در عرفان مولانا، "بلا" نه یک مصیبت صرف، بلکه یک مرحله ضروری در مسیر سلوک و رسیدن به حقیقت است. کربلا به عنوان اوج این بلا و امتحان الهی، جایگاه ویژه‌ای پیدا می‌کند. مولانا معتقد است که روح برای رشد و رسیدن به کمال، باید از کوره بلایا بگذرد.
بلا: از رنج تا گنج
مولانا به "بلا" نه به عنوان بدشانسی، بلکه به عنوان "بلای الهی" یا "ابتلای الهی" می‌نگرد. این بلاها می‌توانند در اشکال مختلف ظاهر شوند:
غم و اندوه: رنج‌های روحی که انسان را به سمت درون و خدا می‌کشاند.
سختی‌های زندگی: مشکلات مادی و دنیوی که باعث می‌شود انسان از تعلقات آزاد شود.
بیماری و رنج جسمی: که یادآور فناپذیری جسم و بقای روح است.
فراق و هجران: دوری از محبوب (حقیقی یا مجازی) که آتش عشق را شعله‌ورتر می‌کند.
در دیدگاه مولانا، این بلاها همگی ابزاری برای تصفیه روح و پالایش نفس هستند. درست مانند طلا که برای خالص شدن باید از آتش بگذرد، روح نیز برای رسیدن به معرفت حقیقی و اتحاد با معشوق، باید از آتش بلا عبور کند.
کربلا: اوج تجلی بلا و عشق
کربلا در این زمینه، نمونه‌ای بی‌بدیل از "بلای الهی" و "آزمون بزرگ عشق" است. امام حسین (ع) و یارانش در کربلا، در اوج بلا و سختی، با نهایت عشق و تسلیم، جان خود را فدای حقیقت کردند. این واقعه نمادی شد از:
تسلیم مطلق در برابر اراده حق: با وجود آگاهی از سرنوشت، امام حسین (ع) و یارانش از مسیر حق بازنگشتند.
عشق حقیقی به معشوق ازلی: جایی که جان‌فشانی در راه دوست، شیرین‌تر از زندگی دنیوی می‌شود.
آزادی از تمام تعلقات: دل بریدن از هر آنچه غیر خداست.
مولانا در اشعارش به کربلا اشاره می‌کند تا این مفهوم را برجسته کند که راه عشق، بی‌بلا نیست. هر کس که قدم در این راه می‌گذارد، باید آماده تحمل سختی‌ها باشد. همانطور که در غزل شماره ۲۷۰۷ دیوان شمس می‌گوید:
ز کف بگذر اگر اهل صفایی بلاجویان دشت کربلایی
این بیت نشان می‌دهد که اهل صفا و کسانی که به دنبال حقیقت‌اند، باید دلیرانه به استقبال بلایای دشت کربلا (یعنی آزمون‌های سخت الهی) بروند. این بلا، نه برای آزار، بلکه برای افزایش ظرفیت روحی و رسیدن به مقام قرب الهی است.
بلا به عنوان نعمت و راه گشا
از دیدگاه مولانا، بلا در نهایت نعمت و گشایش است. هر سختی که سالک تجربه می‌کند، پله‌ای برای عروج اوست. رنج‌ها باعث می‌شوند انسان به ضعف خود پی ببرد و تنها به خدا پناه ببرد. اینجاست که "بلا" از یک واژه منفی، به یک مفهوم مثبت و سازنده تبدیل می‌شود