق از معشوق ازلی (خداوند) است که در مراحل سلوک، سالک آن را تجربه می‌کند. این فراق، منشأ اصلی تمام رنج‌ها و مصیبت‌های درونی عارف است و مقدمه‌ای برای رسیدن به وصال. عطار در "مصیبت‌نامه" به این درد و رنج‌های معنوی می‌پردازد و آن را اجتناب‌ناپذیر می‌داند. در این بیت، اوج و ظهور این "سوز فراق" را بیان می‌کند.
۲. "بر حسینی زد بآواز حسن": این مصرع محل تأمل و تفسیرهای گوناگون است. می‌تواند چندین معنا را در برگیرد که همگی به نوعی به جایگاه امام حسن (ع) و امام حسین (ع) در عالم درد و عشق اشاره دارند:
فریاد و نوحه حسن برای حسین (ع): یک تفسیر می‌تواند این باشد که امام حسن (ع) (به عنوان برادر بزرگتر و کسی که خود نیز مصائب فراوانی کشید) با "آواز" و فریاد خود، به یاری و همراهی امام حسین (ع) می‌آید، یا حتی نوحه‌ای بر مصائب و سرنوشت او سر می‌دهد. این "زدن به آواز" می‌تواند نمادی از همدردی عمیق و پیوند ناگسستنی این دو امام باشد.
تجلی درد و سوز فراق در وجود این دو امام: معنای دیگر می‌تواند این باشد که "سوز فراق" (که در مصرع اول بیان شد)، در وجود این دو امام (حسین و حسن) به اوج خود می‌رسد و از طریق آنها به فریاد و آواز درمی‌آید. گویی این دو بزرگوار، مظهر و تجلی‌گاه نهایی این سوز و درد در راه حق هستند. مصائب آنها، انعکاس درد فراق کل هستی از حق مطلق است.
اشاره به واقعه کربلا: "بر حسینی زد" می‌تواند اشاره‌ای غیرمستقیم به مصیبت عظیمی باشد که بر حسین (ع) وارد آمد. "آواز حسن" در این صورت می‌تواند صدای حقی باشد که از سوی امام حسن (ع) به عنوان پیشوا و امام، برای روشن شدن مسیر حسین (ع) به گوش می‌رسد، یا حتی صدای ندایی از سوی برادر شهید برای بیداری اهل جهان.
۳. "شور و تیز و تلخ و شیرین و ترش": این مصرع پایانی، به ابعاد متناقض و در عین حال کامل‌کننده این "سوز فراق" و رنج‌های عارفانه اشاره دارد که در وجود ائمه تجلی یافته است. مسیر سلوک و عشق الهی، هم "شور" و شوق را در پی دارد، هم "تیز"ی و سختی، هم "تلخ"ی و درد، و هم "شیرین"ی وصال و رحمت، و گاهی حتی "ترش"رویی و خشونت در برابر باطل. این کلمات متضاد و متوالی، بیانگر پیچیدگی و جامعیت تجربه‌ی عرفانی و بلاهایی است که در راه حق بر عارف می‌رود.
جمع‌بندی
در این بیت، عطار با ظرافتی خاص، مصائب امام حسین (ع) و امام حسن (ع) را نه فقط به عنوان یک واقعه تاریخی، بلکه به عنوان اوج تجلی "سوز فراق" و درد عشق الهی در عالم هستی و مسیر سلوک عارفان مطرح می‌کند. این بیت، به نوعی مقدمه‌ای است بر "مصیبت‌نامه" که قرار است خواننده را با ابعاد مختلف رنج و بلا در راه رسیدن به حقیقت آشنا کند و نشان دهد که این مصائب، در وجود اولیای الهی به اوج خود می‌رسند و درس‌های عمیقی از عشق و تسلیم را دربردارند.