36. "ز لشکر یکایک همه برگزید، ازیشان هنر خواست کاید پدید"
معنی و مفهوم:
این بیت به انتخاب اعضای لشکر بر اساس هنر و مهارت‌های آنها اشاره دارد.
آرایه‌های ادبی:
- تشبیه: هنرمندی به انتخاب شایستگان تشبیه شده است.
- واج‌آرایی: تکرار صامت‌های "ش" و "ز" که به خوش‌آوایی بیت کمک می‌کند.
37. "زنی بود هم گوهرش هوشمند، هنرمند و با دانش و بی‌گزند"
معنی و مفهوم:
این بیت به صفات و ویژگی‌های یک زن اشاره دارد که هنرمند، با دانش و بی‌گزند است.
آرایه‌های ادبی:
- تشبیه: زن به هنرمندی با دانش و بی‌گزند تشبیه شده است.
- واج‌آرایی: تکرار صامت "ز" که به خوش‌آوایی بیت کمک می‌کند.
38. "سپهدار پیران دگرگونه گفت، هنرهای مردان نشاید نهفت"
معنی و مفهوم:
این بیت به اهمیت بیان هنر و مهارت‌های مردان اشاره دارد و بیان می‌کند که هنرهای مردان نباید پنهان بمانند.
آرایه‌های ادبی:
- تشبیه: هنرهای مردان به ویژگی‌های پنهان نشدنی تشبیه شده است.
- واج‌آرایی: تکرار صامت "ر" که به خوش‌آوایی بیت کمک می‌کند.
39. "ستمکاره خوانیمش ار دادگر، هنرمند دانیمش ار بی‌هنر"
معنی و مفهوم:
این بیت به تضاد بین ستمکار و دادگر و همچنین هنرمند و بی‌هنر اشاره دارد.
آرایه‌های ادبی:
- تضاد: تضاد بین ستمکار و دادگر و هنرمند و بی‌هنر.
- واج‌آرایی: تکرار صامت "ر" که به خوش‌آوایی بیت کمک می‌کند.
40. "عنان را یکی بازپیچی به راست، چنان کز هنرمندی تو سزاست"
معنی و مفهوم:
این بیت به اهمیت هنرمندی در عملکرد و تصمیم‌گیری‌های درست اشاره دارد.
آرایه‌های ادبی:
- تشبیه: عملکرد صحیح به هنرمندی تشبیه شده است.
- واج‌آرایی: تکرار صامت "ز" که به خوش‌آوایی بیت کمک می‌کند.
41. "که دیدم ترا شاد و روشن روان، هنرمند و بینادل و پهلوان"
معنی و مفهوم:
این بیت به ویژگی‌های شخصیتی مانند شادی، روشن دلی، هنرمندی، بینادلی و پهلوانی اشاره دارد.
آرایه‌های ادبی:
- تشبیه: شادی و روشن دلی به هنرمندی و پهلوانی تشبیه شده است.
- واج‌آرایی: تکرار صامت "ن" که به خوش‌آوایی بیت کمک می‌کند.
42. "گرامی تر از خون دل چیز نیست، هنرمند فرزند با دل یکیست"
معنی و مفهوم:
این بیت به اهمیت فرزندان هنرمند و ارتباط قوی آنها با دل اشاره دارد. فردوسی بیان می‌کند که هنرمند فرزند با دل یکی است و ارزش هنرمندی بالاتر از هر چیز دیگری است.
آرایه‌های ادبی:
- تشبیه: هنرمندی به ارزش خون دل تشبیه شده است.
- واج‌آرایی: تکرار صامت "ن" که به خوش‌آوایی بیت کمک می‌کند.
43. "یکی موبدی بود نامش همای، هنرمند و بادانش و پاک رای"
معنی و مفهوم:
این بیت به شخصیت موبدی به نام همای اشاره دارد که هنرمند، با دانش و پاک رای است.
آرایه‌های ادبی:
- تشبیه: همای به موبدی هنرمند، با دانش و پاک رای تشبیه شده است.
- واج‌آرایی: تکرار صامت‌های "م" و "ب" در بیت که به خوش‌آوایی آن کمک می‌کند.
- تکرار: تکرار واژه‌های "هنرمند"، "بادانش" و "پاک رای" برای تأکید بر ویژگی‌های همای.
44. "ازین دو هنرمند پیلی ژیان، بیاید ببندد به مردی میان"
معنی و مفهوم:
این بیت به هنرمندی دو پهلوان و قوت و شجاعت آنها اشاره دارد.
آرایه‌های ادبی:
- تشبیه: هنرمندی به توانایی بستن میان به مردی تشبیه شده است.
- واج‌آرایی: تکرار صامت "ن" که به خوش‌آوایی بیت کمک می‌کند.
45. "بدو گفت گرسیوز ای شهریار، هنرمند وز خسروان یادگار"
معنی و مفهوم:
این بیت به گرسیوز اشاره دارد که او را هنرمند و یادگار خسروان می‌نامد.
آرایه‌های ادبی:
- تشبیه: گرسیوز به هنرمند و یادگار خسروان تشبیه شده است.
- واج‌آرایی: تکرار صامت "ر" که به خوش‌آوایی بیت کمک می‌کند.
46. "چنین گوید آن پیر دانش پژوه، هنرمند و گوینده و با شکوه"
معنی و مفهوم:
این بیت به پیر دانش پژوه اشاره دارد که او را هنرمند، گوینده و باشکوه می‌نامد.
آرایه‌های ادبی:
- تشبیه: پیر دانش پژوه به هنرمند، گوینده و باشکوه تشبیه شده است.
- واج‌آرایی: تکرار صامت "ن" که به خوش‌آوایی بیت کمک می‌کند.
47. "ز گیتی هنرمند و خامش توی، که پروردگار سیاوش توی"
معنی و مفهوم:
این بیت به هنرمندی و خاموشی فرد اشاره دارد و او را به عنوان پروردگار سیاوش معرفی می‌کند.
آرایه‌های ادبی:
- تشبیه: هنرمندی به خاموشی و پروردگاری سیاوش تشبیه شده است.
- واج‌آرایی: تکرار صامت "ر" که به خوش‌آوایی بیت کمک می‌کند.
48. "کنون ای هنرمند مرد دلیر، ترا زر زرد آوریدست زیر"
معنی و مفهوم:
این بیت به هنرمندی و دلیر بودن فرد اشاره دارد که به دست آوردن زر زرد از نشانه‌های آن است.
آرایه‌های ادبی:
- تشبیه: هنرمندی و دلیر بودن به دست آوردن زر زرد تشبیه شده است.
- واج‌آرایی: تکرار صامت "ر" که به خوش‌آوایی بیت کمک می‌کند.
49. "هزار از هنرمند گردان گرد، چو هنگامه رفتن آمد ببرد"
معنی و مفهوم:
این بیت به هزاران هنرمند گردان اشاره دارد که در هنگام حرکت و نبرد حضور دارند.
آرایه‌های ادبی:
- تشبیه: هنرمندی به گردان نبرد تشبیه شده است.
- واج‌آرایی: تکرار صامت "ر" که به خوش‌آوایی بیت کمک می‌کند.
50. "همیشه هنرمند بادا تنت، رسیده به کام دل روشنت"
معنی و مفهوم:
این بیت به آرزوی همیشه هنرمند بودن و رسیدن به آرزوهای دل روشن اشاره دارد.
آرایه‌های ادبی:
- تشبیه: هنرمندی به آرزوهای دل روشن تشبیه شده است.
- واج‌آرایی: تکرار صامت "ن" که به خوش‌آوایی بیت کمک می‌کند.
51. "هنر بهتر از گوهر نامدار، هنرمند باید تن شهریار"
معنی و مفهوم:
این بیت به اهمیت هنر و هنرمندی نسبت به گوهر نامدار اشاره دارد و بیان می‌کند که شاهان نیز باید هنرمند باشند.
آرایه‌های ادبی:
- تشبیه: هنر به بهتر بودن از گوهر نامدار تشبیه شده است.
- واج‌آرایی: تکرار صامت "ر" که به خوش‌آوایی بیت کمک می‌کند.
52. "هنرمند جمهور فرهنگ جوی، سرافراز با دانش و آبروی"
معنی و مفهوم:
این بیت به هنرمندی فرهنگ جوی و سرافراز با دانش و آبرو اشاره دارد.
آرایه‌های ادبی:
- تشبیه: هنرمندی به فرهنگ جویی، سرافرازی با دانش و آبرو تشبیه شده است.
- واج‌آرایی: تکرار صامت "ر" که به خوش‌آوایی بیت کمک می‌کند.
53. "هنرمند را خلعت آراستی، ز گنج آنچ پرمایه تر خواستی"
معنی و مفهوم:
این بیت به تقدیر و پاداش دادن به هنرمند با خلعت و گنج اشاره دارد.
آرایه‌های ادبی:
- تشبیه: هنرمندی به دریافت خلعت و گنج پرمایه تشبیه شده است.
- واج‌آرایی: تکرار صامت "ر" که به خوش‌آوایی بیت کمک می‌کند.
54. "هنرمند کز خویشتن در شگفت، بماند هنر زو نباید گرفت"
معنی و مفهوم:
این بیت به هنرمندی اشاره دارد که از خود شگفت‌زده است و بیان می‌کند که نباید هنر را از او گرفت.
آرایه‌های ادبی:
- تشبیه: هنرمندی به شگفت‌زده بودن از خود تشبیه شده است.
- واج‌آرایی: تکرار صامت "ر" که به خوش‌آوایی بیت کمک می‌کند.
55. "هنرمند گر مردم بی‌هنر، بفرجام هم خاک دارد ببر"
معنی و مفهوم:
این بیت به تضاد بین هنرمند و مردم بی‌هنر اشاره دارد و بیان می‌کند که در نهایت هنرمند موفق خواهد بود.
آرایه‌های ادبی:
- تضاد: تضاد بین هنرمند و مردم بی‌هنر.
- واج‌آرایی: تکرار صامت "ر" که به خوش‌آوایی بیت کمک می‌کند.
56. "هنرمند گوینده دستور ما، بفرماید اکنون به گنجور ما"
معنی و مفهوم:
این بیت به هنرمندی که گوینده دستور است اشاره دارد و بیان می‌کند که اکنون باید به گنجور دستور دهد.
آرایه‌های ادبی:
- تشبیه: هنرمندی به گوینده دستور و دستور دادن به گنجور تشبیه شده است.
- واج‌آرایی: تکرار صامت "ر" که به خوش‌آوایی بیت کمک می‌کند.
نتیجه‌گیری
این تحلیل‌ها نشان‌دهنده اهمیت و جایگاه هنرمندی و صفات نیک در شاهنامه فردوسی است.
57-60
تحلیل و بررسی ابیات شاهنامه
57. "هنرمند و با دانش و با نژاد، تو شادان و کاوس شاه از تو شاد"
معنی و مفهوم:
این بیت به صفات و ویژگی‌های شخصیتی اشاره دارد که هنرمند، با دانش و با نژاد است. همچنین به خوشحالی کاوس شاه از این ویژگی‌ها اشاره می‌کند.
آرایه‌های ادبی:
- تشبیه: هنرمندی، دانش و نژاد به ویژگی‌های برجسته شخصیتی تشبیه شده است.
- واج‌آرایی: تکرار صامت "ن" که به خوش‌آوایی بیت کمک می‌کند.
58. "یکی پور زاد آن هنرمند ماه، چگونه سزاوار تخت و کلاه"
معنی و مفهوم:
این بیت به تولد پسری از یک هنرمند ماه اشاره دارد و بیان می‌کند که او چگونه سزاوار تخت و تاج است.
آرایه‌های ادبی:
- تشبیه: تولد پسر از هنرمند به سزاواری تخت و تاج تشبیه شده است.
- واج‌آرایی: تکرار صامت "ز" که به خوش‌آوایی بیت کمک می‌کند.
59. "ازین دو هنرمند پیلی ژیان، بیاید ببندد به مردی میان"
معنی و مفهوم:
این بیت به هنرمندی دو پهلوان و قدرت و شجاعت آنها اشاره دارد.
آرایه‌های ادبی:
- تشبیه: هنرمندی به توانایی بستن میان به مردی تشبیه شده است.
- واج‌آرایی: تکرار صامت "ن" که به خوش‌آوایی بیت کمک می‌کند.
60. "به منذر چنین گفت کای پاک رای، گسی کن هنرمند را باز جای"
معنی و مفهوم:
این بیت به نقش مشاوره و هدایت هنرمندان اشاره دارد و فردوسی به منذر می‌گوید که باید هنرمند را به جایگاه مناسب خود بازگرداند.
آرایه‌های ادبی:
- تشبیه: هنرمند به فردی با جایگاه مناسب تشبیه شده است.
- واج‌آرایی: تکرار صامت‌های "ن" و "ر" که به خوش‌آوایی بیت کمک می‌کند.
نتیجه‌گیری
این تحلیل‌ها نشان‌دهنده اهمیت و جایگاه هنرمندی و صفات نیک در شاهنامه فردوسی است.