در شاهنامه فردوسی، مفهوم سرنوشت (قضا و قدر) یک نیروی غالب و تاثیرگذار است که بر زندگی و روابط همه شخصیت‌ها، از جمله همنشین‌ها، سایه می‌افکند. این مفهوم، پیچیدگی‌های عمیقی به پیوندهای میان یاران و همدمان می‌بخشد:
۱. سرنوشت مشترک همنشین‌ها: اغلب، سرنوشت همنشین‌ها به گونه‌ای با یکدیگر گره خورده است. آنها در پیروزی‌ها و شکست‌ها، شادی‌ها و غم‌ها، و حتی در مرگ، سرنوشتی مشترک پیدا می‌کنند. گویی تقدیر، آنها را در کنار هم قرار داده تا مسیری معین را طی کنند.
- همراهی تا پای مرگ: در بسیاری از ابیاتی که پیشتر اشاره شد، همنشین‌ها تا لحظه مرگ یکدیگر را رها نمی‌کنند. این می‌تواند نشانه‌ای از این باشد که تقدیر آنها را برای نبردی خاص یا سرنوشتی مشترک در کنار هم قرار داده است. وقتی دلاوری از اسب می‌افتد و جان می‌دهد، یارانش نیز اغلب در همان میدان نبرد یا در پی انتقام، به سرنوشتی مشابه دچار می‌شوند.
۲. نقش تقدیر در جدایی و مرگ همنشین‌ها: گاه، قضا و قدر است که همنشین‌ها را از هم جدا می‌کند. این جدایی می‌تواند به دلیل مرگ یکی از آنها در نبرد باشد که علی‌رغم دلاوری و رشادت، سرنوشت محتومش فرا رسیده است. این اتفاقات، بار عاطفی عمیقی به داستان می‌بخشند، چرا که هیچ چیز، حتی نیروی پهلوانان، نمی‌تواند در برابر تقدیر بایستد.
- غم از دست دادن همنشین به دست تقدیر: وقتی یاری در نبرد کشته می‌شود، همنشینان باقی‌مانده ممکن است این واقعه را نه فقط نتیجه نبرد، بلکه خواست تقدیر بدانند. این درک از تقدیر، به آنها کمک می‌کند تا با غم از دست دادن کنار بیایند، هرچند که درد آن باقی می‌ماند.
۳. تقدیر و انتخاب‌های همنشین‌ها: اگرچه سرنوشت نقشی اساسی دارد، اما این بدان معنا نیست که همنشین‌ها کاملاً بی‌اختیارند. انتخاب‌های آنها (مانند وفاداری، خیانت، یا نحوه رویارویی با چالش‌ها) نیز در شکل‌گیری سرنوشتشان و سرنوشت همنشینانشان تأثیرگذار است. فردوسی با ظرافت این دوگانگی را به تصویر می‌کشد: سرنوشت مسیری را تعیین می‌کند، اما در دل آن مسیر، انتخاب‌ها و اعمال همنشین‌ها نیز مهم هستند.
- پذیرش تقدیر یا تلاش برای تغییر آن: برخی همنشین‌ها ممکن است تقدیر را بپذیرند، در حالی که برخی دیگر تا آخرین نفس برای تغییر آن می‌کوشند. این تلاش‌ها و رویکردهای متفاوت، به داستان‌ها عمق و پیچیدگی می‌بخشد.
در مجموع، سرنوشت و قضا و قدر در شاهنامه به مثابه یک نخی نامرئی، همنشین‌ها را به یکدیگر پیوند می‌زند و جدایی می‌افزاید. این نیرو نه تنها بر نبردها و پیروزی‌ها، بلکه بر غم‌ها و سوگواری‌ها نیز حاکم است و درک خواننده را از قدرت اراده انسانی در برابر نیروی لایزال تقدیر عمیق‌تر می‌سازد.