فردوسی » شاهنامه » پادشاهی اشکانیان » بخش ۱
... ندارد کسی خوار فال مرا
کجا بشمرد ماه و سال مرا
نگه کن که این نامه تا جاودان ...
فردوسی » شاهنامه » پادشاهی بهرام گور » بخش ۲۷
... بماند شگفت اندرو تیز ویر
ستاره همی بشمرد ز آسمان
ازین خوارتر چیست ای شادمان ...
فردوسی » شاهنامه » پادشاهی کسری نوشین روان چهل و هشت سال بود » بخش ۳ - داستان بوزرجمهر
... بدین آب هرگز روان را نشست
چنین داد پاسخ که از مرد گرد
سرخویش را خوار باید شمرد
اگر تاو دارد به روز نبرد ...
==================
خوار شمرد:
... ندارد کسی خوار فال مرا کجا بشمرد ماه و سال مرا
این بیت از شاهنامه فردوسی به اهمیت ارزش‌های انسانی و احترام به خود اشاره دارد. در اینجا، فردوسی بیان می‌کند که هیچ‌کس نباید فال یا سرنوشت خود را خوار و بی‌ارزش بشمرد، زیرا ماه‌ها و سال‌ها، که نماد گذر زمان و تجربه‌های زندگی هستند، ارزشمند و آموزنده‌اند.
تحلیل ادبی:
پیام اخلاقی: این بیت به اهمیت احترام به خود و ارزش‌گذاری بر تجربه‌های زندگی تأکید دارد.
کنایه: واژه "خوار" به نوعی کنایه از بی‌اهمیت شمردن است که در اینجا به رفتار نادرست اشاره دارد.
تصویرسازی: فردوسی با استفاده از واژه‌هایی مانند "ماه" و "سال"، تصویری از گذر زمان و اهمیت آن در زندگی ارائه می‌دهد.
ریتم و موسیقی: ساختار موزون این بیت، زیبایی خاصی به آن بخشیده است.
این بیت به ما یادآوری می‌کند که باید به ارزش‌های زندگی و تجربه‌های خود احترام بگذاریم و از آنها برای رشد و پیشرفت استفاده کنیم.
ستاره همی بشمرد ز آسمان ازین خوارتر چیست ای شادمان
این بیت از شاهنامه فردوسی بخشی از داستان پادشاهی بهرام گور است. در اینجا، فردوسی به ستاره‌شماری اشاره می‌کند که در آن فردی ستارگان آسمان را می‌شمارد. این عمل به عنوان نمادی از بیهودگی و بی‌ارزشی در نظر گرفته شده است، و شاعر با طرح این پرسش که "ازین خوارتر چیست؟"، به نوعی به بی‌معنایی این کار اشاره می‌کند.
تحلیل ادبی:
کنایه: ستاره‌شماری به عنوان کنایه‌ای از کارهای بیهوده و بی‌ارزش به کار رفته است.
پیام اخلاقی: این بیت به ما یادآوری می‌کند که باید از کارهای بی‌هدف و بی‌معنا پرهیز کنیم.
تصویرسازی: فردوسی با استفاده از تصویر ستاره‌شماری، به زیبایی مفهوم بیهودگی را به تصویر کشیده است.
ریتم و موسیقی: ساختار موزون این بیت، زیبایی خاصی به آن بخشیده است.
این بیت به ما نشان می‌دهد که خرد و هدفمندی در زندگی اهمیت بسیاری دارد.
چنین داد پاسخ که از مرد گرد سرخویش را خوار باید شمرد
این بیت از شاهنامه فردوسی به اهمیت فروتنی و دوری از غرور اشاره دارد. در اینجا، "مرد گرد" به معنای پهلوان و جنگجوی شجاع است، و فردوسی بیان می‌کند که حتی چنین فردی باید فروتن باشد و خود را خوار بشمارد تا از غرور و تکبر دوری کند. این پیام اخلاقی نشان‌دهنده‌ی ارزش تواضع و خرد در رفتار انسان است.
تحلیل ادبی:
پیام اخلاقی: این بیت به اهمیت فروتنی و دوری از غرور تأکید دارد.
کنایه: واژه "خوار" به نوعی کنایه از تواضع و فروتنی است که در اینجا به عنوان یک فضیلت اخلاقی مطرح شده است.
تضاد: تضاد میان "مرد گرد" و "خوار باید شمرد" نشان‌دهنده‌ی اهمیت تواضع حتی در میان افراد قدرتمند است.
ریتم و موسیقی: ساختار موزون این بیت، زیبایی خاصی به آن بخشیده است.
این بیت به ما یادآوری می‌کند که فروتنی و تواضع، حتی برای افراد قدرتمند و برجسته، یک فضیلت اخلاقی است